'One Piece'ten 'Açlık Oyunları'na: Politikleşen popüler kültür sembolleri

Gençler düzene meydan okuduklarında, protestolarında sıklıkla kurgusal eserleri ve popüler kültür ikonografisini benimseyerek bazı imge ve sembolleri beklenmedik bir toplanma çığlığı haline getiriyor.

'Açlık Oyunları' ve 'V for Vendetta'dan 'Damızlık Kızın Öyküsü' ve 'Kurbağa Pepe' gibi ortak kullanılan memlere kadar, kurgusal karakterler ve imgeler, kültür ile siyasetin ayrılmaz bir şekilde iç içe geçtiğini ortaya koyuyor. Bu durum özellikle, düşüncelerini, umutlarını ve korkularını kültürel referanslarla ifade eden dijital olarak bilgili genç aktivistler için geçerli.

Protestoların son sembolü ise 'One Piece' mangasındaki hasır şapkalı kafatası. Korsan bayrağı, baskı ve hükümet yolsuzluğuna karşı yapılan, kıtaları kapsayan protestolarda sıkça görülmeye başladı ve sesini duyurmak isteyen Z kuşağı gençlerinin başvurduğu güçlü bir simge haline geldi.

Önce biraz geçmişten bahsedelim. 'One Piece'e aşina olmayanlar için, Eiichiro Oda tarafından yaratılmış popüler bir Japon mangası. Özetle, baskıcı yöneticiler ve otoriter yozlaşma tarafından ezilenlerin ayağa kalktığı Hasır Şapka Korsanları’nın maceralarını anlatıyor; bayrakları olan "Jolly Roger" altında tiranlığa karşı mücadele ediyorlar.

İlk olarak 1997’de—tesadüfen Z kuşağının ilk doğum yılı—yayınlanan manga, dünya çapında bir fenomen haline geldi. 500 milyondan fazla satıldı, 40’tan fazla dile çevrildi ve tek bir yazar tarafından aynı çizgi roman serisinde yayımlanan en fazla kopya için Guinness Dünya Rekoru’nu elinde bulunduruyor. Seriden ayrıca bir animasyon TV dizisi, bir canlı aksiyon Netflix şovu ve birkaç film de üretildi.

Kafatası bayrağı Nepal, Endonezya, Filipinler, Fas, Fransa, İtalya ve İngiltere'deki protestolarda görüldü.

'One Piece' görseli ister öğrenci protestolarında, ister polis şiddetine karşı mitinglerde, ister hükümetin sosyal medya yasaklarına karşı gösterilerde ya da Filistin yanlısı yürüyüşlerde görülüyor. Manga sembolü, meydan okuma ve umutun simgesi olarak Z kuşağı arasında güçlü bir yankı buluyor.

Kaynak materyal, ayak takımı isyancıları için özgürlüğü ve baskıya karşı direnişi temsil ettiği için bu sembolün benimsenmesi şaşırtıcı değil—ve artık gerçek hayatta da aynı işlevi görüyor. Kurgusal dünyanın gerçek dünyaya girmesi, anlatıların ve değerlerin sınır veya coğrafya tanımadan paylaşılmasını sağlıyor ve böylece küresel bir birleşme duygusu ile ortak bir dayanışma dili yaratıyor.

Bu aynı zamanda stratejik bir avantaj sunuyor: Kurgusal simgeleri gerçek dünyada başkaldırı sembollerine dönüştürmek, bu sembollerin hala anti-otoriter bir duruş sergilemeye çalışan hükümetler tarafından bastırılmasını zorlaştırıyor.

Jolly Roger bayrağı elbette protestolarda kullanılan tek popüler kültür sembolü değil; bu alanda pek çok örnek bulunuyor.

İşte son 15 yılda siyasi ifade olarak kullanılan beş popüler kültür sembolü.

