Ο Ευρωπαίος Διαμεσολαβητής κατακεραυνώνει την ΕΕ για την ασφάλεια των χημικών προϊόντων

Οι συστηματικές καθυστερήσεις στις αποφάσεις για την αδειοδότηση επικίνδυνων χημικών ουσιών ισοδυναμούν με "κακοδιοίκηση" από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και η πρακτική αυτή θέτει σε κίνδυνο ανθρώπους και οικοσυστήματα, διαπίστωσε η Διαμεσολαβητής της ΕΕ Έμιλι Ο' Ράιλι.

Η Επιτροπή υποχρεούται βάσει του νόμου να υποβάλει σχέδιο απόφασης εντός τριών μηνών από την υποβολή αιτήματος για άδεια συνέχισης της χρήσης απαγορευμένης ουσίας - κάτι που είναι δυνατό σε περιπτώσεις όπου ο παραγωγός ή ο παρασκευαστής μπορεί να αποδείξει ότι οι κίνδυνοι μπορούν να ελαχιστοποιηθούν και ότι δεν υπάρχει βιώσιμη εναλλακτική λύση.

Ωστόσο, τα αποτελέσματα μιας έρευνας που ξεκίνησε πέρυσι με πρωτοβουλία της Ο' Ράιλι και δημοσιοποιήθηκε σήμερα δείχνουν ότι το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ χρειάζεται κατά μέσο όρο πάνω από 14 μήνες για να λάβει τέτοιες αποφάσεις, και μερικές φορές αρκετά χρόνια.

«Απειλή για την υγεία»

"Οι καθυστερήσεις αυτές συνιστούν απειλή για την ανθρώπινη υγεία και το περιβάλλον, καθώς οι εταιρείες είναι σε θέση να συνεχίσουν να χρησιμοποιούν τις χημικές ουσίες, οι οποίες μπορεί να είναι καρκινογόνες, μεταλλαξιογόνες, τοξικές για την αναπαραγωγή ή να έχουν ενδοκρινικές ιδιότητες, κατά τη διάρκεια της διαδικασίας αδειοδότησης", ανέφερε το γραφείο της σε ανακοίνωσή του.

Τα ευρήματα δεν αποτέλεσαν έκπληξη για τους περιβαλλοντικούς ακτιβιστές, οι οποίοι διαμαρτύρονται εδώ και χρόνια για τον εξαιρετικά αργό ρυθμό της διαδικασίας περιορισμού των χημικών προϊόντων της ΕΕ.

Για το Ευρωπαϊκό Περιβαλλοντικό Γραφείο (EEB), μια ομπρέλα ΜΚΟ, η έρευνα δείχνει σαφώς ότι "οι αξιωματούχοι της ΕΕ παραβίασαν το νόμο καθυστερώντας την απαγόρευση επικίνδυνων χημικών ουσιών επί σχεδόν δύο δεκαετίες".

Ωστόσο, η Επιτροπή επέρριψε την ευθύνη για τις καθυστερήσεις στην περίπλοκη διαδικασία που προβλέπεται από τον κύριο κανονισμό της ΕΕ για τα χημικά προϊόντα, γνωστό ως REACH.

Σε μια δημόσια διαθέσιμη απάντηση στο αρχικό αίτημα του Διαμεσολαβητή, η Επιτροπή δήλωσε τον Αύγουστο ότι "κατ' αρχήν αποφεύγει να προχωρήσει σε ψηφοφορίες [επί των αποφάσεων] εάν δεν υπάρχει διαβεβαίωση επαρκούς υποστήριξης" από τα 27 κράτη - μέλη της ΕΕ, τα οποία εκπροσωπούνται σε μια επιτροπή κυβερνητικών εκπροσώπων που συνεδριάζει κεκλεισμένων των θυρών στις Βρυξέλλες.

Μια άλλη δικαιολογία που δόθηκε ήταν η "περιορισμένη διαθεσιμότητα κατάλληλων αιθουσών συνεδριάσεων στις εγκαταστάσεις της Επιτροπής".

Για την Τατιάνα Σάντος, ειδική σε θέματα χημικών ουσιών στο EEB, η Επιτροπή δεν θα πρέπει να επηρεάζεται από πολιτικές σκοπιμότητες. "Αυτό για το οποίο μιλάμε εδώ είναι στην πραγματικότητα η αποτυχία της Επιτροπής να συντάξει έστω και μια πρόταση για να τεθεί σε ψηφοφορία", δήλωσε στο Euronews.

