Avrupalı liderler hakkında çıkan akıl almaz sahte haberler

Moldova pazar günü yapılacak erken parlamento seçimlerine hazırlanırken, Doğu Avrupa ülkesinin yetkilileri, oylara müdahale yoluyla ülkenin AB'ye giden yolunu etkilemeyi amaçlayan benzeri görülmemiş ölçekte bir Rus dezenformasyon kampanyasının etkisi altında olduğunu belirtti.

Moldova'nın Avrupa yanlısı Cumhurbaşkanı Maia Sandu'ya yönelik kişisel saldırılar, Kremlin'in topyekûn kampanyasının önemli bir bölümünü oluşturuyor ve bazen gerçek haber kaynaklarını taklit eden anonim web siteleri ağı aracılığıyla tuhaf iddialar ortaya atılıyor.

Kasıtlı olarak Batı medyasını taklit eden bir internet sitesi, gerçek bir muhabirin adını kullanarak "Moldova Cumhurbaşkanı ünlülerin sperm skandalında" başlıklı uydurma bir haber yayınladı.

Haberde, evli olmayan ve çocuk sahibi olmayan Sandu'nun çocuk sahibi olmak için Ricky Martin ve Elton John gibi eşcinsel ünlü bağışçılardan sperm satın aldığı iddia ediliyordu.

Demokrasiye yönelik dijital tehditleri ve Rusya'nın çevrimiçi etki operasyonlarını 2022'den bu yana izleyen Reset Tech adlı kâr amacı gütmeyen küresel kuruluşun raporunda, "Makale, Sandu'nun siyasi itibarını aşındırırken, toplumsal cinsiyet klişelerini silah olarak kullanarak ve özel hayatını hedef alarak itibarsızlaştırmayı amaçlıyor," denildi.

Farklı bir sahte haber sitesinde yer alan bir başka makalede ise, Sandu'yu Ukrayna üzerinden Avrupa'daki pedofili ağlarına çocuk kaçakçılığı yapmakla suçlayan AB onaylı Rus Adaletsizlikle Mücadele Vakfı'nın bir raporu kaynak olarak gösterildi.

Friedrich Merz kutup ayılarını katletti

Bu arada Şansölye Friedrich Merz, Almanya'nın en üst makamına seçilmeden önce bir Rus dezenformasyon kampanyasının kurbanı oldu.

Şubat ayında Robert Bosch Vakfı ile birlikte çalışan Alman araştırmacılar, Rusya yanlısı söylemleri destekleyen ve Friedrich Merz'i şeytanlaştıran yüzlerce sahte sosyal medya hesabından oluşan ağlar keşfetti.

Sahte haberlerden birinde Merz'in "duygusal olarak dengesiz" bir kişilik bozukluğundan muzdarip olduğu ve 2017'de kendi canına kıymaya çalıştığı iddia ediliyor ve bu iddialar uydurma tıbbi kayıtlarla destekleniyordu.

Eski Devlet Başkanı Dmitry Medvedev liderliğindeki Rus yetkililer Merz'i İkinci Dünya Savaşı Nazi Almanyası propaganda şefi Joseph Goebbels ile kıyaslayarak hedef gösterdiler.

Kısa bir süre önce, Almanya Başbakanı'nın Haziran ayında G7 zirvesi için Kanada'ya yaptığı ziyaretin ardından, kendisine "Toronto Journal" adını veren sahte bir yayın organının bayrağı altında Merz hakkında yalan bir haber ortaya çıktı.

Haberde Merz'in bir anne kutup ayısını ve iki yavrusunu vurarak öldürdüğü iddia ediliyor ve kanlar içindeki bir ayı görüntüsünün yanında kutup ayısı ailesinin "anlamsızca katledildiğini" "tarif eden" sahte tanıklar gösteriliyordu.

Ancak Merz'in adının karıştığı tartışmasız en büyük sahte iddia skandalına Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve İngiltere Başbakanı Keir Starmer da dahil oldu.

Macron, Merz ve Starmer'ın 'trende kokain' iddiası

Mayıs ayında sosyal medyada Merz, Macron ve Starmer'in Kiev seyahatleri sırasında kokain alırken yakalandıklarına dair bir dizi viral paylaşım yapıldı.

İddiaların merkezinde, üç lideri Polonya'dan Ukrayna'ya giden bir trende, Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy ile ülkesine desteklerini teyit etmek üzere yapacakları görüşme öncesinde birlikte gösteren bir video vardı.

Sosyal medya kullanıcıları Macron'un yanındaki beyaz nesnenin kokain poşeti olduğunu ve Macron'un bunu aceleyle çıkardığını, Merz'in elinin yanındaki nesnenin ise uyuşturucu almak için kullanılan bir kaşık olduğunu iddia ediyor.

