«Kontakthof»: Ο ποιητικός κόσμος της Πίνα Μπάους αναβιώνει στο Εθνικό Θέατρο με Έλληνες ερμηνευτές

Το «Kontakthof», ένα από τα εμβληματικά έργα της Πίνα Μπάους, της Γερμανίδας χορογράφου που επηρέασε καθοριστικά τη μορφή και το περιεχόμενο του σύγχρονου χορού, παρουσιάζεται από την Τετάρτη 17 Δεκεμβρίου στο Εθνικό Θέατρο, σε σύμπραξη με το Pina Bausch Foundation.

37 χρόνια μετά την πρώτη παρουσίασή του στην Ελλάδα, στο Ηρώδειο, τον Σεπτέμβριο του 1988, από το Tanztheater Wuppertal, το έργο-σταθμός φιλοξενείται τώρα στην κεντρική σκηνή του Κτιρίου Τσίλλερ, σε μια παραγωγή που συμμετέχουν αποκλειστικά Έλληνες ερμηνευτές και ερμηνεύτριες, 21 έως 55 χρόνων.

Η σκηνική αυτή αναβίωση τελεί υπό την καλλιτεχνική διεύθυνση της Τζόζεφιν Αν Έντικοτ και του Δάφνη Κόκκινου. Και οι δύο έχουν χορέψει σε δεκάδες έργα της σπουδαίας δημιουργού και ήταν αυτοί που επέλεξαν το ελληνικό καστ, σε συνεργασία με την Αν Μάρτιν, επίσης μέλος της αρχικής διανομής και τον Σκοτ Τζένινγκς, διευθυντές προβών του Pina Bausch Foundation. Όλοι τους γνωρίζουν πολύ καλά το «Kontakthof».

Η 75χρονη Τζόζεφιν Αν Έντικοτ χόρευε στην πρώτη παράσταση του 1978 και ήταν επί χρόνια βοηθός της χορογράφου. Θυμάται όλη την πορεία της ομάδας από την αρχή:

«Συμμετείχα κυρίως στα πρώτα έργα της Πίνα Μπάους. Μπήκα στην ομάδα χορού το 1973, οπότε μέχρι να φτάσουμε στο “Kontakthof”, το 1978, είχαμε ήδη κάνει πολλά επαναστατικά έργα και πολλές όπερες σε χορευτική μορφή. Μας είχαν ήδη ρίξει ντομάτες, υπήρχαν θεατές που έφευγαν κατά τη διάρκεια της παράστασης και κοπανούσαν τις πόρτες. Ήμουν μέλος της ομάδας εκείνη την εποχή. Σιγά-σιγά, όταν φτάσαμε στο “Kontakthof”, ο κόσμος δεν έφευγε πια. Η Πίνα Μπάους είχε γίνει αρκετά γνωστή, μια καλτ φιγούρα με ένα νέο τρόπο εργασίας, που δεν είχε χορό. Είχε κάτι αυτή τη γυναίκα, κάτι τόσο μοναδικό και ξεχωριστό για μένα προσωπικά, που με έκανε να μείνω εκεί για τόσα χρόνια. Έκανα λίγα μόνο διαλείμματα για να γεννήσω τα παιδιά μου.

Η ίδια ως γυναίκα ήταν πολύ όμορφη. Πρώτα απ' όλα, όταν ήταν νεότερη, μπορούσε να επηρεάσει τον κόσμο. Οι ιδέες της ήταν μοναδικές. Είχε αυτόν τον τρόπο εργασίας με τις ερωτήσεις και τις απαντήσεις. Όλη την ώρα ένιωθα ότι μπορούσα να είμαι ο εαυτός μου στην ομάδα της. Αυτό ήταν που έψαχνε και ήταν και αυτό που έψαχνα εγώ. Η Τζο μπορούσε να είναι ο εαυτός της, κάτω από τα μάτια της Πίνα, χάρη στην καθοδήγησή της. Όλα τα πράγματα που μπορούσα να κάνω, μπορούσα να της τα προσφέρω. Καταφέραμε να δημιουργήσουμε ορισμένα έργα που είχαν να κάνουν με την καθημερινότητα των ανθρώπων. Η δουλειά της ήταν πάντα ενδιαφέρουσα για μένα και μου άρεσαν όλα τα μουσικά κομμάτια που έβαζε στα έργα της. Ήταν ιδιοφυΐα. Δεν το ήξερα τότε. Δεν ήμουν εκεί, μόνο επειδή ήταν ιδιοφυΐα. Ήμουν εκεί επειδή την αγαπούσα».

