İran: BM nükleer gözlemcisi ziyaret edecek ancak denetim planlanmıyor

İran Dışişleri Bakanı Abbas Araghchi pazar günü yaptığı açıklamada, Birleşmiş Milletler'in (BM) nükleer gözlemci başkan yardımcısının bozulan ilişkileri yeniden canlandırmak amacıyla ülkeyi ziyaret edeceğini ancak nükleer tesislerde herhangi bir inceleme yapılmayacağını bildirdi.

Ziyaret, İsrail ile İran arasında haziran ayında yaşanan ve İran'ın bazı önemli nükleer tesislerinin İsrail ve ABD tarafından vurulduğu 12 günlük gerginliğin ardından yapılacak ilk ziyaret olacak.

Araghchi pazar günü yaptığı açıklamada, "İşbirliği için yeni bir çerçeveye ulaşmadığımız sürece işbirliği olmayacak ve yeni çerçeve kesinlikle parlamento tarafından kabul edilen yasaya dayanacak," dedi.

Geçen hafta bir televizyon programında devlet medyası Araghchi'nin Tahran'ın Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı (UAEA) ile işbirliğine ancak ülkenin en yüksek güvenlik organı olan Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin onayı ile izin vereceğini söylediğini aktardı.

3 Temmuz'da İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, tartışmalı saldırıların ardından ülkenin UAEA ile işbirliğini askıya alması talimatını verdi.

İran, müfettişlerin nükleer programı izleme yetkisini kısıtlayabilir

Bu karar, müfettişlerin Tahran'ın uranyumu silah seviyesine yakın düzeyde zenginleştiren programını takip etme kabiliyetini muhtemelen daha da sınırlandıracak.

Tahran ve Washington'un bir nükleer program anlaşması için müzakerelere ne zaman yeniden başlayacağı belli değil ancak Tahran daha önce Batı ile müzakerelerde bir baskı taktiği olarak sınırlı UAEA denetimlerini kullanmıştı.

ABD istihbarat kurumları ve Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı İran'ın en son 2003 yılında organize bir nükleer silah programına sahip olduğunu değerlendirmişti ancak uzmanlar bu yıl Tahran'ın uranyumu yüzde 60'a kadar zenginleştirdiğini ve yüzde 90'lık silah seviyesinden kısa bir teknik adım uzakta olduğunu belirtti.

İsrail, İran'a karşı bir hava savaşı başlatırken ABD haziran ayında İran'ın 3 büyük nükleer tesisini bombaladı. İran'da aralarında çok sayıda askeri komutan ve nükleer bilimcinin de bulunduğu yaklaşık bin 100 kişi, İsrail'de ise 28 kişi öldü.

Tahran, UAEA'nın nükleer gözlemcisinin 31 Mayıs'ta 35 ülkeden oluşan Yönetim Kurulu'nun İran'ı nükleer silahların yayılmasını önleme taahhütlerini ihlal ettiğini ilan etmesine neden olan bir rapor yayınlayarak saldırılara zemin hazırladığını iddia ediyor.

Nükleer silah arayışını reddeden İran, Nükleer Silahların Yayılmasının Önlenmesi Anlaşması'na (NPT) bağlı kaldığını açıkladı.

Ancak geçen ay parlamento tarafından kabul edilen bir yasaya göre, Tahran'ın Yüksek Ulusal Güvenlik Konseyi'nin İran'ın nükleer tesislerinde gelecekte yapılacak herhangi bir UAEA denetimini onaylaması gerekiyor.

UAEK Başkanı Rafael Grossi, denetimlerin en önemli öncelikleri olmaya devam ettiğini belirtmesine rağmen İsrail'in haziran ayında 12 gün süren çatışmalar sırasında İran'ın nükleer tesislerine ilk askeri saldırılarını gerçekleştirmesinden bu yana UAEA müfettişlerinin İran'ın tesislerine erişimine izin verilmedi.