Taliban, yardımların güç kullanarak yönlendirildiği iddiasını reddetti

Perşembe günü Taliban, ABD’nin, Afganistan’daki uluslararası yardımları kendi istediği şekilde yönlendirmek için güç kullandığını öne süren denetim raporunu reddetti.

ABD Afganistan Yeniden Yapılanma Özel Müfettişliği'nin bir gün önce yayınladığı 118 sayfalık rapor, Taliban'ın hangi STK'ların faaliyet gösterebileceğini ve hangi koşullarda çalışabileceğini belirlemek için güç kullandığını vurguluyor.

Rapor, Taliban’ın yardımları engelleyip yeniden yönlendirerek öncelikle Peştun topluluklarına fayda sağladığını, azınlık Hazara ve Tacik grupları ise dışladığını belirtiyor.

Ayrıca STK’ların, Taliban bağlantılı kişi ve kuruluşları işe almadan faaliyet göstermelerine izin verilmediği ifade ediliyor.

Yakın zamana kadar ABD, Afganistan’a en fazla yardım sağlayan ülkeydi ve geçen yıl ülkeye yapılan tüm uluslararası insani yardımın yüzde 43’ünü üstlendi.

Ancak yetkililerin aktarımına göre Donald Trump yönetimi, bu paranın Taliban'a yarar sağladığı gerekçesiyle yardımları durdurdu.

Rapor, BM ve ABD’den 90 mevcut ve eski yetkili ile yapılan görüşmelere dayanıyor ve gıda yardımlarının Taliban askeri eğitim kamplarına yönlendirildiğini ortaya çıkaran bir Afgan STK çalışanının öldürüldüğünü bildiriyor.

Raporda, “Taliban döviz kurlarını kendi çıkarları doğrultusunda manipüle edebilir ve ithal edilen ABD dolarlarının satışını kâr sağlamak için yönlendirebilir,” denildi.

Raporda ayrıca, Taliban’ın “BM üst düzey yetkilileriyle iş birliği yaparak BM tedarikçilerinden rüşvet talep edebileceği” ifade edildi.

2023’te yayımlanan ABD Barış Enstitüsü raporu, Taliban’ın çoğu BM tarafından yürütülen yardım programına “sızdığını" veya yardımlar üzerinde "etkili olduğunu” ortaya koydu.

Ekonomi Bakanlığı sözcüsü, raporun bulgularını reddederek, uluslararası kuruluşlardan gelen insani yardımların dağıtılmasında Taliban'ın müdahalesinin olmadığını söyledi.

Sözcü Abdul Rahman Habib, “Yardım kuruluşlarının ekonomik büyümeyi desteklemesi ve yoksulluğu azaltması için gerekli olanakları sunmaya çalışıyoruz. Yerli ve yabancı kuruluşların şeffaf çalışmalarını destekliyor ve projelerini yakından denetliyoruz,” dedi.

BM’nin Afganistan misyonu, ABD merkezli Associated Press (AP) haber ajansına yaptığı açıklamada, raporun Afganistan’da yardım dağıtımının “son derece karmaşık bir ortamda” gerçekleştiğini ve yetkililerin müdahale ve kısıtlamalarının bulunduğunu ortaya koyduğunu belirtti.

Raporda yer alan “rüşvet” iddialarına da atıf yapıldı.

Açıklamada, “BM yetkilileri veya uygulayıcı ortaklar tarafından yapılan usulsüzlük ve yolsuzluk iddialarını son derece ciddiye alıyoruz ve bunların derhal soruşturulmasını sağlıyoruz. Yardımların yanlış kullanımı, kötüye kullanımı, dolandırıcılık veya istismar ile ilgili kanıtı olan herkesin, bu bilgileri resmi ve gizli kanallar aracılığıyla derhal bildirmesini teşvik ediyoruz,” denildi.

Kadın haklarının kısıtlanması

2023’te bir USAID yetkilisi, Taliban’ın kadın liderliğindeki STK’ları kaydetmeyi reddettiğini, banka hesabı açmalarına izin vermediğini, kadınlara yönelik projeleri onaylamadığını, yönetim kurullarındaki kadınları erkeklerle değiştirmelerini istediğini ve kurallarına uymayan kuruluşları kapatmakla tehdit ettiğini açıkladı.

Rapora göre, aynı yıl iki üst düzey kadın BM yetkilisine — BM Genel Sekreter Yardımcısı ve BM Kadın Direktörü — “erkek refakatçiler olmadan, özellikle eş, baba veya erkek kardeş eşliğinde olmadan, halka açık saha ziyaretlerine çıkmamaları” talimatı verildi.

BM, geçen hafta onlarca Afgan kadın çalışanın ölüm tehditleri aldığını açıkladı. Bu tehditler, Taliban’ın 2021’de yeniden iktidara gelmesinin ardından kadınlara uyguladığı sıkı kısıtlamaların bir parçası olarak değerlendiriliyor.

Taliban, Aralık 2022’de kadınların yerli ve yabancı STK’larda çalışmasını yasakladı; altı ay sonra bu yasağı BM’yi de kapsayacak şekilde genişletti ve kadın çalıştırmaya devam eden kuruluşları kapatmakla tehdit etti.

Buna rağmen, bazı kadınlar sağlık hizmetleri ve acil insani yardım gibi kritik alanlarda görev yapmaya devam ediyor.