Yatırım konusunda en büyük cinsiyet uçurumu hangi AB ülkelerinde görülüyor?

Avrupa Komisyonu’nun Cinsiyet Yatırım Uçurumu raporuna göre, 2020–2025 arasında Avrupa genelinde kurulan teknoloji şirketlerinin yalnızca beşte biri en az bir kadın kurucuya sahipti.

Bu fark hesaba katıldığında bile, kadın kuruculu şirketler erkek kuruculu şirketlere kıyasla daha az yatırım alıyor.

En yüksek cinsiyet çeşitliliği Letonya’da yüzde 27, İtalya’da yüzde 25,9 ve Portekiz’de yüzde 25,2 olarak kaydedildi. Bu oranlar, en az bir kadın kurucusu olan şirketlerin toplam girişimler içindeki payını ifade ediyor.

Buna karşılık, Çekya (yüzde 9) ve Macaristan (yüzde 14,4) gibi ülkeler Avrupa ortalaması olan yüzde 19,3’ün oldukça altında bulunuyor.

2025 tarihli Frontier Economics araştırmasına göre kadın girişimcilerin eşit katılımı, AB gayrisafi yurt içi hasılasını (GSYİH) yaklaşık 600 milyar euro (29,52 trilyon TL) artırabilir.

Bu artışın Polonya’da yüzde 1,6, Hollanda’da ise yüzde 5,5 seviyesine ulaşabileceği hesaplanıyor.

Cinsiyet yatırım açığı, kadınlar ile erkekler arasında girişim sermayesine erişim ve yatırım kararlarında yer alma konusunda ortaya çıkan sistematik eşitsizlikleri ifade ediyor.

Avrupa’daki küçük ve orta ölçekli işletmeler arasında banka kredisine başvuranlar içinde, kadın sahipli şirketlerin onay alma oranı erkek sahipli şirketlerden yaklaşık beş puan daha düşük. Bu fark, şirketlerin yaşı, büyüklüğü ve faaliyet gösterdiği sektör gibi değişkenler hesaba katıldıktan sonra bile geçerli, diyor Avrupa Yatırım Bankası.

Cinsiyet eşitsizlikleri, sermaye sahipliği ve yatırım davranışlarında da görülüyor; veriler, kadınların perakende yatırım araçlarına daha az yatırım yaptığını gösteriyor.

Avrupa’da kadın bireysel yatırımcıların kontrol ettiği varlıkların toplamı şu anda 5,7 trilyon euro (280,4 trilyon TL) seviyesinde ve bu miktarın 2030’a kadar 9,8 trilyon euroya (482 trilyon TL) çıkması bekleniyor.

Kadınların erkeklerle eşit oranda yatırım yapması hâlinde Avrupa, 2 ila 3 trilyon euro (98,4–147,6 trilyon TL) tutarında ek özel yatırım sermayesi harekete geçirebilir.

Avrupa Komisyonu raporunda, “Bu bulgular, AB genelinde yıllık yüz milyarlarca euroyu bulan ekonomik bir kayba işaret ediyor. Bu da sermaye inovasyonun, istihdamın, yeşil ve dijital dönüşümlerin finansmanında kullanılabilirdi,” denildi.

Bu cinsiyet uçurumunun arkasında ne var?

Cinsiyet yatırım açığı, kadınlar ve erkekler arasındaki risk iştahı farkları, toplumsal beklentiler ve finansal okuryazarlık düzeyleriyle açıklanıyor.

Tarihsel olarak girişimcilik ve girişim sermayesi, risk alma, iddialı olma ve bireycilik gibi özelliklerle ilişkilendirilen, erkek egemen alanlar olarak kabul edildi.

Girişim sermayesi ve özel sermaye fonlarında karar alma mekanizmalarının hâlâ büyük ölçüde erkeklerden oluşması, mevcut yatırım kalıplarını pekiştiriyor.

Kadınlara atfedilen bakım yükümlülükleri ve iş-yaşam dengesi beklentileri de onların girişimcilik ağlarına ve sermayeye erişimini sınırlıyor.

Avrupa Komisyonu’nun raporuna göre, İskandinav ülkeleri gibi “eşitlikçi” olarak görülen toplumlarda bile “cinsiyet eşitliğinin zaten sağlandığı” varsayımı, devam eden yapısal önyargıları görünmez kılarak bir engel oluşturabiliyor.

Avrupa genelinde kadınlar, cinsiyet ve coğrafya nedeniyle “çifte dışlanmayla” karşılaşıyor.

Avrupa’da girişim sermayesi büyük ölçüde Londra, Paris, Berlin ve Stockholm gibi merkezlerde toplanmış durumda. Bu da Orta, Doğu ve Güney Avrupa’daki kadın girişimcilerin yapısal olarak dezavantajlı konumda kalmasına yol açıyor.