Zelenskiy, Alaska görüşmesi öncesinde Trump'ı Putin'e karşı uyardı

Son birkaç günde Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy, ABD Başkanı Donald Trump’ın Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile cuma günü Alaska’da görüşeceğini doğrulamasının ardından dünya liderleriyle onlarca telefon görüşmesi yaptı.

“Savaş adil bir şekilde sona ermeli ve bugün Ukrayna’da barış uğruna, Avrupa'daki ulusların hayati güvenlik çıkarlarını savunan Ukrayna’nın ve halkımızın yanında duran herkese minnettarım,” diyen Ukrayna lideri, Fransa, İtalya, Almanya, Polonya, Finlandiya ve Avrupa Komisyonu liderleriyle yaptığı ortak açıklamayı paylaştı.

Titizlikle seçilmiş diplomatik ifadelerle kaleme alınan bu açıklama, Trump’ın Rusya’nın Ukrayna’ya karşı başlattığı geniş çaplı savaşı bitirme çabalarını desteklemeyi ve aynı zamanda ABD başkanına Putin’e güvenmemesi yönünde temkinli bir uyarı iletmeyi amaçlıyordu.

“Anlamlı müzakereler ancak ateşkes ya da çatışmaların azalması koşullarında yapılabilir,” diyen liderler, ortak açıklamada şunları da ekledi: “Ukrayna’daki barış yolu Ukrayna olmadan kararlaştırılamaz. Uluslararası sınırların güç kullanılarak değiştirilemeyeceği ilkesine bağlılığımızı sürdürüyoruz.”

Avrupa’nın önde gelen siyasetçileri, Ukrayna’nın yanında kararlılıkla durmaya devam edeceklerini vurguladı.

Zelenskiy’nin Trump’a mesajı açıktı: “Rusya’nın Amerika’yı kandırmak istediğini biliyoruz, buna izin vermeyeceğiz” dedi. Ukrayna Cumhurbaşkanı ayrıca, “Trump’ın bu savaştaki ölümleri sona erdirme kararlılığına çok değer veriyorum,” diye konuştu.

“Bu ölümlerin tek nedeni Putin’in savaş yanlısı tavrı ve temas ettiği herkesi manipüle etme arzusudur. Biz, Rusya’yı iyi tanırız,” diyerek sözlerini tamamladı.

Putin barış istiyor mu?

Rusya’nın 2014’te Ukrayna’yı ilk işgalinden ve 2022’deki topyekûn savaşından önce Putin defalarca Ukrayna’ya saldırma niyetinin olmadığını söylemişti.

Şubat ve Mart 2014’te Rus askerleri Kırım’daki ana havaalanı ve askeri üsleri bloke ederken Putin, bunların Rus birlikleri olmadığını tekrar tekrar dile getirdi.

Her ne kadar Rus askerlerine benzeyen ve Moskova’nın paraşütçüleri gibi hareket eden kişiler olsalar da Putin, bunların Rus askeri olduğunu reddediyordu. Hatta bu teçhizatın kolaylıkla bir askeri mağazadan satın alınabileceğini iddia etmişti.

Kremlin, bir Rus üniformasının, otomatik silahın ve el bombasının tam olarak nereden satın alınabileceği konusunda hiçbir zaman yorum yapmadı. Rus askerlerine “küçük yeşil adamlar” denildi, ta ki iş işten geçene kadar.

Putin her şeyi son ana kadar reddetti, ardından Kırım’ın ilhakını gururla ilan etti ve ilhak gerçekleşmeden haftalar önce Rus askerlerini yarımadaya gönderdiğini itiraf etti.

Putin, 2014’te Ukrayna işgalinin başlamasını kutlarken, Moskova askerleri Donetsk ve Luhansk bölgelerinde saldırı ve işgal yapmasına rağmen Ukrayna'nın doğusundaki Rus askerlerinin varlığını reddediyordu.

2021’in sonuna gelindiğinde Batılı istihbarat kurumları Rusya’nın Ukrayna’yı işgale hazırlandığı yönündeki uyarılarını yoğunlaştırdı. Moskova sınırda 200 bin asker toplarken Putin, askeri tatbikatların “tamamen savunma amaçlı” olduğunu ve “hiçbir ülkeye tehdit oluşturmadığını” tekrar etti.

“Moskova'nın Kiev'i işgal etme planı yok,” açıklamasını, 24 Şubat 2022’den yalnızca birkaç gün önce yaptı.

