Τα βραβεία του 10ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, Beyond Borders

ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΣΤΟ ΚΑΣΤΕΛΛΟΡΙΖΟ: ΓΙΩΡΓΟΣ ΜΗΤΡΟΠΟΥΛΟΣ

Το ντοκιμαντέρ «Λο» του Θανάση Βασιλείου κέρδισε φέτος το Χρυσό Στεφάνι της Μεγίστης, το μεγάλο βραβείο του 10ου Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, Beyond Borders, που πραγματοποιήθηκε φέτος από τις 24-31 Αυγούστου. Ο σκηνοθέτης εστιάζει στα σκοτεινά μυστικά της οικογένειάς του, δημιουργώντας ένα πολυεπίπεδο ψηφιδωτό μνήμης. Η ταινία τεκμηρίωσης απέσπασε και το Βραβείο «Οδυσσέας» που έχει θεσμοθετήσει η Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών.

Το Αργυρό Στεφάνι της Μεγίστης απονεμήθηκε στην ταινία «Letters from Wolf Street» του Arjun Talwar, ενώ το Χάλκινο Στεφάνι στον Mehdi Ghanavati για το ντοκιμαντέρ «The lost season». Το βραβείο ΕΚΚΟΜΕΔ Καλύτερου Ελληνικού Ντοκιμαντέρ κέρδισε ο Σταύρος Ψυλλάκης για τις συγκινητικές «Σμιλεμένες Ψυχές» του.

Το ντοκιμαντέρ «The German People» του Πολωνού Μάρτσιν Βιρτσόφσκι απέσπασε στο Καστελλόριζο το βραβείο #This is EU. Η ταινία, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φετινό Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου, διερευνά τις συνέπειες της ρατσιστικής επίθεσης στο Χανάου της Γερμανίας τον Φεβρουάριο του 2020, όπου δολοφονήθηκαν εννέα άνθρωποι. Μέσα από τις φωνές των επιζώντων και των οικογενειών των θυμάτων, το φιλμ καταγράφει τη θλίψη τους, την αναζήτηση δικαιοσύνης και τον αγώνα τους απέναντι στον συστημικό ρατσισμό, όσον αφορά στο ίδιο το έγκλημα όσο και στην κρατική διαχείρισή του. Καθώς η δημόσια προσοχή εξασθενεί, αυτοί συνεχίζουν να αγωνίζονται για μνήμη και λογοδοσία, θέτοντας καίρια ερωτήματα για την ένταξη, την ιθαγένεια και για το ποιοι θεωρούνται πραγματικά μέλη της γερμανικής κοινωνίας. Ο σκηνοθέτης βρέθηκε στο Καστελλόριζο και μίλησε στο Euronews για την ταινία του:

«Στη Γερμανία, η ιστορία των επιθέσεων της ακροδεξιάς είναι παλιά. Τα τελευταία 30 χρόνια, πάνω από 200 άτομα σκοτώθηκαν από ακροδεξιούς. Δεν είναι λοιπόν κάτι καινούργιο. Και το AfD, το ακροδεξιό κόμμα, έχει γίνει πολύ ισχυρό και υπάρχει ρατσιστική ένταση στη χώρα. Και ξαφνικά συνέβησαν πολλές ακροδεξιές επιθέσεις. Αποφάσισα να κάνω αυτή την ταινία, καθώς το Χανάου απέχει ελάχιστα από την πόλη που μένω. Έτσι αμέσως μετά το χτύπημα βρέθηκα εκεί. Υπάρχουν πολλές ταινίες για τους δράστες τέτοιων ρατσιστικών επιθέσεων, αλλά δεν υπήρχαν πολλές ταινίες για τα θύματα, για τις οικογένειες και τους επιζώντες. Αυτή ήταν λοιπόν η δική μου προσέγγιση: να ακολουθήσω τις οικογένειες, οι οποίες αγωνίστηκαν για δικαιοσύνη για πολλά χρόνια, επειδή πολλά πράγματα πήγαν στραβά. Έτσι, ήμουν στο πλευρό των οικογενειών, ακολουθώντας τις για να μάθω τι συνέβη και επίσης για να δείξω ότι μια τέτοια επίθεση αλλάζει πραγματικά τη ζωή σου από τη μια μέρα στην άλλη και την καταστρέφει. Πώς νιώθεις όταν χάνεις κάποιον που αγαπάς σε μια τέτοια περίπτωση.