V for Vendetta

2005 yapımı 'V for Vendetta' filminden esinlenen uluslararası hacktivist grup Anonymous, protestolar sırasında kimliklerini gizlemek için filmin ikonik Guy Fawkes maskesini kullanmaya başladı. Maske, 2011’deki Küresel işgal hareketi sırasında yaygınlaştı ve yozlaşmış sistemleri ve hükümetleri hedef alan bir muhalif yüz sembolü olarak varlığını sürdürdü. Filmin karakteri V’nin de belirttiği gibi: "İnsanlar hükümetlerinden değil, hükümetler halklarından korkmalıdır."

Açlık Oyunları

Suzanne Collins'in Açlık Oyunları kitapları serisi ve Jennifer Lawrence'ın başrolünü oynadığı sonraki filmler, Mockingjay iğnesinden üç parmak selamına kadar çeşitli direniş sembolleri içeriyor.

Bu sessiz meydan okuma hareketi, Katniss Everdeen karakteri tarafından ezilenlerle dayanışmasını göstermenin bir yolu olarak kullanıldı ve 2014'ten bu yana Tayland'daki askeri darbe karşıtı gösterilerden Hong Kong'daki genel oy hakkı protestolarına kadar birçok protestoda görüldü.

Damızlık Kızın Öyküsü

2017 ve 2018 yıllarında ABD’nin dört bir yanında kadınlar, üreme haklarını tehdit eden kürtaj karşıtı yasa ve politikalara tepki olarak Margaret Atwood’un 'Damızlık Kızın Öyküsü' adlı eserindeki kırmızı pelerinleri ve beyaz boneleri giydiler. Distopik kitap ve dizide, doğurgan kadınların çocuk doğurmaya zorlandığı Gilead adlı ülkede, Damızlık Kızlara bu üniforma giydiriliyor.

Kostüm, kadın hakları hareketinin sembolü hâline geldi; Arjantin’de 2018’de kürtaj hakları için düzenlenen gösterilerden, 2019’da ABD Başkanı Trump’ın İngiltere ziyaretine karşı yapılan protestolara kadar dünya çapındaki kadın hakları gösterilerinde sık sık yeniden ortaya çıktı.

Joker

İç savaşın ardından, hükümetin 2019'daki yeni kemer sıkma önlemlerine karşı gösteri yapan Lübnanlı protestocular, Joaquin Phoenix'in 'Joker'deki yüz boyasından esinlenerek bu görünüşü benimsedi. Bu, dünya çapında tanınan, göstericilere anonimlik sağlayan ve Lübnanlı protestocular söz konusu olduğunda mücadelelerinin daha fazla görünürlük kazanmasını sağlayan bir kıyafet.

'Joker', toplumsal norm ve geleneklerin hiçe sayılmasını temsil eden bir isyan sembolü olarak öne çıkıyor. Bu nedenle palyaço yüzünün kullanımı, kurulu düzene karşı saygısızlığı kucaklamanın bir hatırlatıcısı işlevi görüyor ve onu dünya çapındaki protestolarda popüler bir amblem hâline getiriyor.

Kurbağa Pepe

Aşırı sağ, MAGA hareketi ve 2016 ABD başkanlık seçimleri sırasında Pepe’nin bir resmini tweetleyen Donald Trump da, gençlere hitap etmenin bir yolu olarak yeşil kurbağayı benimsemişti. Amerikalı karikatürist Matt Furie, bu imgenin böylesine nefret dolu bir biçimde kullanılmasına çok öfkelenmişti.

Furie, karakteri 2017’deki bir çizgi romanda öldürmeden önce, 2016’da TIME için yazdığı bir makalede şöyle demişti: "Pepe’nin bir nefret sembolü olarak etiketlenmesi, ırkçıların ve antisemitlerin bir zamanlar çizgi romanımda yer alan barışçıl bir kurbağayı nefret simgesi haline getirmesi tamamen delilik."

Pepe, Batı’da aşırı sağ tarafından kullanılmasına rağmen, 2019’da Hong Konglu protestocular tarafından demokrasi yanlısı gösterilerde yeniden sahiplenildi ve geri alındı.