"Ένα από τα επιχειρήματα που χρησιμοποιούν είναι ότι έχουν εσωτερικές πολιτικές συζητήσεις εντός της Επιτροπής", δήλωσε η Σάντος. "Και αυτό που ισχυριζόμαστε εμείς είναι ότι δεν χρειάζεται να το κάνετε αυτό, διότι οι πολιτικές συζητήσεις πρέπει να γίνονται στην Επιτροπή REACH και όχι στην Κομισιόν".

Ο Διαμεσολαβητής επέκρινε επίσης τη μυστικότητα που περιβάλλει την επιτροπή, καταλήγοντας στο συμπέρασμα ότι η έλλειψη διαφάνειας της Επιτροπής συνιστά επίσης κακοδιοίκηση. Τα δημόσια αρχεία των συνεδριάσεων περιέχουν ελάχιστες πληροφορίες σχετικά με τους λόγους των καθυστερήσεων ή τις θέσεις των επιμέρους κυβερνήσεων, διαπίστωσε η Ο' Ράιλι.

«Απερισκεψία»

Η Ελέν Ντουγκί της νομικής φιλανθρωπικής οργάνωσης ClientEarth, δήλωσε ότι τα ευρήματα υποδηλώνουν μια "απερίσκεπτη" στάση απέναντι στη ρύθμιση των χημικών ουσιών. "Αυτή η απαράδεκτη συμπεριφορά υπονομεύει το κράτος δικαίου και την εμπιστοσύνη των πολιτών στα θεσμικά όργανα της ΕΕ", δήλωσε η ίδια. "Είναι πλέον καιρός οι αξιωματούχοι της ΕΕ να λάβουν υπόψη τους τις συστάσεις του Διαμεσολαβητή και να δώσουν προτεραιότητα στο δημόσιο συμφέρον έναντι των κερδών των τοξικών εταιρειών".

Το εκτελεστικό όργανο της ΕΕ δήλωσε ότι "έλαβε γνώση" της κριτικής του Διαμεσολαβητή. "Ορισμένες από αυτές τις διαδικασίες για την έκδοση αυτών των αποφάσεων είναι αρκετά περίπλοκες", δήλωσε εκπρόσωπος στους δημοσιογράφους στις Βρυξέλλες. "Ορισμένα από τα χρονοδιαγράμματα δεν είναι υπό τον έλεγχο της Επιτροπής".

Η Επιτροπή έχει τρεις μήνες για να απαντήσει λεπτομερώς, αλλά ήταν "πρόθυμη να εξετάσει πώς μπορούν να βελτιωθούν οι εσωτερικές μας διαδικασίες", δήλωσε ο εκπρόσωπος. Η πρόεδρος Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν είχε υποσχεθεί να "απλοποιήσει" τους κανονισμούς κατά τη δεύτερη θητεία της, αφού είχε επικριθεί για το γεγονός ότι κατά τη διάρκεια της πρώτης της θητείας είχε αναβάλει μια προγραμματισμένη αναθεώρηση του κανονισμού REACH.

Οι περιβαλλοντολόγοι ανησυχούν ευρύτερα ότι η ατζέντα της Πράσινης Συμφωνίας της πρώτης θητείας της φον ντερ Λάιεν θα αντικατασταθεί από μια πιο έντονη εστίαση στη βιομηχανική ανταγωνιστικότητα κατά τη δεύτερη θητεία της, με τα περιβαλλοντικά πρότυπα να αφήνονται να διολισθαίνουν.

Η διορισμένη Επίτροπος για το περιβάλλον Γιέσικα Ρόσβαλ έχει αναλάβει την εποπτεία της μεταρρύθμισης της πολιτικής για τα χημικά προϊόντα και είναι πιθανό να αντιμετωπίσει μια σκληρή κοινοβουλευτική ακρόαση στις 5 Νοεμβρίου.

Η ευρωβουλευτής των Πρασίνων Γιούτα Πάουλους δήλωσε στο Euronews ότι αναμένει από τη Ρόσβαλ και τον Γάλλο Στεφάν Σεζουρνέ, ο οποίος είναι υποψήφιος για το βιομηχανικό χαρτοφυλάκιο, να δεσμευτούν για τη διατήρηση των υγειονομικών και περιβαλλοντικών προτύπων.

"Θα πρέπει να δώσουν διαβεβαιώσεις ότι η απλούστευση του REACH δεν θα υπονομεύσει αυτή την προστασία, αλλά θα επιταχύνει τη ρύθμιση των επικίνδυνων και ολόκληρων ομάδων ουσιών", δήλωσε η Πάουλους.