Αυτό που άλλαξε μετά την επίθεση του ακροδεξιού στο Χανάου είναι ότι οι άνθρωποι άρχισαν πραγματικά να ακούνε τα θύματα και τις ιστορίες τους. Πριν ακούγαμε πάντα τις ιστορίες των δραστών. Αυτό είναι κάτι που άλλαξε. Αλλά από την άλλη πλευρά, το ακροδεξιό κόμμα γίνεται όλο και πιο ισχυρό και είναι σαν το Χάναου να μην συνέβη ποτέ. Οπότε, μερικοί άνθρωποι δεν μαθαίνουν από τέτοιες επιθέσεις. Είναι μάλιστα το αντίθετο. Είμαι πολύ ανήσυχος για την πολιτική κατάσταση στη Γερμανία, αλλά όχι μόνο στη Γερμανία. Είναι ένα φαινόμενο που παρατηρείται σε όλο τον κόσμο.

Οι δυτικές κοινωνίες είναι πολύ διχασμένες. Υπάρχουν δύο πλευρές. Από τη μία πλευρά, θα έλεγα ότι πολλοί άνθρωποι βρίσκονται στο πλευρό των οικογενειών, που δέχονται μια τέτοια επίθεση. Νιώθουν τον πόνο τους. Αλλά από την άλλη πλευρά, το τμήμα που είναι εναντίον των μεταναστών γίνεται όλο και πιο ισχυρό. Μερικές φορές, για να είμαι ειλικρινής, γνωρίζοντας πώς φτάσαμε και τι έγινε στον Β' Παγκόσμιο Πόλεμο, φοβάμαι πολύ ότι αντίστοιχες καταστάσεις θα επιστρέψουν με πολύ, πολύ γρήγορο ρυθμό και θα επαναληφθούν. Πρέπει να πω ότι ανησυχώ πραγματικά ότι επιστρέφουν πράγματα που γνωρίζουμε από την ιστορία της Γερμανίας και της Ευρώπης».

Το βραβείο FIPRESCI, της Διεθνούς Ομοσπονδίας Κριτικών Κινηματογράφου κέρδισε ο Βρετανός Ewan Waddell, για την ταινία τεκμηρίωσης «The longer you bleed». Το ντοκιμαντέρ ακολουθεί εκτοπισμένους Ουκρανούς στο Βερολίνο, καθώς προσπαθούν να διαχειριστούν την τραυματική παραδοξότητα του να βλέπουν την πατρίδα τους να καίγεται, σε πραγματικό χρόνο, μέσα από ιστορίες που ανεβαίνουν στο Instagram. Καθώς οι χαρακτήρες απομακρύνονται συναισθηματικά από τις φρίκες του πολέμου, το χιούμορ του παραλόγου αναδύεται ως μηχανισμός επιβίωσης. Στο επίκεντρο βρίσκεται ο τρόπος που βιώνουμε τον πόλεμο στη σύγχρονη ψηφιακή εποχή. Η ταινία έκανε παγκόσμια πρεμιέρα στο φεστιβάλ Hot Docs του Τορόντο τον περασμένο Απρίλιο:

«Στην ταινία μας, θέλουμε πραγματικά να επικεντρωθούμε στο ευρύτερο θέμα του πολέμου στην ψηφιακή εποχή. Εστιάζουμε σε αυτό το θέμα στο πλαίσιο του πολέμου στην Ουκρανία. Με αφορά και προσωπικά. Η σύντροφός μου, η μητέρα του παιδιού μου, που είναι η πρωταγωνίστρια της ταινίας, ένας από τους βασικούς χαρακτήρες του ντοκιμαντέρ είναι από εκεί. Αλλά σε γενικές γραμμές, το θέμα του ντοκιμαντέρ είναι αυτή η παράξενη, περίεργη κατάσταση που βιώνουμε, στην οποία ο πόλεμος, οι φρικαλεότητες, η γενοκτονία μεταδίδονται στους ανθρώπους μέσω των ιστοριών του Instagram, μέσω μιας πλατφόρμας που είναι σε γενικές γραμμές ασήμαντη, βαρετή και καπιταλιστική. Και ξαφνικά είναι αυτή η πλατφόρμα που μας ενημερώνει. Για τους εκτοπισμένους Ουκρανούς, είναι η πλατφόρμα που τους ενημερώνει ότι το νοσοκομείο όπου γεννήθηκαν έχει βομβαρδιστεί, ή ότι ο αδελφός τους έχει σκοτωθεί, και όλα αυτά τα φρικτά πράγματα. Και έτσι βιώνουμε μια παράξενη κατάσταση στην οποία τα κοινωνικά μέσα έχουν γίνει βαθιά προβληματικά στον τρόπο με τον οποίο διαχειρίζονται την επεξεργασία του τραύματος και των φρικαλεοτήτων.

