Rapor: Küba'nın Avrupa'ya ihraç ettiği ürünler için mahkumlar çalıştırılıyor

Yeni bir rapora göre, on binlerce mahkum sistematik zorla çalıştırmaya tabi tutuluyor ve köleliğe yakın koşullarda kömür ve puro gibi ürünler üretiyor.

Raporda, bu ürünlerin ihracat piyasalarına, özellikle Avrupa’ya gönderildiği belirtiliyor.

Rapor, pazartesi günü insan hakları örgütü Prisoners Defenders tarafından yayımlandı.

Raporda Küba'dan resmi belgelere, saha araştırmalarına ve mahkum ile eski mahkumların ifadelerine dayanarak detaylı bir inceleme sunuluyor.

Belgeler Londra’daki Birkbeck Üniversitesi Suç ve Adalet Politikası Araştırma Enstitüsü tarafından doğrulandı.

Adada 90 bin mahkum ve 37 bin 458 açık cezaevi hükümlüsü bulunuyor. Raporda, yaklaşık 60 bin mahkumun zorla çalıştırıldığı ve koşulların köleliğe yakın olduğu tahmin ediliyor. Bunların arasında hem suçlular hem de siyasi mahkumlar yer alıyor.

Cezaevi sistemi ve işkolları

Rapora göre, zorla çalıştırma, 242 cezaevi tesisinde organize ediliyor; bunlar arasında geleneksel hapishaneler, “ıslah merkezleri”, “kamplar” ve çiftlikler bulunuyor. Mahkumlara verilen görevler tarım, sanayi ve inşaat işlerinden çöp toplama ve sokak, hastane veya polis merkezlerini temizlemeye kadar değişiyor.

"Bizi sabahtan akşama kadar, kavurucu güneşin altında, yeterli su ve yiyecek olmadan çalışmaya zorluyorlar. Eğer reddederseniz, hemen şiddet uyguluyorlar. Arkadaşlarımdan bazıları yorgunluktan bayıldı, diğerleri ise sadece seslerini çıkardıkları için günlerce hücrede tutuldular," diye anlatıyor eski bir siyasi mahkum olan Jorge.

"Şeker kamışı tarlalarında, yağmurda ve sıcakta yalın ayak çalışmak köle olmak gibi bir şey," diyor eski bir mahkum olan Maria. "Tazminat yok, saygı yok. Her gün hayatta kalıp kalamayacağınızı merak ettiğiniz acı dolu bir hayat."

Yetersiz araç-gereç ve güvenlik koşulları nedeniyle birçok yaralanma yaşanıyor; tanıkların çoğu, zorla çalıştırma ve tıbbi bakım eksikliği yüzünden sağlıklarının ciddi şekilde bozulduğunu bildiriyor.

Rapora göre, mahkumlara verilen en zor görevler arasında şeker kamışı ve marabu ağacından odun kömürü üretimi bulunuyor.

"Odun kömürü üretmek için tarlalarda yatağımız ya da çatımız olmadan uyuyoruz. Derme çatma kulübeler inşa etmek zorundayız ve sadece saman balyalarının üzerinde uyumamıza izin veriliyor... Sadece bir yalaktan ya da komşu çiftlikteki ineklerden gelen kirli suyu içebiliyoruz," diyor bir mahkum.

Çalışma, bu tesislerdeki üretimin büyük ölçüde ihracata yönelik olduğunu belirtiyor.

Prisoners Defenders'ın Ekonomik Karmaşıklık Endeksi (OCE) ve Dünya Bankası verilerine dayanarak hazırladığı rapora göre, 2023 yılında "köle emeğiyle üretilen odun kömürü Küba'nın en çok ihraç ettiği altıncı üründü" ve bu da onu dünyanın en büyük dokuzuncu odun kömürü ihracatçısı yapıyordu.

Raporun bulgularına göre, önde gelen varış noktaları arasında İspanya, Portekiz, Yunanistan, İtalya ve Türkiye yer alırken, tüm Avrupa ülkelerinde Küba hapishanelerinde üretilen odun kömürü bulunuyor.

Cezaevi ticaretinin bir diğer kârlı sektörü de tütün ve daha spesifik olarak ikonik Habanos purolarının üretimiydi.

Prisoners Defenders, çok sayıda tanık ifadesi ve yedi Küba hapishanesinde yapılan denetime dayanarak, "Zorla çalıştırma, Tabacuba tarafından kontrol edilen Küba tütün ve Havana puro üretim sektörünü karma bir biçimde etkiliyor," dedi.

Raporda, Quivican yüksek güvenlikli hapishanesindeki puro fabrikası örnek gösteriliyor; burada 40 mahkum çalışıyor ve iki uzman sivil tarafından denetleniyor.

Mahkûmlar, pazar öğleden sonraları dışında günde 15 saate kadar, mola ve yemek olmadan çalışıyor; siviller yaklaşık 100 euro alırken, mahkumların aylık ücreti 6 euro civarında.

STK tarafından derlenen bilgilere göre, Küba'daki birçok cezaevinde bulunan puro fabrikaları, Küba'nın ihraç amaçlı puro üretiminin büyük bir bölümünü oluşturuyor.

En büyük pazar Avrupa Birliği. Raporda, hapishanede üretilen puroların ihracatından Küba hükümetinin neredeyse yüzde 100 brüt kâr elde ettiği ve bunun "çok kârlı bir iş" olduğu vurgulandı.

Özellikle, Küba'da mahkumların emeğinden doğrudan veya dolaylı olarak faydalanan yabancı distribütörler ve ithalatçılar kârlı bir iş yürütüyor.

Tedarik zincirleri ve dağıtım kanalları bazen yerel iştirakler veya ticari ortaklar üzerinden geçtiği için ürünün takibi ve yabancı şirketlerin sorumluluğunun belirlenmesi zorlaşıyor.

Prisoners Defenders, BM İnsan Hakları Konseyi, Uluslararası Çalışma Örgütü ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi tarafından yasaklanan zorla çalıştırmaya son verilmesi için uluslararası toplumu harekete geçmeye çağırdı.

STK tarafından önerilen somut önlemler arasında, özellikle Avrupa'ya ihraç edilen ürünlere yönelik hedefli bir ambargo uygulanması ve zorla çalıştırma devam ettiği sürece Küba ile her türlü ticaret veya iş birliği anlaşmasının askıya alınması yer alıyor.

Bunun gerçekleşmemesi üzerine Avrupa kurumlarında tutumlar değişti. Geçen kasım ayında Avrupa Konseyi, menşe ülke fark etmeksizin zorla çalıştırılarak üretilen ürünlerin AB’de satışını, ithalatını ve ihracatını yasaklayan bir yönetmeliği kabul etti.