ABD’de hükümet krizi derinleşiyor: Kitlesel işten çıkarmalar başladı

Washington’daki hükümetin 10 gündür kapalı kalmasının ardından Beyaz Saray, cuma günü yaptığı açıklamada federal çalışanlar arasında geniş çaplı işten çıkarmaların başladığını duyurdu. Bu adım, mevcut hükümet krizinde şimdiye kadar yaşanan en ciddi olaylardan biri.

Bütçe ve Yönetim Ofisi (OMB) Direktörü Russ Vought, X platformunda yaptığı paylaşımda “RIF’ler başladı” (“reduction-in-force” / kadro azaltımı) ifadelerini kullandı. Bu plan kapsamında binlerce federal çalışanın işine son verileceği belirtildi.

Öte yandan OMB sözcüsü, toplam sayı hakkında bilgi vermedi. Ancak mahkeme belgelerine göre en az 4 bin 100 federal çalışanın görevine son verilmesi planlanıyor.

Hükümet neden kapandı?

ABD hükümetinin kapanması, federal hükümetin bütçesi Kongre tarafından onaylanmadığında veya geçici finansman sağlanmadığında ortaya çıkan bir durum. Bu durumda, devletin birçok kurumu ve çalışanı geçici olarak faaliyetlerini durduruyor çünkü hükümetin maaş ödemek veya hizmetleri finanse etmek için yasal olarak para harcama yetkisi kalmıyor.

Bu kapanma durumuna, Cumhuriyetçi ve Demokrat siyasetçilerin ekim ayı sonrası için gerekli finansman yasasında anlaşamaması neden oldu. ABD sistemine göre, hükümetin para harcayabilmesi için Temsilciler Meclisi, Senato ve Başkanlık arasında bir bütçe uzlaşması sağlanması gerekiyor.

Demokratlar, milyonlarca Amerikalıya sağlık sigortası maliyetini düşüren vergi indirimlerinin uzatılmasını ve Başkan Donald Trump’ın Medicaid kesintilerinin geri alınmasını talep ediyor. Ayrıca sağlık kurumlarına yönelik bütçe kısıntılarına da karşı çıkıyorlar. Cumhuriyetçiler tarafından hazırlanan geçici bütçe tasarısı Temsilciler Meclisi’nden geçti ancak Senato’da reddedildi. Böylece 1 Ekim Çarşamba günü saat 00:01’de ABD, yaklaşık 7 yıl sonra ilk kez hükümet kapanmasıyla karşı karşıya kaldı.

Yaklaşık 750 bin federal çalışan (yani toplam iş gücünün yüzde 40’ı) ücretsiz izne çıkarıldı. Bazı devlet hizmetleri durdurulurken, güvenlik ve sağlık gibi “zorunlu” hizmetler kısıtlı şekilde devam ediyor.

Ekonomistler, kapanmanın süresine bağlı olarak ABD ekonomisinden her hafta yüzde 0,1 ila 0,2 büyüme kaybı yaşanabileceğini hesaplıyor. Bu kayıpların bir kısmı daha sonra telafi edilse de, uzun süren kapanmaların kalıcı etkileri olabiliyor.

En büyük kesinti Eğitim, Sağlık ve Hazine Bakanlığı'nda

Kaliforniya Kuzey Bölgesi Federal Mahkemesi’ne, sendikalar tarafından açılan davaya yanıt olarak sunulan belgeler, işten çıkarmalar nedeniyle hangi kurumların etkileneceğine dair ayrıntılı bilgiler içeriyor.

OMB danışmanı Stephen Billy, cuma günü şu dağılımı açıkladı:

• Ticaret Bakanlığı: 315 kişi

• Eğitim Bakanlığı: 466 kişi

• Enerji Bakanlığı: 187 kişi

• Çevre Koruma Ajansı (EPA): 20–30 kişi

• Sağlık ve İnsani Hizmetler Bakanlığı (HHS): 1100–1200 kişi

• Konut ve Kentsel Gelişim Bakanlığı: 442 kişi

• İç Güvenlik Bakanlığı: 176 kişi

• Hazine Bakanlığı: 1446 kişi

Toplamda 4 bin 152 ila 4 bin 262 pozisyonun ortadan kaldırılması bekleniyor.

Billy, bazı kurumların ek işten çıkarmaları değerlendirdiğini, bazılarının ise henüz hangi ofislerin kapatılacağına dair ön karar aşamasında olduğunu belirtti.

Sendikalar ve Kongre’den sert tepki

Federal çalışan sendikaları ise işten çıkarmaları “yasadışı” ve “politik amaçlı” olarak nitelendirdi.

Sendika yetkililerine göre en ağır darbe Eğitim Bakanlığı’na geldi; özellikle ilköğretim ve ortaöğretim ofislerindeki yöneticiler dışındaki çalışanların neredeyse tamamı görevden alındı.

Anadolu Ajansı'nda yer alan habere göre karara Cumhuriyetçi Senatör Susan Collins de karara karşı çıktı ve, “Tamamen gereksiz bir hükümet kapanması yüzünden federal çalışanları kalıcı olarak işten çıkarmaya kesinlikle karşıyım,” dedi.

Beyaz Saray savunmada

Beyaz Saray ise kararı savunarak bunun “yasal, gerekli ve mali açıdan sorumlu bir adım” olduğunu belirtti.

Yönetim, bu hamlenin Senato’daki Demokratları 21 Kasım’a kadar hükümetin geçici finansman yasasını onaylamaya zorlayacağını düşünüyor.

Sendikanın açtığı davaya bakan Yargıç Susan Illston, önümüzdeki günlerde işten çıkarmaların durdurulup durdurulmayacağına karar verecek.