Οι Ευρωπαίοι πληρώνουν 33% περισσότερο για να γεμίσουν το καλάθι των αγορών τους σε σχέση με το 2019
Ενώ ο γενικός πληθωρισμός στην ευρωζώνη έχει μειωθεί δραστικά από το ανώτατο όριο του 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 στο τρέχον 2,0%, οι τιμές των τροφίμων λένε μια διαφορετική ιστορία. Ο πληθωρισμός στα τρόφιμα έφτασε σε επίπεδα ρεκόρ άνω του 15% και έχει χρειαστεί πολύ περισσότερο χρόνο για να επανέλθει στα φυσιολογικά επίπεδα, παραμένοντας σήμερα στο 3,2% σύμφωνα με τα τελευταία δεδομένα του Αυγούστου 2025.
Αυτή η απόκλιση δεν είναι μόνο στατιστική: έχει έναν πραγματικό αντίκτυπο στην καθημερινή ζωή. Ένα στα τρία άτομα ανησυχεί για το αν μπορεί να αντέξει οικονομικά το φαγητό που θέλει να αγοράσει, και αυτή η αίσθηση φτώχειας όταν πηγαίνει στο σούπερ μάρκετ δικαιολογείται από τους αριθμούς. Βασικά προϊόντα όπως το κρέας έχουν αυξηθεί πάνω από 30%, το γάλα 40% και το βούτυρο 50% σε σύγκριση με τα επίπεδα πριν την πανδημία.
Οι διαφορές μεταξύ των χωρών της ευρωζώνης είναι αξιοσημείωτες, με αυξήσεις από 20% στην Κύπρο έως 57% στην Εσθονία. Οι βαλτικές χώρες έχουν επηρεαστεί ιδιαίτερα από την αύξηση του κόστους της ενέργειας και των λιπασμάτων λόγω της σύγκρουσης στην Ουκρανία. Η Ισπανία βρίσκεται στον μέσο όρο με 34% πληθωρισμό στα τρόφιμα από το 2019.
Δομικοί παράγοντες πίσω από την αύξηση των τιμών
Η αύξηση των τιμών δεν οφείλεται μόνο σε προσωρινούς κλυδωνισμούς. Διάφοροι δομικοί παράγοντες συμβάλλουν στη διατήρηση των τιμών των τροφίμων σε υψηλά επίπεδα.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αύξηση των εισοδημάτων στις αναδυόμενες αγορές έχει αυξήσει τη ζήτηση για γεωργικά προϊόντα, ασκώντας ανοδική πίεση στις παγκόσμιες τιμές.
Επιπλέον, η κλιματική αλλαγή γίνεται ολοένα και πιο σημαντικός παράγοντας: οι παρατεταμένες ξηρασίες στο νότο της Ισπανίας το 2022 και το 2023 εκτόξευσαν τις τιμές του ελαιολάδου, ενώ το δυσμενές κλίμα σε βασικές εξαγωγικές χώρες όπως η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού έκανε το ίδιο με τον καφέ και το κακάο.
Σε εγχώριο επίπεδο, η αύξηση της παραγωγικότητας στη γεωργία τείνει να υστερεί σε σχέση με άλλους τομείς, γεγονός που συμβάλλει στην αύξηση των δομικών εξόδων. Οι αναλυτές της ΕΚΤ προειδοποιούν ότι γίνεται όλο και πιο δύσκολο να διακρίνουμε μεταξύ κυκλικών και δομικών παραγόντων του πληθωρισμού στα τρόφιμα.
Τα νοικοκυριά με λιγότερους πόρους πλήττονται περισσότερο
Οι τιμές των τροφίμων δεν είναι μόνο κοινωνικό ζήτημα, αλλά και βασικό στοιχείο της ευρωπαϊκής νομισματικής πολιτικής για τρεις κύριους λόγους. Πρώτον, τα τρόφιμα αποτελούν περίπου το 20% του καλαθιού κατανάλωσης του ΕνΔΤΚ (Εναρμονισμένος Δείκτης Τιμών Καταναλωτή), περισσότερο από το διπλάσιο της ενέργειας. Επιπλέον, καθώς οι καταναλωτές αγοράζουν τρόφιμα καθημερινά, αντιλαμβάνονται γρήγορα οποιαδήποτε αλλαγή στις τιμές, καθιστώντας τον πληθωρισμό των τροφίμων δυσανάλογα επιδραστικό στις προσδοκίες για τον γενικό πληθωρισμό.
Δεύτερον, υπάρχει σημαντικός διανεμητικός αντίκτυπος. Τα νοικοκυριά με χαμηλότερα εισοδήματα αφιερώνουν μεγαλύτερο ποσοστό των πόρων τους σε βασικά αγαθά όπως τρόφιμα, ενέργεια και στέγαση. Όταν αυτές οι τιμές αυξάνονται, βιώνουν υψηλότερα ποσοστά πραγματικού πληθωρισμού από τους πιο ευκατάστατους γείτονές τους και αναγκάζονται να κόψουν περισσότερα έξοδα για να ισορροπήσουν τους προϋπολογισμούς τους.
Τέλος, οι τάσεις στις σχετικές τιμές προσφέρουν πολύτιμες πληροφορίες για την επιμονή των κλυδωνισμών και βοηθούν στην κατανόηση της επιρροής των μακροπρόθεσμων δυνάμεων στον πληθωρισμό. Αυτή η κατανόηση είναι κρίσιμη για την ΕΚΤ στην στρατηγική αξιολόγηση της νομισματικής πολιτικής και στη διατήρηση της σταθερότητας των τιμών στην ευρωζώνη.