Başbakan Lecornu’nun istifasının ardından Fransa'yı ne bekliyor?

Fransa, pazartesi günü Başbakan Sebastien Lecornu’nun ani istifasının ardından bir kez daha siyasi krize sürüklendi. Lecornu, modern Fransa tarihinde en kısa süre görev yapan başbakanı olarak kayıtlara geçti.

Ayrıca Lecornu, Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un 2022’den bu yana görevlendirdiği beşinci başbakan oldu.

Geçen yaz yapılan seçimler sonrası Fransa’da, hiçbir partinin çoğunluğu elde edemediği üç bloklu bir parlamento oluştu: Cumhurbaşkanı’nın merkez ittifakı, sol partilerin oluşturduğu koalisyon ve aşırı sağcı Ulusal Birlik (Rassemblement National).

Hiçbir blok parlamentoda çoğunluğu sağlayamadı ve uzlaşmak yerine, her biri 2027 yılındaki cumhurbaşkanlığı seçimleri öncesinde kendi siyasi gücünü artırmaya çalışıyor.

Siyasi kriz aynı zamanda ekonomik bir krize de dönüşmüş durumda. Fransa’nın bütçe açığı GSYH’nin yaklaşık yüzde 6’sına ulaşarak AB'nin belirlediği sınırın iki katına çıktı. Kamu borçları ise AB genelinde en yüksek oranlardan biri.

Bu kadar bölünmüş bir parlamentoda kemer sıkma bütçesini geçirmek, Lecornu’dan önceki iki başbakanın görevden ayrılmasına neden olmuştu. Lecornu da kısa sürede aynı akıbetin kendisini beklediğini anladı.

Pazar akşamı açıklanan kabine, onun bu korkusunu doğruladı. Lecornu, önceki hükümetlerden birçok ismi yeniden görevlendirince hem müttefiklerini hem de muhalefeti öfkelendirdi.

Muhafazakârlar, yeni kabinenin vadedildiği gibi “siyasette bir değişim” getirmediğini söylerken, diğerleri de bunun Macron’un hala uzlaşmaya istekli olmadığını gösterdiğini savundu.

Artık tüm yük Fransa Cumhurbaşkanı’nın omuzlarında ve önünde kolay bir seçenek yok.

1. Seçenek: Yeni bir başbakan atamak

En acil adım, yeni bir başbakan atamak olacak. Teoride Macron, yeniden kendi merkez ittifakından bir isim seçebilir; ancak Lecornu’nun hızlı düşüşü, bu yöntemin sınırlarını gösterdi. Yalnızca Macron’un kampından oluşan herhangi bir hükümet, diğer partilerin aynı direnciyle karşılaşacak gibi görünüyor.

Alternatif olarak Macron, kendi çevresi dışından, muhalefetten ılımlı bir ismi veya daha tarafsız bir teknokratı göreve getirmeyi düşünebilir.

Ancak bu da riskli bir hamle olur. Sol eğilimli bir atama, Macron’u ekonomik reformlarda —özellikle tartışmalı emeklilik reformunda— taviz vermeye zorlayabilir.

Sağdan bir ismin seçilmesi ise solu yabancılaştırabilir ve yeni güvensizlik oylamalarına yol açabilir.

Üstelik başbakanlık görevi giderek “zehirli bir kadeh” olarak görülüyor. 2027 başkanlık yarışı yaklaşırken, pek az siyasetçi bu riski üstlenmek istiyor.

2. Seçenek: Ulusal Meclis’in yeniden feshi

Anayasa gereği, son fesih üzerinden bir yıl geçtiği için bu seçenek artık mümkün. Böyle bir durumda seçmenler 20 ila 40 gün içinde yeniden sandığa gidecek.

Ancak yeni bir seçim büyük ihtimalle mevcut bölünmeyi yeniden üretecek veya aşırı sağ ve sol blokları daha da güçlendirecek.

2024’teki erken seçim, bugünkü çıkmazı yaratan bir yanlış hesap olarak görülmüştü.

Cumhurbaşkanı Macron, yeni bir fesih riskini almak istemediğini defalarca dile getirmiş olsa da bütçe kabul edilmezse, baskılar onu yeniden seçim kararı almaya zorlayabilir.

3. Seçenek: Macron’un istifası

Daha radikal bir olasılık da Macron’un bizzat istifa etmesi. Bu, özellikle sol muhalefet tarafından sıkça dile getirilen bir talep.

Macron’un istifası halinde, Anayasa gereği Senato Başkanı Gerard Larcher geçici olarak görevi devralacak ve 20 ila 50 gün içinde yeni bir cumhurbaşkanlığı seçimi yapılacak.

Ancak bu senaryo pek olası görünmüyor. Macron, 2027’ye kadar görev süresini tamamlayacağına defalarca söz verdi ve “işini yarıda bırakmayacağını” vurguladı.

4. Seçenek: Cumhurbaşkanının görevden alınması

İstifadan da ileri bir adım, parlamentonun cumhurbaşkanını görevden alması olurdu.

Bu, en çok radikal sol parti Boyun Eğmeyen Fransa’nın (LFI) savunduğu bir senaryo. LFI, Macron’un yönetiminin artık görevini yürütmekle bağdaşmadığını ileri sürüyor.

2007’de yapılan anayasa reformu, böyle bir durumda görevden alma sürecine yasal zemin sağlıyor. Ancak süreç son derece karmaşık ve bugüne kadar hiçbir zaman başarıyla sonuçlanmadı.

Bütçe ne olacak?

Şu anda Fransa, geçici bir hükümet tarafından yönetiliyor. Tıpkı eylül ayında François Bayrou hükümetinin düşmesinin ardından olduğu gibi, Lecornu ve bakanları yalnızca günlük işleri yürütebilecek. Büyük reformlar veya önemli atamalar yapamayacaklar.

Bu durum, Fransa’nın en acil meselesi olan 2026 yılının bütçesini de çıkmaza soktu.

Lecornu’nun istifasıyla birlikte, pazartesi günü yapılması planlanan bütçe sunumu iptal edildi. Yeni hükümetin bütçeyi baştan hazırlayıp parlamentoda yeniden sunması gerekecek.

Fransa yasalarına göre, bütçe tasarısının anayasal denetim için 13 Ekim’e kadar sunulması gerekiyor.

Ancak bu süreye uymak artık imkansız. Yeni bir başbakan hemen atansa bile, revize edilmiş bir bütçenin hazırlanması haftalar sürecek.

Parlamento, yalnızca bütçenin gelir kısmını oylayarak devletin vergi toplamaya devam etmesini sağlayabilir.

Bir diğer olasılık ise “özel yasa” çıkarılarak bir önceki yılın bütçesinin geçici olarak uzatılması. 2025’te de aynı yöntem uygulanmıştı.

Bu yöntem, siyasi müzakereler sürerken devletin kamu hizmetlerini finanse etmeye devam etmesine olanak tanıyacak.