Η ζωή και η χορευτική πορεία του Δάφνη Κόκκινου άλλαξε επίσης ριζικά, όταν είδε παραστάσεις της Πίνα Μπάους στην Αθήνα, τη δεκαετία του 1980. Έτσι αποφάσισε να συνεχίσει τη διαδρομή του στο Βούπερταλ της Γερμανίας, μετά την ολοκλήρωση των σπουδών του στην ΚΣΟΤ. Έγινε μέλος του γερμανικού Χοροθεάτρου το 1993 και το 2002 έγινε βοηθός της Πίνα Μπάους. Τι θυμάται από το «Kontakthof» στο Ηρώδειο το 1988;

«Eίχα δει αυτό το έργο για πρώτη φορά στο Ηρώδειο όταν ήμουν φοιτητής, το 1988, πριν φύγω στη Γερμανία. Είχα εντυπωσιαστεί. Θυμάμαι πάρα πολύ καλά, πολύ έντονα το χαμόγελο που είχαν οι χορευτές προς το κοινό την ώρα του κύκλου. Είναι απίθανο που το θυμάμαι μετά από τόσα χρόνια. Μετά όταν μπήκα στο χοροθέατρό της, άρχισα να μαθαίνω το κομμάτι με τη βοήθεια της Τζο. Μου αρέσει πάρα πολύ να το χορεύω. Το χόρεψα πέρσι και θα το χορέψω ξανά το καλοκαίρι.

Με τη δουλειά που κάναμε στο Εθνικό Θέατρο, με το να διδάξουμε κάθε κίνηση, κάθε σκηνή, οτιδήποτε έχει μέσα το έργο, κατάλαβα πολύ καλύτερα το τι κάνω πάνω στη σκηνή. Πριν, ίσως να ήξερα τα πράγματα μόνο από τη δικιά μου την πλευρά, μέσα από το δικό μου ρόλο. Αλλά τώρα ξαφνικά, όταν βρέθηκα κάτω από την σκηνή, έμαθα πάρα πολλά πράγματα, σε σχέση με το τι κάνουν οι συνάδελφοί μου πάνω στην σκηνή, όλη την προετοιμασία, όλα τα βήματα. Είναι απίθανη η δουλειά που κάναμε για αυτή την παράσταση στην Αθήνα. Δεν είναι μόνο η διδασκαλία, είναι όλη η εμπειρία. Είναι πραγματικά υπέροχο να χορεύεις το συγκεκριμένο έργο, γιατί γίνεσαι κι εσύ συνδημιουργός του, μέρος του σύμπαντός του».

Η Τζόζεφιν Αν Έντικοτ έχει κάνει αρκετές σκηνικές αναβιώσεις του Kontakthof. Πώς δούλεψαν με τους 23 Έλληνες ερμηνευτές και τις ερμηνεύτριες; Πώς έκαναν την επιλογή του καστ για την ελληνική παραγωγή;

«Μου φάνηκε υπέροχη ιδέα, να κάνουμε το συγκεκριμένο έργο με Έλληνες ερμηνευτές και ερμηνεύτριες, γιατί στο Kontakthof, υπάρχει περισσότερη υποκριτική από ό,τι χορός. Βέβαια δεν υποκρινόμαστε ποτέ στο έργο, είμαστε ο εαυτός μας στη σκηνή. Όποιος ερχόταν στην οντισιόν και υποκρινόταν, δεν τον παίρναμε, γιατί αναζητούσαμε πραγματικούς ανθρώπους που μπορούν να μιλήσουν, να σταθούν, να έχουν ρυθμό, να παρουσιάσουν τον εαυτό τους, να δείξουν ποιοι πραγματικά είναι. Επιλέξαμε τους ερμηνευτές που μας άρεσαν και που έλεγαν κάτι με τα μάτια τους, με τα πρόσωπά τους, με την αύρα τους. Κάθε άτομο έχει μια αύρα.