Αυτό που νομίζω ότι έχει αλλάξει σήμερα στον τρόπο με τον οποίο λαμβάνουμε και κατανοούμε τις ειδήσεις και τις πληροφορίες σχετικά με τον πόλεμο είναι, κατά μία έννοια, απλώς ο όγκος των πληροφοριών. Κατακλυζόμαστε από εικόνες και πληροφορίες που μεταδίδονται από τόσα διαφορετικά κανάλια. Είμαστε τόσο συνδεδεμένοι με τα τηλέφωνά μας και λαμβάνουμε ειδοποιήσεις για κάθε νέα εξέλιξη για τις γενοκτονίες γύρω μας. Οι τεχνολογίες και οι υποδομές εξελίσσονται με έναν τρόπο που τις βολεύει, αλλά νομίζω ότι αυτό που χάνεται σε κάποιες από τις εξελίξεις των τεχνολογιών και των αλγορίθμων είναι τα όρια της ψυχολογίας μας. Είναι το γεγονός ότι έχουμε όρια και μια συγκεκριμένη ικανότητα ενσυναίσθησης και συμπόνιας. Αυτές οι πλατφόρμες κοινωνικής δικτύωσης και γενικά το περιβάλλον των μέσων μαζικής ενημέρωσης, φαίνεται να αγνοούν αυτά τα όρια, φαίνεται να αγνοούν την ανθρώπινη ικανότητα. Μας πνίγουν σε αυτή την απαίσια πραγματικότητα» επισημαίνει ο Βρετανός κινηματογραφιστής.

Ο Γιώργος Μητρόπουλος, απεσταλμένος του Euronews στο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ μεταδίδει: «Το Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, Beyond Borders έχει πετύχει σε αυτή την πρώτη δεκαετία του να παρουσιάσει κορυφαία ντοκιμαντέρ από όλο τον κόσμο και να φέρει στο ανατολικότερο σημείο της Ελλάδας σημαντικούς δημιουργούς από όλο τον πλανήτη. Το ακριτικό νησί έχει γίνει τόπος συνάντησης ιδεών, πολιτισμών και αφηγήσεων, φιλοξενώντας κάθε χρόνο, στα τέλη του καλοκαιριού μια πληθωρική γιορτή του πολιτισμού».

Τα βραβεία του 10ου Beyond Borders και τα σκεπτικά των κριτικών επιτροπών

Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα

Στο Κυρίως Διαγωνιστικό Τμήμα, με 18 ταινίες ντοκιμαντέρ μεσαίου και μεγάλου μήκους, η Κριτική Επιτροπή απαρτίστηκε από τους/τις: Τάσος Μπουλμέτης-Πρόεδρος (σκηνοθέτης, σεναριογράφος και παραγωγός), Claudia Bucher (commissioning editor, ARTE G.E.I.E), Ευγενία Γιαννούρη (Αν. Καθηγήτρια Sorbonne Nouvelle), Jobst Knigge (σκηνοθέτης) και Μαρία Λούκα (ντοκιμαντερίστρια, σεναριογράφος και δημοσιογράφος).

