Avrupalı gençler arasında problemli sosyal medya kullanımı artıyor: Araştırma

Her daim çevrimiçi olan neslin ruh sağlığının nasıl korunacağına dair soruları gündeme getiren yeni verilere göre, giderek artan sayıda Avrupalı ergenin problemli sosyal medya kullanımı olduğu görülüyor.

Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ-WHO) raporuna göre, sosyal medya kullanırken problemli davranışlar sergileyen gençler, bu platformlarda dürtülerini kontrol etmekte zorlanıyor, çevrimdışı olduklarında sosyal medyayla meşgul oluyor ve çevrimiçi olamadıklarında sıkılıyor.

Bu tanıma uyan ergenlerin oranı 2018 ve 2022 yılları arasında yüzde 7'den yüzde 11'e yükselirken, bunun genel olarak düşük prevalansa rağmen keskin bir artış olduğu düşünülüyor.

En yüksek problemli sosyal medya kullanım oranları Romanya (yüzde 22), Malta (yüzde 18) ve Bulgaristan'da (yüzde 17) görülürken, Hollanda ise yüzde 5 ile en düşük seviyeye sahip.

Rapora göre ayrıca, gençlerin yüzde 12'si, DSÖ'nün beş veya daha fazla oyun bağımlılığı belirtisi olarak tanımladığı "problemli oyun oynama" riski altında.

Araştırmacılar, sonuçların teknolojinin gençlerin hayatlarını nasıl şekillendirdiğine dair endişeleri artırdığını belirtti.

DSÖ Avrupa Direktörü Dr. Hans Kluge yaptığı açıklamada, "Sosyal medyanın ergenlerin sağlığı ve refahı üzerinde hem olumlu hem de olumsuz sonuçları olabileceği açık," dedi ve "ergenlerin depresyon, zorbalık, kaygı ve düşük akademik performansa yol açtığı gösterilen potansiyel olarak zararlı sosyal medya kullanımını tersine çevirmelerine yardımcı olmak için harekete geçme" çağrısında bulundu.

Hangi gençler kronik olarak çevrimiçi?

Rapor, 2022 yılında Avrupa, Orta Asya ve Kanada'daki 44 ülkede 11, 13 ve 15 yaşlarındaki gençlerle yapılan anketlere dayanıyor.

Ergenlerin yüzde 36'sının gün boyunca çevrimiçi arkadaşlarıyla iletişim halinde olduğunu gösteren bu çalışma, söz konusu oranın 15 yaşındaki kızlar arasında ise yüzde 44'e yükseldiğini ortaya koyuyor.

Genel olarak, daha varlıklı çocukların arkadaşlarıyla sürekli çevrimiçi iletişim halinde olma olasılığı, daha düşük gelirli ailelerden gelenlere göre daha yüksek. Bu eğilim erkeklerde 22 ülkede, kızlarda ise 27 ülkede görülüyor.

Öte yandan, herkes sosyal medyayı sağlıksız şekilde kullanmıyor. Problemli sosyal medya kullanıcısı olan gençlerin yüzde 11'ine ek olarak, yüzde 32'si "yoğun" kullanıcı - yani neredeyse her zaman çevrimiçiler ancak problemli kullanım belirtileri göstermiyorlar - yüzde 44'ü aktif kullanıcı ve yüzde 12'si nadiren çevrimiçi.

Rapora göre, 13 yaşındakiler, özellikle de kızlar, sosyal medyayı problemli şekillerde kullanma olasılığı en yüksek olanlar.

Sosyal medyanın gençlerin refahı üzerinde karmaşık etkileri bulunuyor. Aynı araştırmacılar tarafından daha önce yapılan başka bir çalışmada, problemli sosyal medya kullanıcılarının zayıf zihinsel ve sosyal refaha sahip oldukları ve sigara, alkol veya esrar kullanma olasılıklarının daha yüksek olduğu tespit edildi.

Ancak aktif olmayan kullanıcıların bu maddeleri kullanma olasılığı daha düşük olsa da, sosyal medyayı aktif olarak kullanan ergenlere göre zihinsel ve sosyal refahları daha zayıftı.

Sosyal medya kullanımının tam olarak hangi noktada problematik hale geldiğine dair tartışmalar henüz tam olarak çözüme kavuşmadığından, verilerde bazı uyarılar bulunuyor.