Πολλοί από τους ηθοποιούς χρειάστηκαν λίγο χρόνο για να μπουν στο πνεύμα της παράστασης. Δεν μπορείς να μπεις έτσι γρήγορα και απλά στον κόσμο της Πίνα Μπάους. Γι’ αυτό έπρεπε να τους παρακινήσουμε να ξεκλειδώσουν, να βρουν τη δική τους ταυτότητα στο έργο. Απλά να είναι ο εαυτός τους και να μας δείξουν ποιοι είναι. Ακούγεται πολύ απλό, αλλά τα απλά πράγματα είναι συχνά τα πιο δύσκολα. Είμαστε όμως πολύ ευχαριστημένοι με αυτούς που επιλέξαμε. Ήταν αληθινή ευχαρίστηση αυτή η παραγωγή. Πρέπει να ομολογήσω ότι λατρεύω το χιούμορ των Ελλήνων. Λατρεύω τον τρόπο που χρησιμοποιούν τα χέρια τους όταν μιλάνε συνεχώς».

Το «Kontakthof» παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1978 στην Όπερα του Βούπερταλ και αποτελεί ορόσημο της πρώιμης περιόδου της Πίνα Μπάους και κομβικό παράδειγμα της συνεργασίας της με τον σκηνογράφο και ενδυματολόγο Ρολφ Μπόρζικ, ο οποίος διαμόρφωσε την εικαστική γλώσσα του θιάσου εκείνα τα καθοριστικά χρόνια. Το έργο συνεχίζει να περιοδεύει μέχρι σήμερα, συχνά και με διαφορετικές γενιές: το 2000 με το «Κυρίες και Κυρίους άνω των 65 ετών» και το 2008 με εφήβους ηλικίας από 14 έως 18 ετών.

Στο επίκεντρο του έργου βρίσκονται οι ανθρώπινες σχέσεις. Ο έρωτας, η επιθυμία, η σύγκρουση, η ανάγκη για επικοινωνία, η τρυφερότητα, η βία και η μοναξιά. Άνδρες και γυναίκες συναντιούνται σε μια αίθουσα χορού, αποκαλύπτουν πτυχές του εαυτού τους, με στόχο την επαφή. Ο τρόπος που απεικονίζονται αυτές οι σχέσεις έχει άλλες φορές χιούμορ και άλλες σκληρότητα. Ένας αγώνας συναισθημάτων, επαναλαμβανόμενων δράσεων και χειρονομιών εκτυλίσσεται επί σκηνής, καλώντας το θεατή να πάρει μέρος.

«Το Kontakthof για μένα είναι ένας τόπος συνάντησης είκοσι τριών ανθρώπων, οι οποίοι συναντιούνται σε μια αίθουσα χορού, αναζητώντας την ανθρώπινη επαφή. Είναι ψήγματα όλης μας της ζωής και όλης μας της ύπαρξης μέσα από τα μάτια της Πίνα Μπάους, με έναν εντελώς ποιητικό τρόπο. Είναι ένα μέρος όμως, όπου όλοι μπορούμε να βρούμε τον εαυτό μας. Δηλαδή εμείς οι ερμηνευτές ερχόμαστε με τον εαυτό μας για να τον χάσουμε και για να τον βρούμε. Νομίζω ότι αυτό συμβαίνει και σε αυτόν που παρακολουθεί το έργο. Για μένα είναι ένας τόπος ελευθερίας, ένας τόπος που μπορώ να είμαι εγώ, με όλα μου τα καλά και όλα τα κακά.

Η μεγαλύτερη πρόκληση για μένα είναι ότι είναι ένας απόλυτος συνδυασμός υποκριτικής και χορού. Και για μένα αυτό είναι μεγάλη ευτυχία, γιατί είναι ότι είμαι και τι έχω κάνει, δηλαδή ηθοποιός και χορεύτρια. Ο τρόπος με τον οποίο συνδύασε η Πίνα Μπάους αυτές τις δύο τέχνες είναι για μένα πρόκληση από μόνος του. Τι έχει χρειαστεί να κάνω; Εγώ είμαι πολύ αφοσιωμένη σε αυτό το πρότζεκτ. Έχω δώσει ότι έχω και δεν έχω σωματικά και ψυχικά. Χρειάστηκε πολλή σωματική δουλειά και πολλή μελέτη. Εγώ έχω περάσει πολύ χρόνο για να βρω τη δική μου ιστορία μέσα σε αυτό το έργο, γιατί δεν είναι σαφής. Αυτό το έργο δεν έχει σαφή ιστορία, οπότε ο καθένας μας έχει το δικό του ταξίδι. Και εγώ έχω περάσει πολύ χρόνο ψάχνοντας αυτό το ταξίδι» αναφέρει η Μελίνα Κόντη.