• Χρυσό Στεφάνι της Μεγίστης - Grand Prix

Το βραβείο απονέμεται στην ταινία Λο του Θανάση Βασιλείου (Ελλάδα, 2025). Ο σκηνοθέτης με λιτά μέσα αλλά πυκνή σε ουσία αφήγηση, επιχειρεί μια τολμηρή καταβύθιση στα απροσπέλαστα και σκοτεινά τοπία της οικογενειακής του ιστορίας, μετουσιώνοντας τα σπαράγματα ενός υπό κατάρρευση μικροαστικού διαμερίσματος σε ένα ζωντανό, πολυεπίπεδο ψηφιδωτό μνήμης, απώλειας και κρυμμένων τραυμάτων, δημιουργώντας μια συναρπαστική, καθηλωτική κινηματογραφική εμπειρία.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 7500€, για την καλύτερη ταινία που πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες, τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων με οποιαδήποτε μορφή και τρόπο.

• Αργυρό Στεφάνι της Μεγίστης

Το βραβείο απονέμεται στην ταινία Letters from Wolf Street του Arjun Talwar (Πολωνία, 2023). Σε αυτό το πορτρέτο, ο Aljun Talwar ταξιδεύει τον θεατή κατά μήκος της οδού που διαμένει, στη Βαρσοβία. Είναι μια αναφορά στη σύγχρονη Πολωνία, όπου ο Ινδός σκηνοθέτης ανακαλύπτει μοναδικές εικόνες, ιστορίες και πρωταγωνιστές, ερευνώντας το ερώτημα του τι σημαίνει να είσαι Πολωνός. Η ταινία αφορά το ανήκειν, τον ρατσισμό, τόσο τον προφανή όσο και τον πιο υποδόριο, εκείνον που δύσκολα παρατηρείται. Υπάρχει μια ωμή ειλικρίνεια σε αυτή τη δουλειά που είναι ταυτόχρονα συγκινητική και, κάποιες φορές, πραγματικά αστεία.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 3.000€, χορηγία της ΕΡΤ, για την δεύτερη καλύτερη ταινία που πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες, τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων με οποιαδήποτε μορφή και τρόπο.

• Χάλκινο Στεφάνι της Μεγίστης

Το βραβείο απονέμεται στην ταινία The Lost Season του Mehdi Ghanavati (Ιράν, 2024), για την ανθρώπινη, ευαίσθητη και γεμάτη σεβασμό απεικόνιση της προσπάθειας της νεαρής πρωταγωνίστριας της ταινίας να αντιταχθεί στο πατριαρχικό θεοκρατικό καθεστώς του Ιράν και στις τοπικές παραδόσεις της περιοχής όπου ζει. Η κάμερα του Ghanavati αποτίει έναν κινηματογραφικά αριστοτεχνικό φόρο τιμής στις Ιρανές γυναίκες που ενσαρκώνουν το θάρρος και τη δύναμη μέσω της συνεχούς, ενεργής και συχνά επίφοβης αντίστασής τους. Ο αδιάκοπος αγώνας τους για τα θεμελιώδη ανθρώπινα δικαιώματα, την ελευθερία και την ισότητα αποτελεί πηγή έμπνευσης για τον αγώνα για δικαιοσύνη και δημοκρατία, τόσο στο Ιράν όσο και παγκοσμίως.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 2.000€, χορηγία της ΕΡΤ, για την τρίτη καλύτερη ταινία που πραγματεύεται ιστορικά γεγονότα και προσωπικότητες, τρέχοντα κοινωνικοπολιτικά ζητήματα και την προώθηση των ανθρώπινων δικαιωμάτων με οποιαδήποτε μορφή και τρόπο.

Το Στεφάνι Μεγίστης, που απονέμεται κάθε χρόνο στις καλύτερες ταινίες του Κυρίως Διαγωνιστικού Τμήματος του Beyond Borders Διεθνούς Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου, αποτελεί πιστή και χειροποίητη ρέπλικα που βρέθηκε σε αρχαίο τάφο (θήκη) το 1913 και χρονολογείται στα μέσα του 4ου αιώνα π.Χ.

• Βραβείο ΕΚΚΟΜΕΔ Καλύτερου Ελληνικού Ντοκιμαντέρ

Μια εμπνευσμένη ιστορία, μια πολύ τρυφερή ταινία για την αξία της αλληλεγγύης και την ικανότητά της να ανοίγει φωτεινές ρωγμές ακόμη και στις πιο δύσκολες συνθήκες, δημιουργημένη από έναν σκηνοθέτη του οποίου η συνεπής ανθρωπιστική οπτική διαπνέει όλο του το έργο. Το Βραβείο ΕΚΚΟΜΕΔ – Creative Greece για το Καλύτερο Ελληνικό Ντοκιμαντέρ απονέμεται στον Σταύρο Ψυλλάκη για την ταινία Σμιλεμένες Ψυχές (Ελλάδα, 2025).