Dezenformasyon kampanyasına Rus yetkililer de katıldı ve Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Maria Zakharova resmi Telegram kanalında üçlünün birlikte "kafayı bulduğunu" paylaştı.

Fransa Cumhurbaşkanlığı Ofisi, Avrupalı liderlerin Kiev ziyareti sırasında görüldüğü iddia edilen bir kağıt mendille ilgili Rusya tarafından ortaya atılan iddiaları reddederek sahte hikaye hakkında yorum yaptı.

Elysee Sarayı, söz konusu peçetenin yakın çekim fotoğrafını göstererek, "Avrupa'nın birliği sakıncalı hale geldiğinde, dezenformasyon basit bir kağıt mendili uyuşturucu gibi gösterecek kadar ileri gidiyor" şeklinde tepki gösterdi.

Rusya'nın iddialarıyla alay eden Fransa Cumhurbaşkanlığı Ofisi, resme bir açıklama ekleyerek şunları söyledi: "Bu bir mendil. Burnunuzu sildiğiniz için."

Macron ve 'eşcinsel lobisi' anlaşması

Macron, 2017'deki ilk cumhurbaşkanlığı kampanyasından bu yana sahte iddiaların hedefi olmuş, Kremlin tarafından organize edilen sahte iddialarda Macron'un "çok zengin bir eşcinsel lobisinin" desteğiyle seçildiği iddia edilmişti.

İddialar ayrıca Macron'un CIA tarafından yürütülen bir planın ya da "benzer bir zihin kontrol programının" parçası olarak cumhurbaşkanı seçildiğini söylüyordu.

Fransa'da 2022 yılında yapılacak cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde Rusya'nın Macron'a yönelik saldırıları daha da yoğunlaştı ve bu saldırılara Fransa'nın First Lady'si Brigitte Macron da dahil oldu.

Rus yayın organları tarafından, ikilinin ensest ilişki yaşayan kan bağı olan akrabalar olduğunu iddia eden ve Brigitte Macron'un cinsiyet değiştirdiğiyle ilgili komplo teorisine katkıda bulunan sahte hikâyeler yayıldı.

Bir başka sahte haberde ise Rus sahte haber propaganda kuruluşları, Brigitte Macron'un cinsiyeti hakkındaki iddialar nedeniyle bir Fransız cerrahın susturulmak için öldürüldüğünü iddia eden bir hikâye uydurdu.

Haber, olayla hiçbir ilgisi olmadığını kamuoyuna açıklayan Fransız gazeteci Audrey Parmentier'in adıyla yayınlandı.

Haberin yayınlandığı web sitesi, haberin yayınlanmasından sadece birkaç gün önce oluşturulmuş ve sahte siteye güvenilirlik kazandırmak için çeşitli konularda Fransızca içeriklerle doldurulmuştu.

Cerrahın suikaste uğradığı iddiasına ilişkin sahte haber daha sonra Rus yayın organları ve sosyal medya hesapları tarafından yayıldı ve Brigitte Macron'un erkek olarak doğduğuna dair birkaç yıldır dolaşımda olan komplo teorisine yeni bir ivme kazandırdı.

Bu iddialar kısa süre önce daha da viral bir hal alarak Macron ve eşinin ABD'de muhafazakar podcast sunucusu Candace Owens'a karşı hakaret davası açmasına yol açtı ve Owens'ı first lady'nin cinsiyet değiştirdiğine dair yanlış söylentiler yaymakla suçladı.

Hedefte Kamala Harris

ABD söz konusu olduğunda, Rusya'nın dezenformasyon kampanyası geçtiğimiz yıl farklı bir yaklaşım kullandı. Moskova'ya bağlı aktörler 2024 başkanlık seçimleri öncesinde kişiselleştirilmiş saldırılarını Demokrat başkan adayı Kamala Harris'e odakladı.

Uydurma hikâyelerden birinde Harris'in 2011 yılında San Francisco'da 13 yaşındaki bir kız çocuğuna çarpıp kaçtığı ve felç kalmasına neden olduğu iddia ediliyordu. Microsoft tarafından yapılan soruşturma daha sonra hikâyenin sahte olduğunu ortaya çıkardı.

Sahnelenen videoda, KBSF-TV adlı var olmayan bir San Francisco haber kuruluşunun sahte web sitesinde kurban olarak görünen ücretli bir aktör gösteriliyordu.

Rusya destekli bir başka sahte haberde ise Kamala Harris'in Afrika ziyareti sırasında nesli tükenmekte olan bir gergedanı öldürdüğü iddia ediliyordu.

Kremlin'e bağlı gruplar ayrıca Harris kampanyasının resmi web sitesine çok benzeyen sahte bir web sitesi oluşturdu. Harris'in seçim sloganları ve renkleriyle tamamlanan web sitesi, tamamen açık sınırlar, seçmen kimliği zorunluluklarının kaldırılması ve diğer tartışmalı önerileri içeren bir politika platformunu yanlış bir şekilde özetledi.

