Beş taraflı Kıbrıs zirvesi: Anlaşma yok ama görüşmeler sürecek

Kıbrıs sorunu üzerine New York'ta yürütülen beş taraflı müzakereler Perşembe günü sona erdi ancak temel anlaşmazlıklar çözülemedi. Taraflar, BM’nin rehberliğinde görüşmelere devam etme konusunda uzlaştı.

Güney Kıbrıslı Rum lider Nikos Hristodulidis, Kuzey Kıbrıslı Türk lider Ersin Tatar ve Yunanistan, Türkiye ile İngiltere temsilcileri arasında gerçekleşen görüşmelerde, adanın iki yakasını birbirine bağlayan geçiş noktalarının yeniden açılması konusunda anlaşma sağlanamadı.

BM Genel Sekreteri Antonio Guterres, Eylül ayı için ek toplantılar planladı.

Toplantı sonrası açıklama yapan Hristodulidis, “Görüşmelerin yeniden başlaması ve Kıbrıs sorununun çözülmesi yönündeki büyük hedefe doğru, adım adım da olsa küçük ama anlamlı ilerlemeler kaydediyoruz,” dedi.

Guterres, Mart ayında Cenevre’de üzerinde uzlaşılan altı maddelik önlem paketinin dört maddesinin hayata geçirildiğini doğruladı. Bu maddeler arasında gençlik konularında teknik komite kurulması, çevre ve iklim değişikliği girişimleri, mezarlıkların iyileştirilmesi ve teknik detayları beklenen mayın temizleme anlaşması yer alıyor.

Geçiş noktaları hâlâ sorun

İki madde ise hâlâ çözülmedi: Dört yeni geçiş noktasının açılması ve tampon bölgeye güneş enerjisi sistemi kurulması. Guterres’in yoğun çabalarına rağmen geçiş noktaları konusu temel ihtilaf olarak gündemde kaldı.

Guterres, “Kıbrıs sorununun çözümüne dair iki taraf arasında çok farklı görüşler var. Ancak güven inşa ediyoruz ve Kıbrıslı halkın yararına somut adımlar atılabilecek bir zemin oluşturuyoruz,” dedi.

Hristodulidis, Türk tarafının önerisiyle Mia Milia ve Louroutzina geçiş noktalarının açılmasını kabul ettiklerini ancak diğer güzergâhlar için karşı taraftan yanıt gelmediğini söyledi. Athienou ile Aglandjia arasında geçiş açılması konusundaki müzakereler ise Türk temsilcilerin askeri yetkililerle istişare etmeleri gerektiğini söylemesiyle tıkandı.

Toplantıda üç yeni önlem üzerinde uzlaşıldı: Sivil toplumun sürece katılımı için danışma organı kurulması, kültürel eserlerin karşılıklı değişimi ve mikroplastik kirliliğini de kapsayan hava kalitesinin izlenmesi.

Yunanistan Dışişleri Bakanı Yorgos Yerapetritis toplantıyı “son derece verimli” olarak nitelendirdi. Ancak görüşmelerin, başarısızlıkla sonuçlanan 2017 Crans-Montana zirvesinden bu yana sekiz yıldır askıda olduğunu hatırlattı.

“Kıbrıs sorununun, artık BM Genel Sekreteri’nin gündeminde en üst sırada olması son derece önemli. Kişisel bir temsilci atadı,” dedi Yerapetritis.

Hristodulidis, Tatar ve Guterres arasında üçlü bir görüşme, Eylül ayında BM Genel Kurulu sırasında yapılacak. Bir sonraki beşli toplantı ise 2025’te Kıbrıs’ın kuzeyinde yapılacak seçimlerin ardından düzenlenecek.

BM Genel Sekreteri'nin kişisel temsilcisi Maria Angela Holguin, bu süreçte geçiş noktalarıyla ilgili temaslarını sürdürecek.

Hristodulidis ayrıca Çarşamba akşamı düzenlenen yemeğin ardından Türkiye Dışişleri Bakanı Hakan Fidan ile yaklaşık bir saat süren özel bir görüşme yaptı.

Daha geniş kapsamlı görüşmeler hakkında Hristodulidis, “Bugün Türkiye’den kamuoyuna zaten bilinen açıklamaların ötesinde yeni bir şey duymadık,” dedi.

Kıbrıs, 1974’teki Yunanistan destekli darbe girişiminin ardından Türkiye’nin adanın kuzeyini işgal etmesiyle ikiye bölünmüştü. Güneyde yer alan Kıbrıs Cumhuriyeti uluslararası alanda tanınan ve AB üyesi olan tarafken, kuzeydeki devlet ise yalnızca Türkiye tarafından tanınıyor.

BM, 1964 yılından bu yana Kıbrıs’ta barışı koruma gücü bulunduruyor.