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 1.000€, χορηγία του ΕΚΚΟΜΕΔ – Creative Greece για το καλύτερου ντοκιμαντέρ Έλληνα σκηνοθέτη.

• Βραβείο "Οδυσσέας"

Για την αριστουργηματική του αφήγηση και τη βαθιά εξερεύνηση των προσωπικών και συλλογικών τραυμάτων, το Βραβείο Οδυσσέας απονέμεται από την Γενική Γραμματεία Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας του Υπουργείου Εξωτερικών στην ταινία «Λο» του Θανάση Βασιλείου.

Η ταινία διαχειρίζεται με εξαιρετική τέχνη τις αναμνήσεις της παιδικής ηλικίας του σκηνοθέτη, την τρυφερή σχέση του με τη μητέρα του, η οποία είναι το σημείο αναφοράς του, ενώ παράλληλα ενσωματώνει τις πνιγηρές εικόνες του παρελθόντος που πηγάζουν από το συλλογικό τραύμα της Χούντας, αγγίζοντας προσωπικές ιστορίες, όπως τη δική του. Ο συνδετικός κρίκος μεταξύ παρελθόντος και παρόντος παραμένει ανθεκτικός και ισχυρός.

Η αφήγηση της ταινίας είναι αριστουργηματική, καθώς το παρελθόν αντηχεί με το παρόν, διαπερνώντας το προσωπικό και συλλογικό τραύμα και αναδεικνύοντας την αναγκαιότητα επιστροφής στις ρίζες, στην κληρονομιά και στη μητρική παρακαταθήκη, με μια ξεχωριστή αναφορά στους Έλληνες της Διασποράς που αναζητούν την ταυτότητά τους και τη σύνδεση με τον γενέθλιο τόπο τους.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 500€, με την πρωτοβουλία και υποστήριξη της Γενικής Γραμματείας Απόδημου Ελληνισμού και Δημόσιας Διπλωματίας για το καλύτερο ντοκιμαντέρ Έλληνα σκηνοθέτη της διασποράς.

• Βραβείο #ThisisEU

To Βραβείο απονέμεται στο The German People του Marcin Wierzchowski (Γερμανία, 2025). Η μακροχρόνια παρατήρηση του Wierzchowski στους επιζώντες και τις οικογένειες των θυμάτων της ρατσιστικής επίθεσης στο Χανάου το 2020 μας δείχνει με εντυπωσιακό τρόπο ότι ο ρατσισμός και η ξενοφοβία υπονομεύουν τις ευρωπαϊκές μας αξίες και απειλούν τη δημοκρατία. Σε μια εποχή αυξανόμενης πόλωσης, η ταινία αποτελεί μια επείγουσα προειδοποίηση ότι μια ανοιχτή κοινωνία δεν είναι αυτοδύναμη, αλλά απαιτεί συνεχή επαγρύπνηση, ενσυναίσθηση και αφοσίωση στον πλουραλισμό.

Το βραβείο της Αντιπροσωπείας της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα συνοδεύεται από το ποσόν των 500€, χορηγία της ΕΡΤ, για το ντοκιμαντέρ που προωθεί καλύτερα τις σύγχρονες ευρωπαϊκές αξίες.

• Βραβείο FIPRESCI

Στην Επιτροπή FIPRESCI συμμετέχουν οι κριτικοί κινηματογράφου Jan Storø, Έλλη Μαστόρου και Νικόλαος Αλέτρας, οι οποίοι απένειμαν το βραβείο με το παρακάτω σκεπτικό:

Ως κριτικοί κινηματογράφου, αναζητούμε ταινίες με ισχυρή πλοκή, καλή δραματουργία, κινηματογραφική ποιότητα και μια άποψη για τον κόσμο στον οποίο ζούμε. Η ταινία που επιλέξαμε συνδυάζει όλα αυτά τα στοιχεία με έναν ισχυρό τρόπο. Εστιάζοντας στους νέους, που είναι το μέλλον της ανθρωπότητας, και αμφισβητώντας τον τρόπο που αυτοί αντιμετωπίζουν τη βία των σύγχρονων κοινωνιών.

