Γιατί οι τιμές της σοκολάτας έχουν σημασία για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα;

Η άνοδος των τιμών των τροφίμων μπορεί να αποτελέσει πονοκέφαλο όχι μόνο για τα νοικοκυριά της ευρωζώνης αλλά και για την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Ενώ ο συνολικός πληθωρισμός έχει ομαλοποιηθεί και βρίσκεται κοντά στον μεσοπρόθεσμο στόχο της ΕΚΤ για το 2%, ο πληθωρισμός των τροφίμων "από το 2022 είναι σαφώς εξαιρετικός και επίμονος", ανέφερε η κεντρική τράπεζα σε πρόσφατη ανάρτηση στο ιστολόγιό της.

Σύμφωνα με την έκθεση, οι καταναλωτές πληρώνουν περίπου το ένα τρίτο περισσότερο από ό,τι πριν από την πανδημία COVID-19 για να βάλουν ένα γεύμα στο τραπέζι. Η τράπεζα πρόσθεσε ότι οι τιμές των τροφίμων έχουν αυξηθεί κατά περισσότερο από 40% από το 2015, επηρεάζοντας τις αποφάσεις της ΕΚΤ για τα επιτόκια.

Ο πληθωρισμός έχει κατασταλάξει σημαντικά στην ευρωζώνη, κατεβαίνοντας από το ανώτατο επίπεδο του 10,6% τον Οκτώβριο του 2022 στο 2% πρόσφατα. Ωστόσο, σύμφωνα με την τελευταία έκθεση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τον πίνακα αποτελεσμάτων των καταναλωτών, ένας στους τρεις ανθρώπους ανησυχεί για το αν μπορεί να αντέξει οικονομικά τα τρόφιμα που προτιμά να αγοράζει.

Η ΕΚΤ σημειώνει ότι οι τιμές των τροφίμων έχουν ακόμη μεγαλύτερη σημασία για τα νοικοκυριά με χαμηλότερο εισόδημα, όπου ο λογαριασμός των τροφίμων καταλαμβάνει μεγαλύτερο μερίδιο του εισοδήματός τους.

Και η άνοδος των τιμών των τροφίμων δεν πρόκειται να επιβραδυνθεί σύντομα, σύμφωνα με τις προσδοκίες της ΕΚΤ.

Σύμφωνα με τη Eurostat, οι τιμές του κρέατος για το βόειο κρέας, τα πουλερικά και το χοιρινό έχουν γίνει 38-44% ακριβότερες από το 2015. Και η ΕΚΤ σημειώνει ότι αυτά τα είδη διατροφής κοστίζουν περισσότερο από 30% περισσότερο από ό,τι στο τέλος του 2019. Τα τελευταία έξι χρόνια, το γάλα, το βούτυρο, ο καφές, το ελαιόλαδο, το κακάο και η σοκολάτα έχουν γίνει ιδιαίτερα ακριβά.

Η αύξηση των ευρωπαϊκών τιμών των τροφίμων εξηγείται εν μέρει από την εκτίναξη των τιμών της ενέργειας μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία το 2022. Η αύξηση των εισοδημάτων, σε παγκόσμιο και τοπικό επίπεδο, έχει επίσης αυξήσει τη ζήτηση, οδηγώντας σε άνοδο τις τιμές των τροφίμων. Εν τω μεταξύ, τα ακραία καιρικά φαινόμενα έχουν όλο και πιο ανησυχητικές επιπτώσεις στις καλλιέργειες. Οι ξηρασίες στην Ισπανία έχουν επηρεάσει σοβαρά τις τιμές του ελαιολάδου, ενώ ο καφές και το κακάο έχουν γίνει πολύ πιο ακριβά μετά από δυσμενείς καιρικές συνθήκες σε βασικές εξαγωγικές χώρες όπως η Γκάνα και η Ακτή Ελεφαντοστού.

Αυτά τα γεγονότα που συνδέονται με την κλιματική αλλαγή "γίνονται όλο και πιο συχνά και μπορούν να διαταράξουν σοβαρά τις αλυσίδες εφοδιασμού τροφίμων", σύμφωνα με την ανάρτηση της ΕΚΤ στο ιστολόγιο.

Αιτίες και συνέπειες για τη νομισματική πολιτική

Η αγορά τροφίμων είναι αδιαπραγμάτευτη και, ως εκ τούτου, οι τιμές των τροφίμων έχουν μεγαλύτερη σημασία για τις αντιλήψεις και τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, οι οποίες είναι ζωτικής σημασίας για την ΕΚΤ προκειμένου να διασφαλίσει τη σταθερότητα των τιμών.

Ο στόχος της κεντρικής τράπεζας για τον πληθωρισμό, ο οποίος είναι 2% στην ευρωζώνη, αναφέρεται στον γενικό δείκτη τιμών ΕνΔΤΚ. Ο δείκτης αυτός μετρά τη μεταβολή των τιμών ενός τυπικού καλαθιού κατανάλωσης, της ενέργειας, των υπηρεσιών, των καταναλωτικών αγαθών και των τροφίμων.

Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων στην ευρωζώνη είναι επί του παρόντος ο υψηλότερος σε όλες τις τέσσερις κατηγορίες και ανέρχεται στο 3,2%. Και οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων σταθμίζονται με περίπου 20% στον γενικό δείκτη τιμών του ΕνΔΤΚ, περισσότερο από διπλάσιο βάρος από αυτό που δίνεται στην ενέργεια, για παράδειγμα.

Όταν οι τιμές των τροφίμων αυξάνονται, συμπεριλαμβανομένων των τιμών της σοκολάτας, του καφέ και του ελαιολάδου, έχουν μεγαλύτερο αντίκτυπο στον πληθωρισμό και στη νομισματική πολιτική που τον περιβάλλει, σε σύγκριση με τις αυξήσεις των τιμών της ενέργειας.

Η ΕΚΤ παραθέτει τρεις λόγους για τους οποίους οι τιμές των τροφίμων παρουσιάζουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον αυτή τη στιγμή.

Πρώτον, έχει ανοίξει ένα χάσμα μεταξύ των τιμών των τροφίμων και των συνολικών τιμών, το οποίο είναι πολύ μεγαλύτερο και πιο επίμονο από ό,τι στο παρελθόν.

Δεύτερον, οι τιμές των τροφίμων διαμορφώνουν σε μεγάλο βαθμό τις προσδοκίες για τον πληθωρισμό, τις οποίες παρακολουθεί στενά και η ΕΚΤ όταν αποφασίζει για τη νομισματική πορεία του μπλοκ. Τρίτον, οι αυξήσεις των τιμών των τροφίμων πλήττουν τα φτωχότερα νοικοκυριά περισσότερο από άλλα.

Σε τελική ανάλυση, αν η ΕΚΤ κρίνει ότι ο στόχος της για πληθωρισμό 2% βρίσκεται σε κίνδυνο και αυξήσει τα βασικά επιτόκια, το προκύπτον υψηλότερο κόστος δανεισμού θα τροφοδοτήσει το τραπεζικό σύστημα, αποθαρρύνοντας τις επενδύσεις και επιβαρύνοντας την ευρύτερη οικονομία της ευρωζώνης.