‘Vladimir, dur!’

Geçen yaz ABD başkanlık seçimleri öncesi yapılan tartışmada Trump, Ukrayna’nın Rusya’ya karşı savaşı kazanmasını isteyip istemediğini söylemekten kaçındı.

“Savaşın bitmesini istiyorum,” dedi ve Beyaz Saray’a dönüşünden bu yana bu tutumunu korudu.

Yakın zamana kadar Trump, ateşkeste Rusya’nın Ukrayna’dan daha istekli göründüğünü defalarca dile getirdi; hatta Putin’i uzun zamandır tanıdığını ve “her zaman iyi anlaştıklarını” söyledi.

Trump’ın Zelenskiy hakkındaki söylemleri ise tam tersiydi. Şubat ayında ABD başkanı, Zelenskiy’i “diktatör” olarak nitelendirerek kısmen Kremlin’in söylemini tekrarladı.

28 Şubat’ta Beyaz Saray’da yaşanan büyük skandalda Trump, Zelenskiy’i savaşın bitmesini istememekle suçladı. “Üçüncü Dünya Savaşı'yla kumar oynuyorsun,” diyerek Moskova’nın Kiev’in barışa yanaşmadığı iddiasını destekledi.

Ukrayna Cumhurbaşkanı, Trump yönetimiyle diplomatik ilişkileri onarmakla kalmayıp, savaşın bitmesini en çok isteyenin Ukraynalılar olduğunu kanıtlamak için de ciddi çaba sarf etti. Ona göre asıl engel Kiev değil Moskova’ydı.

Trump, nisan ayında Moskova’nın Kiev’e yönelik seri saldırılarına tepki olarak Truth Social’da “Vladimir, dur!” diye yazdığında Putin’e karşı söylemini değiştirdi.

Moskova ile Kiev doğrudan görüşmeleri İstanbul’da yeniden başlatırken, Trump, somut bir sonuç çıkmaması ve Moskova’nın olası bir barış anlaşmasına giden ilk adım olarak ateşkesi kabul etmemesi nedeniyle giderek daha fazla rahatsız olmaya başladı.

Temmuz ayında Rusya, Ukrayna’ya yönelik günlük hava saldırılarını büyük ölçüde artırınca ABD başkanı ilk kez Putin'den memnun olmadığını dile getirdi.

“Putin bize yıllardır çok fazla saçmalık anlatıyor. Her zaman çok nazik davranıyor ama bunun hiçbir anlamı olmuyor,” dedi Trump.

“Hayal kırıklığına uğradım, söylediklerinin samimi olduğunu sanıyordum. Güzel konuşuyor ama geceleri insanları bombalıyor. Bundan hoşlanmıyoruz.”

Trump, geçtiğimiz cuma günü için belirlediği ateşkes tarihini Moskova'ya dayatırken Putin’e daha da sert çıktı.

“Onun bir suikastçı olduğunu söylemek istemem ama sert bir adam. Yıllar içinde bu kanıtlandı” diyen Trump, Kremlin’in 8 Ağustos’a kadar ateşkesi kabul etmemesi halinde Rusya’nın ticaret ortaklarına ikincil gümrük vergileri uygulayarak Moskova’yı izole etmeye çalışacağını söyledi.

“Putin geçmişte birçok kişiyi kandırdı,” diyen Trump, Moskova’nın ateşkes tarihini görmezden gelmesi, Washington’un buna karşı yaptırım uygulamaması ve Kremlin’in kendi şartlarıyla –Zelenskiy ve AB temsilcileri olmadan– ABD başkanıyla bir görüşme ayarlaması üzerine bu sözleri sarf etti.

Böylece Rusya, ağır diplomatik izolasyona son vermiş oldu ancak Ukrayna’ya karşı başlattığı topyekûn savaşı durdurmadı.

İki lider şimdi 15 Ağustos’ta Alaska’da bir araya gelmeye hazırlanıyor.

“(Putin) Clinton, Bush, Obama, Biden’ı kandırdı, beni kandıramadı,” diyen Trump, buna rağmen Moskova’nın daha sert yaptırımlardan ve ticaret ortaklarına yönelik ikincil yaptırımlardan kaçınabildiğini, ateşkes tarihini yok saydığını ve ABD başkanıyla görüşme imkanı bulduğunu vurguladı.