Τεχνητή νοημοσύνη στην δημοσιογραφία: η γνώμη των ειδικών

Επιφανείς εκπρόσωποι της διεθνούς ακαδημαϊκής και δημοσιογραφικής κοινότητας βρέθηκαν στην Αθήνα για το Θερινό Σχολείο Υπολογιστικής Δημοσιογραφίας και Τεχνητής Νοημοσύνης του συγχρηματοδοτούμενου από την Ευρωπαϊκή Ενωση Προγράμματος IQ Media Hub του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.

Η συζήτηση άναψε στις αίθουσες της ΕΣΗΕΑ και του ΕΚΠΑ αναφορικά με την εισβολή της τεχνητής νοημοσύνης στον χώρο των μέσων ενημέρωσης και τις κολοσσιαίες αλλαγές που συντελούνται στον τρόπο εργασίας των δημοσιογράφων αλλά και στον τρόπο κατανάλωσης των ειδήσεων από το κοινό, τους αναγνώστες, τους ακροατές, τους τηλεθεατές.

Είναι ευχή ή κατάρα αυτή η ραγδαία τα τελευταία χρόνια εξέλιξη της τεχνολογίας; Ποιες οι προκλήσεις που έχει να αντιμετωπίσει το λειτούργημα του δημοσιογράφου στη νέα εποχή; Κινδυνεύουν οι θέσεις εργασίας να αντικατασταθούν από την Τεχνητή Νοημοσύνη; Το Euronews αναζήτησε από τους ειδικούς τις απαντήσεις, συνομιλώντας μαζί τους στην φιλόξενη ιστορική βιβλιοθήκη της Ενωσεως Συντακτών.

«Δε νομίζω ότι υπάρχει εύκολη απάντηση, θα υπάρξουν κάποιες θετικές επιπτώσεις στην παραγωγή των ειδήσεων, στην ποιότητα των ειδήσεων, στην ταχύτητα των ειδήσεων και ενδεχομένως στην ποιότητα της ερευνητικής δημοσιογραφίας αλλά υπάρχουν και μειονεκτήματα στην τεχνολογία», σχολιάζει ο Νικ Διακόπουλος, καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Northwestern. Και προσθέτει: «Οι δημοσιογράφοι θα χρειαστεί να μάθουν νέες δεξιότητες. Μπορεί να υπάρξουν νέες θέσεις εργασίας, νέοι ρόλοι, μπορει καποιες δουλειες να κοπούν ως αποτέλεσμα της τεχνητής νοημοσύνης, οπότε όλα είναι πολύ δυναμικά και νομίζω ότι βρισκόμαστε μόνο στο αρχικό στάδιο. θα χρειαστεί να περάσουν μερικά χρόνια πριν πραγματικά γνωρίσουμε τις επιπτώσεις του πως αυτό θα αλλάξει τους δημοσιογράφους, τη δημοσιογραφία, τις αίθουσες σύνταξης και ούτω κάθε εξής».

«Νομίζω ότι αν χρησιμοποιήσουμε αποτελεσματικά την τεχνητή νοημοσύνη, τότε μπορούμε να την χρησιμοποιήσουμε για τα βαρετά μέρη της δουλειάς μας, αλλά υπάρχουν κάποια πράγματα που η τεχνητή νοημοσύνη δεν πρόκειται ποτέ να μπορεί να τα κάνει. Δεν μπορεί να μπει σε μία κοινότητα, να κατανοήσει τις ανάγκες αυτής της κοινότητας, να συμπάσχει με άλλους ανθρώπους, τέτοια πράγματα», εκτιμά ο Ντρούμιλ Μέτα, βοηθός καθηγητής Δημοσιογραφίας Δεδομένων στη Σχολή Δημοσιογραφίας του Columbia και στο Harvard Kennedy School. «Η τεχνητή νοημοσύνη ελπίζουμε ότι θα απελευθερώσει περισσότερο από το χρόνο μας για να τα κάνουμε αυτά  και έτσι να μην ασχολούμαστε με το σύστημα διαχείρισης περιεχομένου ή οτιδήποτε άλλο τέτοιο, αφαιρώντας αυτό το είδος των βαρετών πραγμάτων ώστε να μπορούμε να ξοδεύουμε περισσότερο από το χρόνο μας για αυτό  που είναι στον πυρήνα της δουλειάς μας». Ο Ντρούμιλ Μέτα συμπεραίνει: «Η τεχνητή νοημοσύνη μπορεί να γράψει ένα άρθρο αλλά δεν μπορεί να αποφασίσει τι να γράψει, αυτό είναι κάτι που ένας δημοσιογράφος πρέπει να κάνει».

«Για τη δημοσιογραφία η τεχνητή νοημοσύνη είναι ένα πρόβλημα για τα πάντα και μια λύση για τα πάντα», εκτιμά και ο Τζόναθαν Σόμα, καθηγητής στο Κολούμπια. Και σχολιάζει: «Ενα απο τα πιο σημαντικά πράγματα που πρέπει να κάνουν οι δημοσιογράφοι τωρα είναι να προσπαθουν πραγματικά να καταλάβουν πως είναι να είσαι άνθρωπος».

Στο ίδιο μήκος κύματος και η άποψη της Σέριλ Φίλιπς, καθηγήτριας στο Πανεπιστήμιο του Στανφορντ, η οποία έχει κατακτήσει (και το 2025) βραβείο Πούλιτζερ. «Oι προκλήσεις που έχουν να αντιμετωπίσει οι δημοσιογράφοι σήμερα, στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης, είναι πρώτον να διασφαλίσουν ότι διατηρούν την ανθρώπινη εμπλοκή στον βρόχο της τεχνητής νοημοσύνης, όπως λένε, γιατί αλλιώς θα χάσουμε και αυτό θα καταλήξει σε παραπληροφόρηση και πρέπει να είμαστε πολύ προσεκτικοί με αυτό. Και η άλλη πρόκληση για τους δημοσιογράφους  είναι να μάθουν να χρησιμοποιούν αποτελεσματικά την τεχνητή νοημοσύνη, ώστε να μπορούν να επεκτείνουν αυτό που κάνουν και να έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο».

