Trump'ın himayesinde Tayland ve Kamboçya arasında 'tarihi' barış anlaşması

Geçen yıl yaşanan sınır anlaşmazlıklarının ardından Tayland ve Kamboçya, ABD Başkanı Donald Trump’ın “tarihi” olarak nitelediği bir törenle ateşkes anlaşması imzaladı.

Anlaşmanın ilk aşaması kapsamında Tayland, Kamboçyalı mahkumları serbest bırakacak; Kamboçya ise ağır silahlarını sınır bölgesinden çekmeye başlayacak. Bölgesel gözlemciler, çatışmaların yeniden başlamamasını sağlamak için süreci yakından izleyecek.

Trump törende, “Birçok kişinin imkansız dediği bir şeyi başardık,” ifadelerini kullandı. Kamboçya Başbakanı Hun Manet, günü “tarihi bir gün” olarak tanımlarken, Tayland Başbakanı Anutin Charnvirakul, anlaşmanın “kalıcı barış için yapı taşlarını” oluşturduğunu söyledi.

Tören, Trump’ın Kuala Lumpur’da düzenlenen Güneydoğu Asya Uluslar Birliği (ASEAN) zirvesine katılmasının ardından gerçekleştirdiği ilk etkinlik oldu. Trump’ın Japonya ve Güney Kore ziyaretleriyle sürecek olan Asya turunda, Çin lideri Şi Cinping ile olası bir görüşme de gündemde.

Ziyaret, Trump’ın hem uluslararası arabulucu imajını güçlendirmesi hem de ticaret tarifeleri ve hükümetin kapanması gibi iç politikadaki gerilimlerin ortasında diplomatik başarı sergilemesi için bir fırsat olarak değerlendiriliyor.

Trump Malezya'nın başkentine TSİ 02:00'den kısa bir süre önce iniş yaptı ve burada yerel sanatçılarla birlikte alametifarikası olan dansını yaptı ve bir elinde Amerikan bayrağı diğer elinde Malezya bayrağı salladı.

Başkan Kamboçya, Tayland ve Malezya ile bazıları kritik mineralleri içeren ticareti arttırmayı amaçlayan ekonomik anlaşmalar imzaladı. ABD, teknoloji üretiminde kilit bileşenlerin ihracatını sınırlayan Çin'e bağımlılığını azaltmak istiyor.

ABD Ticaret Temsilcisi Jamieson Greer, "Yaşam kalitesi, insanlarımız ve güvenlik için sorunsuz tedarik zincirlerine ve güvenli tedarik zincirlerine sahip olabilmemiz için birbirimizle istekli ortaklar olarak işbirliği yapmamız çok önemli" dedi.

Trump dünyanın kilit bir bölgesiyle yeniden temasa geçiyor

Başkan ilk döneminde bu zirveye sadece bir kez katıldı ve Savunma Bakanı Pete Hegseth Ocak ayındaki onay duruşmasında ASEAN'a yabancı görünüyordu.

Ancak bu yılki etkinlik Trump'ın 3.8 trilyon dolarlık bir ekonomiye ve 680 milyonluk bir nüfusa sahip olan bir uluslar topluluğuyla yeniden ilişki kurması için bir fırsat oldu.

Trump, "Amerika Birleşik Devletleri %100 sizin yanınızda ve gelecek nesiller boyunca güçlü bir ortak ve dost olma niyetindeyiz" dedi. Mevkidaşlarını "muhteşem liderler" olarak tanımladı ve "dokunduğunuz her şey altına dönüşür" dedi.

Zirve aynı zamanda Trump'ın, sınırlarında periyodik şiddet olaylarına neden olan rakip toprak talepleri olan Tayland ve Kamboçya ile küresel barışçıl rol oynamasına da olanak sağladı. İki ülke arasında Temmuz ayında beş gün boyunca düzinelerce kişinin ölümüne ve yüz binlerce kişinin yerinden edilmesine neden olan, modern zamanların en kötü çatışmalarından bazıları yaşanmıştı.

Trump o dönemde, müzakereleri teşvik ettiği düşünülen bir ekonomik baskı gösterisiyle çatışmalar durmadığı takdirde ticaret anlaşmalarını durdurmakla tehdit etti. O zamandan beri sallantılı bir ateşkes devam ediyor.