Ancak Moskova Donald Trump için farklı bir strateji uyguladı. Cumhuriyetçi aday ve ABD Başkanı, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'i sert bir şekilde eleştirmekten kaçınarak Moskova'nın Ukrayna'ya karşı savaşında saldırgan olarak nitelendirmeyince, Kremlin'e bağlı sahte haber makinesi Trump'a kişisel olarak saldırmadı ve bunun yerine ABD'nin Kiev'e desteğini aşındırmayı amaçlayan dezenformasyon yaymaya odaklandı.

Bu videolardan biri olan uydurma bir E! News haberi, Şubat ayında ABD Uluslararası Kalkınma Ajansı'nın (USAID) Rusya'nın 2022'deki geniş çaplı işgalinden sonra Ukrayna'yı ziyaret etmeleri için film yıldızlarına ödeme yaptığını iddia etti. İddialar doğrulandı ve çürütüldü.

E! News, paylaşımların Donald Trump Jr ve Elon Musk tarafından paylaşılmasının ardından Reuters'a videonun gerçek olmadığını ve kendilerinden gelmediğini söyledi.

Ukraynalı askerlerin Trump'ın ya da destekçilerinin kuklalarını yaktığını gösteren başka sahte videolar da ortaya çıktı. Sahte videolardan birinde askerler Trump'ın göreve gelmesine izin verilmemesi ve "bir daha asla başkan olmaması" gerektiğini söylüyordu.

Çok sayıda araştırma bu videoyu çürüttü. Aynı şekilde sahte olan diğer kliplerde de Ukraynalı askerler Trump'ın kitaplarını yakıyor ya da ona korkak diyordu.

ABD istihbaratına göre Rusya, başkanlık seçimlerinde ve zaferinden sonra Trump'ı desteklemeye çalıştı; Trump'ın Amerika'nın Ukrayna'ya ve belki de NATO ittifakına verdiği desteği azaltacağına inanıyordu ve nihai amacı da Washington'un Ukrayna'ya verdiği desteğin çok ötesinde, halkını bölerek ve kurumlarına olan desteği zayıflatarak Amerika'nın küresel liderliğini baltalamaktı.

Rusya'nın viral sahte haberlerinin arkasında kim var?

Microsoft'un Tehdit Analiz Merkezi ilk olarak 2022 yılında Kremlin destekli Storm 1516 grubunu tespit etti. Kıtalar arasında, farklı dillerde ve çeşitli platformlarda faaliyet gösteren bu grubun viral sahte haberlerden bazılarından sorumlu olduğu biliniyor.

Gerçek gazetecilerin sahte künyelerini veya isimlerini kullanan ve gerçek haber kuruluşlarının uydurma logosu altında yapay zekâ tarafından üretilen videolar oluşturan grup, dünya çapında politikacıları ve seçmenleri hedef alıyor.

Microsoft'un Tehdit Analiz Merkezi'ne göre, grup 2024 yılında videoları ünlü ve uzman seslerinin yapay zekâ tarafından üretilen ses taklitleriyle birleştirmek için farklı bir teknik geliştirdi.

Çeşitli yanıltıcı hikâyeler, farklı ülkelerde sosyal medyada milyonlarca izlenme sayısına ulaşmış ve genellikle en üst düzeylerde kamuoyu tartışmalarına yol açmıştır.

Tüm sofistike araçlarıyla bu operasyon Ukrayna ve müttefiklerine saldırmayı, Vladimir Putin'in siyasi rakiplerini itibarsızlaştırmayı ve Kremlin tarafından "düşman" olarak görülen ülkelerdeki seçim sürecini baltalamayı amaçlıyor.

Fransız hükümeti mayıs ayında yayınladığı VIGINUM raporunda Storm1516 siber saldırı grubunun 2023 yılından bu yana Fransa, Ukrayna ve tüm Batı ülkelerini hedef alan 77 Rus enformasyon kampanyasında kullanıldığını belirtti.

Raporda, "Storm-1516 saldırı grubunun, Rusya Federasyonu topraklarından hareket eden ve bazıları özellikle Rus Hükümetine yakın olan karmaşık bir kişi ve kuruluş ağıyla bağlantılı olduğu bildiriliyor ve bu da Rusya tarafından kullanılan propaganda makinesiyle yakın bağlantılar olduğunu gösteriyor," denildi.

Storm 1516 operasyonlarını ve tekniklerini inceleyen araştırmacılar, siber saldırı grubunun amacının ikna etmekten ziyade izleyicilerin kafasını karıştırmak, neyin gerçek neyin kurgu olduğu konusunda onları kararsız bırakmak ve nihayetinde şüphe yaymak olduğuna dikkat çekti.