Αναλογιζόμενη τον τρόπο που τα κοινωνικά δίκτυα αναδιαμορφώνουν την αντίληψή μας για τον κόσμο και πώς τα κοινωνικά δίκτυα και ο κινηματογράφος αλληλοεπηρεάζονται. Με τη δυνατή οπτική αφήγηση που συνδυάζει διαφορετικά φορμά και τεχνικές. Και με τη χρήση χιούμορ του παραλόγου για να αποφορτίσει τραυματικά γεγονότα. Αυτή η ταινία στέκεται στα όρια μεταξύ πραγματικού και εικονικού, μεταξύ συναισθημάτων και αλγορίθμων, μεταξύ ενσυναίσθησης και αδιαφορίας.

Για όλους αυτούς τους λόγους, το βραβείο FIPRESCI απονέμεται στην ταινία The longer you bleed του Ewan Waddell (Ουκρανία, 2025).

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 500€, χορηγία της ΕΡΤ για την καλύτερη ταινία που επιλέγεται από τη Διεθνή Ομοσπονδία Κριτικών Κινηματογράφου.

μicro Διαγωνιστικό Τμήμα

Στο μicro Διαγωνιστικό Τμήμα, η Κριτική Επιτροπή αποτελείται από τους/τις: Michaela Kolster-Πρόεδρο (δημοσιογράφος και διευθύντρια προγράμματος του ZDF/PHOENIX), Bruce Clark (συγγραφέας και δημοσιογράφος), Άλεξ Σάκαλη (συγγραφέας και δημοσιογράφος), Gilles Perrin (καθηγητής γαλλικής λογοτεχνίας και κινηματογράφου) και Βασίλη Λουλέ (σκηνοθέτης).

• Χρυσός Φοίνικας

Για την καλλιτεχνική της κινηματογράφηση και την ισχυρή απεικόνιση της αντίθεσης ανάμεσα στην αθωότητα και τη σκληρή πραγματικότητα του πολέμου, ο Χρυσός Φοίνικας απονέμεται στην ταινία Clear Sky του Marcin Kundera (Πολωνία, 2024).

Με την πρώτη ματιά, δύο αγόρια φαίνεται απλώς να παίζουν. Ωστόσο, στο φόντο, ο πόλεμος αποκαλύπτεται σταδιακά: το κατεστραμμένο σχολείο, τα ερειπωμένα κτίρια, οι σειρήνες των αεροπορικών επιδρομών και ο ήχος των πυροβολισμών συνθέτουν μια καταπιεστική ατμόσφαιρα. Τα παιδιά προσπαθούν να διατηρήσουν μια ψευδαίσθηση κανονικότητας και είναι ακριβώς αυτή η έντονη αντίθεση ανάμεσα στην παιχνιδιάρικη αθωότητά τους και την αδυσώπητη πραγματικότητα που τα περιβάλλει, που καθιστά την ταινία τόσο συγκλονιστική.

Η κινηματογράφηση παραμένει στενά εστιασμένη στα αγόρια, χωρίς να αποστρέφει το βλέμμα από την καταστροφή γύρω τους. Ακόμα και η σκηνή της συνομιλίας με έναν Ρώσο μέσω κινητού τηλεφώνου, που αρχικά μοιάζει μέρος του παιχνιδιού, αναδεικνύει το βαθύ ρήγμα μεταξύ Ρωσίας και Ουκρανίας. Είναι αυτή η κινηματογραφική διαύγεια—που αποτυπώνει με ακρίβεια τη σκληρή πραγματικότητα μιας παιδικής ηλικίας εν μέσω πολέμου—που πείθει ομόφωνα την κριτική επιτροπή και καθιστά το Clear Sky το αδιαμφισβήτητο φαβορί του φετινού διαγωνισμού.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 1.250€, με την υποστήριξη του Phoenix TV για την καλύτερη μικρού μήκους ταινία τεκμηρίωσης από πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη.