King's College London'da tıbbi istatistik profesörü olan Ben Carter yaptığı açıklamada, DSÖ tanımının "doğrulanmamış bir araç" olduğunu vurguladı.

"Sadece 'ekran süresinden' daha iyi olsa da, davranışsal bir bağımlılığı tanımlamak için [resmi teşhis] kriterlerine tam olarak dayanmıyor," diyen Carter, yine de bu çalışmanın sosyal medyadan kaynaklanan "potansiyel zararı ölçmek için yararlı bir başlangıç noktası" olduğunun altını çizdi.

Erkek çocuklarda sorunlu oyun oynama riski daha yüksek

Oyun, gençlerin çevrimiçi bağlantı kurmaları için bir başka önemli yol. Araştırmada, gençlerin yüzde 68'i problemli olmayan oyuncular olarak sınıflandırıldı ancak yüzde 12'sinin problemli oyun oynama riski altında olduğu görüldü.

Malta, İngiltere, Kıbrıs, Estonya ve Sırbistan problemli oyun oynama riski taşıyan gençlerin en yüksek oranlarda olduğu ülkeler olurken, erkekler genellikle kızlardan daha yüksek risk altında.

İtalya'daki Padova Üniversitesi'nde araştırmacı olan ve çalışmanın yazarlarından biri olan Dr. Claudia Marino yaptığı açıklamada, "Oyun kalıplarındaki cinsiyet farklılıkları dikkat çekici," dedi.

Problemli oyun oynama sadece konsolda geçirilen süreyle ilgili değil. Oyun bağımlılığının belirtileri arasında video oyunu kullanım düzeyi üzerinde kontrol eksikliği hissetmek ve oyun oynamanın ilişkilere, işe veya okula müdahale etmeye başlaması yer alıyor.

Sosyal medyada olduğu gibi video oyunlarının da ruh sağlığı üzerinde hem olumlu hem de olumsuz etkileri olabilir. Japonya'da COVID-19 salgını sırasında yapılan büyük bir araştırma, bir video oyun konsoluna sahip olmanın insanların psikolojik refahını ve yaşam memnuniyetini artırdığını ortaya koydu.

Oxford İnternet Enstitüsü'nden araştırmacılar popüler bir video oyunu oynarken yaklaşık 8.700 kişinin ruh halini takip etti ve neredeyse her dört oyuncudan üçünün oyun oynarken ruh halinde iyi yönde bir değişim olduğunu tespit etti. İyileşmenin çoğu, oyunun ilk 15 dakikasında gerçekleşti.

Buradaki zorluk, oyun oynamanın ne zaman ruh halini iyileştiren bir eğlenceden tam anlamıyla bir bağımlılığa dönüştüğünü ve çevrimiçi oyun oynamanın yetişkinlere kıyasla çocukları nasıl etkilediğini belirlemek.

Problemli kullanımı engellemek için atılacak adımlar

Marino, yeni bulguların "oyun davranışında cinsiyete özgü motivasyonları ve risk faktörlerini dikkate alan hedefli müdahalelere duyulan ihtiyacın" altını çizdiğini söyledi.

Çalışmanın yazarları, gençlerin sosyal medyaya ve çevrimiçi oyunlara erişimini düzenleyen daha sıkı düzenlemelerin olması gerektiğini ve bu şirketlerin genellikle 13 olarak belirlenen yaş sınırlamalarını uygulamaları gerektiğini söyledi.

Kluge ayrıca, çocukları dijital okuryazarlık konusunda eğitmenin çevrimiçi ve çevrimdışı yaşamlarını dengelemelerine yardımcı olabileceğini belirterek, mevcut haliyle dijital okuryazarlığın "pek çok ülkede yetersiz kaldığını ve mevcut olduğu yerlerde de genellikle gençlere ve hızla gelişen teknolojiye ayak uyduramadığını" söyledi.

"Hükümetler, sağlık yetkilileri, öğretmenler ve ebeveynler mevcut durumun temel nedenlerini fark edip bunu düzeltmek için adım atmazlarsa, bu boşluğun sonuçlarını görüyoruz ve daha kötüsü de gelebilir."