Kuzey İrlanda'da Kanlı Pazar davası: İngiliz eski asker yargılanıyor

Kuzey İrlanda'da 1972 yılında yaşanan Kanlı Pazar katliamı nedeniyle cinayetle suçlanan tek İngiliz askeri Pazartesi günü Belfast'ta, 'The Troubles' olarak bilinen otuz yıllık şiddet dönemini sembolize eden bir davada yargılanmaya başladı.

Mahkemenin anonimlik kararı uyarınca 'Soldier F' (Asker F) olarak bilinen eski asker, 30 Ocak 1972'de Londonderry/Derry'de James Wray ve William McKinney'i öldürmek ve beş kişiyi daha öldürmeye teşebbüs etmekle suçlanıyor.

Bir İngiliz ordu alayının mensupları o gün kentteki silahsız Katolik sivil hak göstericilerine ateş açarak 13 kişiyi öldürmüş ve 15 kişiyi de yaralamıştı.

Bu, birleşik bir İrlanda'nın çoğunlukla Katolik destekçileri ile İngiltere'nin bir parçası olarak kalmak isteyen ağırlıklı olarak Protestan güçler arasında uzun süredir devam eden çatışmanın en ölümcül çatışmasıydı.

Savcı Louis Mably, Belfast Kraliyet Mahkemesi'nde yaptığı açılış konuşmasında, "Siviller... askerler için bir tehdit oluşturmuyordu ve askerler de onların tehdit oluşturduğuna inanamazdı," dedi. "Siviller silahsızdı ve kaçarken vuruldular."

Kendisine yöneltilen suçlamaları kabul etmeyen Soldier F, kimliğini gizlemek amacıyla mavi bir perdenin arkasına gizlenmişti.

Çatışma, Cumhuriyetçi ve Birlikçi partilerin Kuzey İrlanda'da iktidarı paylaşmaları için bir sistem yaratan 1998 Hayırlı Cuma Anlaşması ile büyük ölçüde sona ermiş olsa da, gerginlikler devam ediyor.

Öldürülen sivillerin aileleri adalet arayışını sürdürürken, ordu gazilerinin destekçileri de kayıplarının küçümsendiğinden ve soruşturmalarda haksız yere hedef alındıklarından yakınıyor.

Soldier F nasıl oldu da cinayetten yargılanmaya başladı?

Bir davanın açılmasının 50 yıldan fazla sürmüş olması, cinayetin işkence dolu geçmişini yansıtıyor.

İngiliz hükümeti 2010 yılında, bir adli soruşturmanın askerlerin kaçan silahsız sivillere ateş açtığını ve ardından onlarca yıl boyunca bu konuda yalan söylediğini tespit etmesinin ardından "haksız ve gerekçesiz" cinayetler için özür diledi.

Her ne kadar polisin soruşturmayı başlatmasından savcıların 2019'da suçlamaları açıklamasına kadar geçen süre yedi yıl sürmüş olsa da, bu durum Soldier F'in nihai olarak yargılanmasının önünü açtı.

İki yıl sonra - 2021'de - savcılar davayı düşürdü. Savcılar bu kararı, bir yargıcın İrlanda Cumhuriyet Ordusu liderinin öldürülmesiyle ilgili olarak iki asker aleyhine açılan davayı, savcılığın önemli kanıtlarının kabul edilemez olduğuna hükmederek reddetmesinin ardından aldılar.

Soldier F'e karşı açılan dava, McKinney'nin ailesinin Kuzey İrlanda Yüksek Mahkemesi'nde temyiz başvurusunu kazanmasının ardından 2022 yılında yeniden canlandırıldı.

'Kendilerinin kontrolünü kaybettiler'

Savcı Mably pazartesi günü mahkemede yaptığı açıklamada, kurbanların her birini kimin vurduğunu tespit etmek mümkün olmasa da, savcılığın teorisine göre Soldier F ve taburundaki diğer askerler, otomatik doldurmalı tüfeklerinin tetiklerini çektiklerinde ortak sorumluluk taşıyorlardı.

"Bu askerler kontrollerini kaybettiler," diyen Mably, "İngiliz ordusunu küçük düşürdüklerini" de sözlerine ekledi.

Soldier F, 2016 yılında polisle yaptığı bir görüşmede soruları yanıtlamayı reddetmiş ve o gün yaşananları "güvenilir bir şekilde hatırlamadığını" ancak bir asker olarak görevlerini hakkıyla yerine getirdiğinden emin olduğunu söylemişti.

Hayatta kalanlardan üçünün çarşamba günü yeniden başlayacak ve haftalar sürecek davada ifade vermesi bekleniyor.

Cinayetlerin hesabının sorulması için yarım asırdan fazla bir süredir kampanya yürüten kurbanların aileleri, pazartesi günü duruşma öncesinde ellerinde ölenlerin fotoğrafları ve "Adalete Doğru" yazılı bir pankartın arkasında yürüyerek adliyeye geldiler.

Kardeşi William vurularak öldürülen John McKinney, "Bu noktaya gelmek 53 yılımızı aldı ve buraya gelmek için tüm zorluklarla mücadele ettik," dedi.

Pazartesi sabahı yaptığı açıklamada, "Bu noktaya kadar başardığımız her şey amansız bir kararlılık sayesinde oldu," dedi.

"Kısa bir süre sonra başımız dik bir şekilde ve nihai sonuç ne olursa olsun tarihin doğru tarafında olduğumuzu bilerek gururla mahkeme salonunda olacağız."