• Αργυρός Φοίνικας

Για το αριστουργηματικό του animation και τον συγκινητικό τρόπο με τον οποίο μετατρέπει τις προσωπικές μνήμες σε μια οικουμενική ιστορία αγάπης και απώλειας, ο Αργυρός Φοίνικας απονέμεται στην ταινία Simply Divine των Mélody Boulissière & Bogdan Stamatin (Γαλλία, 2024).

Η ταινία ξεκινά το 1939, αφηγούμενη τον έρωτα μιας νεαρής κοπέλας από ένα ρουμανικό χωριό και ενός στρατιώτη, των οποίων η σχέση διαλύεται από το χάος του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Δεκαετίες αργότερα, η ιστορία ανασυντίθεται μέσα από τη μαρτυρία της ηλικιωμένης γυναίκας λίγο πριν τον θάνατό της, δύο επιστολές από τον αγαπημένο της και φωτογραφίες από ένα παλιό δημόσιο Αρχείο: εικόνες νεαρών στρατιωτών με τις αγαπημένες τους. Αυτά τα θραύσματα μνήμης συνθέτουν μια αφήγηση γεμάτη αγάπη και ελπίδα, μέσα σε έναν κόσμο σημαδεμένο από τον θάνατο και τη ματαιότητα.

Το animation της ταινίας, με την αισθητική του λιτότητα και την καλλιτεχνική του τόλμη, ανυψώνει το προσωπικό σε κάτι οικουμενικό. Οι δημιουργοί δίνουν ζωή στις στατικές φωτογραφίες, χαρίζοντας αιώνια αξία σε στιγμές ευτυχίας που μοιράστηκαν αυτοί οι άνθρωποι. Με την ποίηση να διατρέχει κάθε πτυχή της, το Simply Divine μετατρέπει το καθημερινό σε κάτι εξαιρετικό, αποτυπώνοντας την ουσία των πιο συγκινητικών και φευγαλέων στιγμών της ζωής.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 1.000€, με την υποστήριξη του Phoenix TV για την καλύτερη μικρού μήκους ταινία τεκμηρίωσης από πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη.

• Χάλκινος Φοίνικας

Για την ευαίσθητη και γεμάτη δύναμη απεικόνιση της ανθρώπινης ανθεκτικότητας μπροστά στην ακραία αντιξοότητα, ο Χάλκινος Φοίνικας απονέμεται στην ταινία My Land is Burned του Abdulrahman Alshowaiki (Βέλγιο, 2024).

Το My Land is Burned βυθίζει τον θεατή σε έναν σκληρό, αλλά ταυτόχρονα ζωντανό κοινωνικό μικρόκοσμο: ένα στρατόπεδο στο βόρειο Λίβανο, όπου πρόσφυγες από τον συριακό εμφύλιο πόλεμο παλεύουν καθημερινά για την επιβίωση. Μέσα στη φτώχεια και την αβεβαιότητα, οι κάτοικοι αυτής της κοινότητας επιδεικνύουν μια βαθιά φροντίδα ο ένας για τον άλλον. Μια δασκάλα αναλογίζεται το μέλλον των φωτεινών και γεμάτων ενέργεια μαθητών της. Μια μητέρα αγωνίζεται να κρατήσει τα παιδιά της ζεστά και χορτασμένα, αναζητώντας τα απαραίτητα της επιβίωσης. Σε μία από τις πιο συγκινητικές σκηνές, ένας ημιπαράλυτος βετεράνος του πολέμου περιθάλπεται με τρυφερότητα από τον μικρό του γιο.

Αυτό που καθιστά την ταινία τόσο αξιοσημείωτη είναι η ευαίσθητη απεικόνιση του πώς η βαθιά επιθυμία για επιβίωση και ευημερία—τόσο σε ατομικό όσο και σε συλλογικό επίπεδο—μπορεί να αντέξει ακόμη και στις πιο απελπιστικές συνθήκες. Εκεί όπου άλλοι σκηνοθέτες θα μπορούσαν να καταφύγουν σε διδακτισμό ή προπαγάνδα, ο Abdulrahman Alshowaiki υφαίνει την αφήγησή του με τρυφερότητα, διακριτικότητα και στιγμές χιούμορ, μετατρέποντάς την όχι απλώς σε μια καταγραφή, αλλά σε μια βαθιά εξερεύνηση της ανθρώπινης αντοχής.