Phnom Penh'deki Future Forum adlı düşünce kuruluşunun başkanı Ou Virak, "Trump'ın elinde gümrük vergisi kartının olması aslında çok ama çok önemliydi," dedi. "Muhtemelen tek neden olmasa da iki tarafın ateşkesi hemen kabul etmesinin ana nedeni buydu."

Şimdi ise Trump'ın "savaşlara ve çatışmalara son veren şampiyon olarak görülebilmesi" için "kameralar önünde bir tören düzenlendiğini" ve böylece "Nobel Barış Ödülü'ne adaylığı için daha fazla mühimmat elde edebileceğini" belirtti.

Trump bu payeyi alabilmek için açıkça kampanya yürüttü ve çözülmesine yardımcı olduğu ya da sona erdirdiğini iddia ettiği çatışmalar listesine sürekli yenilerini ekledi.

Malezya Başbakanı Enver İbrahim zirvenin açılış konuşmasında Tayland ve Kamboçya arasındaki anlaşmayı överek "bu bize uzlaşmanın bir taviz değil, cesaret işi olduğunu hatırlatıyor" dedi.

Tayland Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Nikorndej Balankura Cumartesi günü yapılan anlaşmayı Tayland ve Kamboçya'nın "ilişkilerini yenilemeye kararlı olduklarını" gösterecek bir "ortak deklarasyon" olarak nitelendirdi.

Nikorndej, "Bu kendi içinde bir son değil" dedi. "Çalışmalar daha yeni başladı."

Trump'ın gezisinin odağında gümrük vergileri var

Trump'ın Kuala Lumpur'da bulunduğu sırada Brezilya Devlet Başkanı Luiz Inácio Lula da Silva ile görüşmesi bekleniyor ancak Kanada Başbakanı Mark Carney ile görüşmeyecek. ABD lideri, gümrük vergilerini protesto eden bir televizyon reklamı nedeniyle Kanada'ya kızgın ve zirveye giderken sosyal medya üzerinden bu nedenle Kanada'ya gümrük vergilerini arttıracağını duyurdu.

Trump'ın gezisinde bir başka ticaret savaşı daha ön planda - bu seferki Çin ile. Trump, Air Force One uçağında kendisiyle birlikte seyahat eden gazetecilere, Şi ile Güney Kore'de gerçekleşmesi beklenen görüşmesinin bir dizi konuda ilerleme sağlayabileceği konusunda iyimser olduğunu söyledi. Fentanil kaçakçılığı ve soya fasulyesi satışları Trump'ın öncelikleri arasında yer alıyor.

Trump, "Çok kapsamlı bir anlaşma yapmak için gerçekten iyi bir şansımız olduğunu düşünüyorum" dedi. "Çiftçilerimizle ilgilenilmesini istiyorum. O da bir şeyler istiyor."

Trump'ın anlaşma yapmasının uzun süredir devam eden sorunları ele alıp almayacağı ya da başka bir güne erteleyip ertelemeyeceği henüz belli değil.

ABD Hazine Bakanı Scott Bessent Pazar günü yaptığı açıklamada Washington ve Pekin'in, Amerika'nın daha yüksek gümrük vergileri ve Çin'in nadir toprak elementlerine yönelik ihracat kısıtlamalarını ilerletmek yerine çatışmalarından geri adım atabileceklerini söyledi.

Bessent, iki ülkenin bu yılın başlarındaki ticari ateşkesi uzatıp uzatamayacağı sorulduğunda "Evet diyebilirim" ifadelerini kullandı ancak nihai kararın Trump'a ait olacağını da vurguladı.

Trump gezisi sırasında, iki uzun süreli müttefik ve ticaret ortağı olan Japonya ve Güney Kore ile ticaret anlaşmalarını sonuçlandırma olasılığı konusunda güvenini dile getirdi.

Air Force One uçağında kendisiyle birlikte seyahat eden gazetecilere "Pek çok kişiyle anlaşmalarımız var ve bunlar çok iyi anlaşmalar" dedi.

Kuala Lumpur'daki zirveye katılmayan liderlerden biri de Hindistan Başbakanı Narendra Modi'ydi. İlk döneminde Trump ile yakın olmasına rağmen son zamanlarda ilişkileri daha gergin. Trump, Hindistan ve Pakistan arasında yakın zamanda yaşanan bir anlaşmazlığı çözüme kavuşturmakla övünerek rahatsızlık yarattı ve Rus petrolü satın aldığı için Hindistan'a uygulanan gümrük vergilerini arttırdı.