Ο Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου έχει κάνει επίσης σπουδές υποκριτικής και χορού. Ήταν όνειρό του να συμμετάσχει στη συγκεκριμένη παράσταση_: «Το Kontakthof είναι για μένα μια συνάντηση ανθρώπων, σε μια κοινωνία. Βλέπουμε όλες αυτές τις μικρές και τις μεγάλες σχέσεις που προκύπτουν μεταξύ τους, τον ερωτισμό, τις ερωτικές τους σχέσεις, τις φιλικές τους σχέσεις, τους ανταγωνισμούς, τις ζήλιες, την ανάγκη να ξεχωρίσουν, να αγαπηθούν, να τους προσέξουν._

Το έργο έχει τόση πολλή μεγάλη ποικιλία σχέσεων και συναισθημάτων. Μεταβαίνει διαρκώς σε διαφορετικά πράγματα. Νομίζω ότι είναι σαν να βλέπεις με έναν τρόπο μια μικρογραφία μιας κοινωνίας. Νιώθω πολλές φορές ότι είμαι σε ένα χωριό με όλες αυτές τις καλές και τις κακές στιγμές ενός κλειστού κόσμου,ο οποίος εδώ πέρα περνά από το πιο μικρό στο πιο μεγάλο. Υπάρχουν μεγάλες μεταβάσεις. Είναι ένα ποιητικό έργο, ένας ποιητικός κόσμος.

Αντιμετωπίζω αυτό το υλικό με δέος αλλά και με πολύ μεγάλη αγάπη, επειδή από μικρός, όταν ήμουν σε σχολή χορού, παρακολουθούσα τα έργα της. Καμιά φορά που κάνω το υλικό της, μου φαντάζει λες και είναι ψέμα. Δεν το πιστεύω ότι ξαφνικά έχω μπει σε αυτό τον κόσμο. Νιώθω πολύ μεγάλη χαρά που έχω την τύχη να να μπω στον κόσμο της και να νιώσω κάτι από αυτό που ένιωθαν οι άνθρωποι που τη συναντούσαν. Αισθάνεσαι πολλές φορές σαν τη συναντάς, επειδή είσαι μέσα στο έργο της».

Ο Δάφνις Κόκκινος είναι μόνιμο στέλεχος του Χοροθεάτρου του Βούπερταλ από το 1993. Έγινε βοηθός της Γερμανίδας χορογράφου από το 2002. Τι είναι αυτό που κάνει ξεχωριστή τη δουλειά της;

«Αυτό που κάνει ξεχωριστή την Πίνα και τη δουλειά της, είναι ο τρόπος που παρουσίασε το χορό. Είναι επίσης το τι ήθελε να πει με τον χορό και πώς χρησιμοποίησε τους χορευτές της για να αγγίξουν λίγο από αυτό, που είχε μέσα στο μυαλό και στην ψυχή της. Αυτό που είχε, ήταν κάτι πάρα πολύ αληθινό. Γι’ αυτό μας αγγίζει όλους. Είναι κάτι που ανήκει σε όλους, κάτι που έχουμε όλοι κοινό. Αυτή μπόρεσε να το κάνει χορό, να το κάνει κίνηση και να το βγάλει πάνω στην σκηνή. Είναι πράγματα που αγγίζουν όλους μας. Είναι πράγματα που μας καίνε και μας απασχολούν. Με αυτά τα πράγματα ζούμε κάθε μέρα.

Αυτά τα καθημερινά πράγματα, η Πίνα Μπάους μπόρεσε και τα έφτιαξε έτσι, ώστε να είναι πραγματικά τέχνη. Όταν δουλεύαμε μαζί και κάναμε κάτι πολύ μικρό, λέγαμε αυτό είναι σκέτη βλακεία\. Αυτή όμως το έφτιαχνε έτσι και το έβαζε κάπου αλλού και ξαφνικά αυτό το ασήμαντο γινόταν σημαντικό. Είχαμε πολλή ελευθερία, όταν δουλεύαμε μαζί της πάνω στα έργα. Ήταν υπέροχο, το τι ελευθερία σου έδινε να ψάξεις, να εκφραστείς. Οπότε νομίζω ότι αυτό που την κάνει ξεχωριστή είναι το πώς μικρά καθημερινά πράγματα τα έκανε τέχνη πάνω στην σκηνή».