Το βραβείο συνοδεύεται από το ποσόν των 750€, με την υποστήριξη του Phoenix TV για την καλύτερη μικρού μήκους ταινία τεκμηρίωσης από πρωτοεμφανιζόμενο σκηνοθέτη. Επίσης, οι τρεις διακριθείσες ταινίες του μicro θα προβάλλονται στo Phoenix - ένα από τα μεγαλύτερα ευρωπαϊκά τηλεοπτικά δίκτυα ντοκιμαντέρ.

Η Κριτική Επιτροπή του μicro απένειμε επίσης Εύφημο Μνεία σε δύο ταινίες, με το παρακάτω σκεπτικό:

Για την λεπτομερή εξερεύνηση των προσωπικών αγώνων και των κοινωνικών προκλήσεων, Εύφημος Μνεία απονέμεται στην ταινία Refuge του Partha Das (Ινδία, 2024). Το Refuge προσφέρει μια βαθιά και ευαίσθητη ματιά στη ζωή ενός ανάπηρου άντρα στη σύγχρονη Ινδία, αγγίζοντας θέματα όπως η οικογένεια, η κληρονομιά και η τιμή, μέσα σε μια κοινωνία βαθιά ριζωμένη στην παράδοση και επιβαρυμένη από τη φτώχεια. Η ταινία ακολουθεί στενά τον Farooque, έναν σύνθετο και γοητευτικό χαρακτήρα, από τους διαδρόμους του μετρό όπου προσπαθεί να πουλήσει τα ταπεινά του βραχιόλια, μέχρι το σπίτι της μητέρας του, στο οποίο επιστρέφει ύστερα από πολλά χρόνια.

Η αφήγηση παραμένει διακριτική, επιτρέποντας στον θεατή να αναρωτηθεί για τις ατυχίες που τον οδήγησαν στην παρούσα του κατάσταση. Υποβόσκει η αίσθηση πως πίσω από τη φτώχεια του κρύβεται ένας βαθύτερος, ανεξήγητος λόγος, ο οποίος αποκαλύπτεται σταδιακά. Αυτή η ήπια αποστασιοποίηση επιτρέπει στην ταινία να εξελιχθεί οργανικά, οδηγώντας σε μια τελική αποκάλυψη που είναι τόσο συγκλονιστική όσο και βαθιά συγκινητική—αναδεικνύοντας την ικανότητα του σκηνοθέτη να αφηγείται με υπομονή, ενσυναίσθηση και εσωτερική δύναμη.

Για την εύστοχη και ισχυρή απεικόνιση της ταυτότητας στη σύγχρονη Ελλάδα, Εύφημος Μνεία απονέμεται στην ταινία Albgreko του Ilir Tsuko (Ελλάδα, 2024). Το Albgreko διερευνά την εμπειρία των νέων με αλβανική καταγωγή που μεγάλωσαν στην Ελλάδα, ρίχνοντας φως στο πώς η εξελισσόμενη αυτογνωσία τους αντανακλά τη μεταμόρφωση της χώρας τα τελευταία τριάντα χρόνια. Η ταινία σκιαγραφεί ένα πορτραίτο ανάλαφρο αλλά βαθύ, πολιτικό χωρίς διδακτισμό και ρεαλιστικό χωρίς να υποκύπτει σε κοινοτοπίες.

Το Albgreko ξεχωρίζει ως ένα πρωτοπόρο έργο, ενταγμένο σε αυτό που θα μπορούσε να αποτελέσει ένα νέο κύμα ντοκιμαντέρ που εξερευνούν τη Νέα Ελλάδα. Αποφεύγει τα καθιερωμένα κλισέ γύρω από το έθνος-κράτος, την ομογένεια, τον τουρισμό, τα μνημόνια και την προσφυγική κρίση. Αντί να ακολουθήσει τη συμβατική άποψη της αναγκαστικής αφομοίωσης, η ταινία αναδεικνύει με ευαισθησία την δυνατότητα να αγκαλιάσει κανείς πολλαπλές ταυτότητες χωρίς εσωτερική σύγκρουση—ενσαρκώνοντας την υπόσχεση μιας σύγχρονης, πολυπολιτισμικής Ελλάδας.