«Η τεχνητή νοημοσύνη φυσικά δεν είναι μόνο καινοτομία, είναι πλήρης αναστάτωση, υπάρχει πολύς θόρυβος γύρω από αυτήν και η κάθε πρόβλεψη είναι εξαιρετικά περίπλοκη σε αυτόν τον τομέα και υπάρχει επίσης μεγάλη σύγχυση», σχολιάζει από την πλευρά του ο Λουντιβίκ Μπλέτσερ, IDation Ιδρυτής και συνεργάτης της WhiteBeard, πρώην επικεφαλής καινοτομίας και στρατηγικής χρηματοδότησης για το οικοσύστημα ειδήσεων της Google. «Οπότε πρώτα πρέπει πάντα να κάνετε  ένα βήμα πίσω και να ρίξετε μια ματιά», συμβουλεύει.

Το ίδιο ζητάει και ο  Νικ Διακόπουλος. Δεχόμενος την ερώτηση αν η τεχνητή νοημοσύνη είναι η επανάσταση του 21ου αιώνα, σχολιάζει ότι δεν γνωρίζει αν είναι επανάσταση ή απλά μια εξέλιξη του οικοσυστήματος της πληροφορίας και συνέστησε να μην βλέπουμε το δέντρο αλλά το δάσος, να κοιτάμε την κατάσταση από ψηλά για να διαπιστώσουμε ότι τέτοιες βαριές έννοιες είναι ενίοτε ζήτημα οπτικής γωνίας και πλαισίου στο οποίο παρουσιάζονται.

«Το μυαλό μου συνεχώς αλλάζει άποψη και θέση στο ζήτημα της τεχνητής νοημοσύνης», αποκαλύπτει από την πλευρά της η Ελενα Καμπραλ, Καθηγήτρια & Αναπληρώτρια Κοσμήτορας Φοιτητικών και Διεθνών Προγραμμάτων του Columbia Journalism School. Η ίδια δηλώνει χαρούμενη που έχει την ευκαιρία να συνεργάζεται με τις κορυφαίες επιστημονικά προσωπικότητες του συγκεκριμένου τομέα, χωρίς να μπορεί να κατασταλάξει πλήρως και ζητώντας άπαντες να αντιμετωπίζουν τα νέα αυτά εργαλεία με σκεπτικισμό και να προχωρούν σε διασταύρωση για την εύρεση της αλήθειας.

«Κάτι τέτοιο απαιτεί παραδοσιακές δημοσιογραφικές δεξιότητες. Ενω η τεχνητη νοημοσύνη υπάρχει και μπορει να βοηθησει στην αναδειξη συνόλων δεδομένων, τα πράγματα όπως ο εντοπισμός του αν τα δεδομένα είναι ακριβή ή όχι, από που προέρχονται, ποιος και γιατί τα δημιούργησε, όλα αυτά ειναι παραδοσιακά θεμέλια στην δημοσιογραφία και αυτή ακριβώς για αυτόν τον λόγο δεν πρόκειται να εξαφανιστεί», σχολιάζει ο Ντρούμιλ Μέτα.

Η Μπεχάρα Χεραβί, ιδρύτρια και διευθύντρια του 5ου Ευρωπαϊκού Συνεδρίου «Δημοσιογραφίας Δεδομένων και Υπολογιστικής Δημοσιογραφίας», προσπαθώντας να συνοψίσει τα συμπεράσματα του τριήμερου συνεδρίου, εκτίμησε ότι «πλέον ο φόβος κάπως μειωνεται λίγο, καθώς υπάρχει μεγαλύτερη εξοικείωση με την χρηση της τεχνητής νοημοσύνης και υπάρχει περισσότερη αισιοδοξια μεταξύ των δημοσιογράφων, που συνήθιζαν να φοβούνται μην χάσουν τις δουλειές τους αλλά και για την αυθεντικότητα και αξιοπιστία του περιεχομένου, που οδηγεί σε κινδύνους παραπληροφόρησης».

«Βρίσκω ελπιδοφόρο ότι οι νεότεροι σε ηλικία τείνουν να εξετάζουν περισσότερες πηγές, έχουν μεγαλώσει σε ένα κόσμο που έχει μεγάλη παραπληροφόρηση, αμφισβητούν και ψάχνουν», αναφέρει ο καθηγητης του Κολούμπια Τζόναθαν Σόμα. Και η νικήτρια του φετινού Πούλιτζερ Σεριλ Φίλιπς στην ίδια λογική, συμβουλεύει τους αναγνώστες ή τηλεθεατές να ακολουθουν και αυτοί τον χρυσό κανόνα της δημοσιογραφίας για να μην πέσουν θύματα απάτης από την τεχνητή νοημοσύνη.«Νομίζω ότι οι αναγνώστες πρέπει να εξοικειωθούν με το τι μπορεί να κάνει  η τεχνητή νοημοσύνη γι' αυτούς και επίσης να είναι επιφυλακτικοί. Υπάρχει ένα ρητό στη δημοσιογραφία που λέει ότι "αν η μητέρα σου λέει ότι σε αγαπάει, θα πρέπει να το διασταυρώσεις". Και εγώ λοιπόν θα έλεγα στον κάθε αναγνώστη ότι αν η τεχνητή νοημοσύνη λέει ότι κάτι είναι αληθινό, θα πρέπει να το ελέγξεις»...