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΠΑΡΑΣΤΑΣΗΣ

Kontakthof

Συντελεστές πρωτότυπης παραγωγής

Σκηνοθεσία – Χορογραφία: Pina Bausch Συνεργασία: Rolf Borzik, Marion Cito, Hans Pop Σκηνικά – Κοστούμια: Rolf Borzik Μουσική: Charlie Chaplin, Anton Karas, Juan Llossas, Nino Rota, Jean Sibelius κ.ά.

Παγκόσμια πρεμιέρα: 9 Δεκεμβρίου 1978, Opernhaus Wuppertal

Αρχική διανομή: Arnaldo Alvarez, Elisabeth Clarke, Fernando Cortizo, Gary Austin Crocker, Mari Di Lena, Josephine Ann Endicott, Lutz Förster, John Giffin, Silvia Kesselheim, Ed Kortlandt, Luis P. Layag, Beatrice Libonati, Anne Martin, Jan Minarik, Vivienne Newport, Arthur Rosenfeld, Monika Sagon, Heinz Samm, Meryl Tankard, Christian Trouillas

Συντελεστές για το Εθνικό Θέατρο

Καλλιτεχνική διεύθυνση: Josephine Ann Endicott, Δάφνις Κόκκινος Διεύθυνση δοκιμών: Scott Jennings, Anne Martin Προσαρμογή σκηνικού: Gerburg Stoffel Προσαρμογή κοστουμιών: Petra Leidner Προσαρμογή φωτισμών: Jo Verlei Σύμβουλος ήχου: Karsten Fischer Συνεργάτης στην προσαρμογή κοστουμιών: Παύλος Θανόπουλος Δραματολόγος παράστασης: Έρι Κύργια

Οι μεταφράσεις των κειμένων της παράστασης στα ελληνικά είναι του Γιώργου Δεπάστα.

Πνευματικά δικαιώματα παράστασης: Verlag der Autoren, Frankfurt am Main εκπροσωπώντας το Pina Bausch Foundation, Wuppertal.

Ερμηνεύουν (με αλφαβητική σειρά): Θανάσης Ακοκκαλίδης, Αλέξανδρος Βαρδαξόγλου, Βίκυ Βολιώτη, Κατερίνα Γεβετζή, Δημήτρης Γεωργιάδης, Μαριλένα Δάρα, Δάφνη Δρακοπούλου, Νίκος Ζιάζιαρης, Ναταλία Καλογεροπούλου, Δημήτρης Κολλιός, Μελίνα Κόντη, Νίκος Κουσούλης, Κωνσταντίνος Κοντογεωργόπουλος, Νίκος Λεκάκης, Έρη Μάγκου, Δημήτρης Μανδρινός, Ιωάννης Μπάστας, Αλεξάνδρα Όσπιτση, Εβίνη Παντελάκη, Πύρρος Θεοφανόπουλος, Έλσα Σίσκου, Βασιάνα Σκοπετέα, Σάνια Στριμπάκου

Φωτογραφίες: Karol Jarek Βίντεο: Νίκος Πάστρας

INFO

Κτήριο Τσίλλερ

Αγίου Κωνσταντίνου 22-24

Μέρες και ώρες παραστάσεων: Τετάρτη & Κυριακή στις 17.00 | Πέμπτη, Παρασκευή & Σάββατο στις 20.00

Τιμές εισιτηρίων: Τετάρτη & Πέμπτη, Διακεκριμένη Ζώνη 20€, Α' Ζώνη 17€, Β' Ζώνη 15€, Γ’ Ζώνη 10€, Παρασκευή Γενική είσοδος 14€, Σάββατο, Κυριακή Διακεκριμένη Ζώνη 25€, Α' Ζώνη 22€, Β' Ζώνη 18€, Γ' Ζώνη 10€ | Φοιτητικό - Νεανικό (έως 28 ετών) 12€, 65+ ετών: Τετάρτη 12€ & Πέμπτη έως Κυριακή 14€, Άνεργοι, ΑμεΑ & συνοδοί 5€, Πολύτεκνοι 10€

Διάρκεια: 2 ώρες και 50 λεπτά (με διάλειμμα)