İsrail'in Somaliland'ı tanımasına Türkiye'den tepki: 'Somali’nin iç işlerine açık müdahale'

İsrail, Somali'den tek taraflı olarak ayrıldığını ilan eden Somaliland’ı resmen tanıyan ilk ülke oldu.

İsrail'in bu adımı ile ilgili Dışişleri Bakanlığı Sözcüsü Öncü Keçeli tarafından yapılan açıklamada, "Somali’nin iç işlerine açık bir müdahale niteliği taşıdığı" belirtildi. "Netanyahu hükümetinin bölgesel ve küresel düzeyde istikrarsızlık yaratmayı hedefleyen hukuk dışı eylemlerinin yeni bir örneğini teşkil etmiştir," ifadesine yer verildi.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, cuma günü yaptığı açıklamada İsrail ile Somaliland arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasını öngören ortak bir bildirinin imzalandığını duyurdu. Netanyahu, söz konusu anlaşmayı, ABD arabuluculuğunda İsrail ile bazı Arap ülkeleri arasında imzalanan ve normalleşmeyi hedefleyen İbrahim Anlaşmaları’nın “ruhuna uygun” olarak nitelendirdi.

Somaliland Başkanı Abdirahman Mohamed Abdillahi, İsrail’in kararını memnuniyetle karşılayarak, "tarihî" olarak niteledi.

Abdillahi ayrıca "bölgesel ve küresel barış vizyonu doğrultusunda İbrahim Anlaşmaları’na katılma niyetini ortaya koyduğunu" kaydetti.

İsrail’in açıklamasından saatler sonra Somali hükümeti yazılı bir açıklama yayımlayarak kararı ülkenin egemenliğine yönelik bir “saldırı” ve “hukuka aykırı bir girişim” olarak tanımladı. Açıklamada Somaliland’ın Somali’nin “ayrılmaz bir parçası” olduğu vurgulandı.

Somaliland, 1991 yılında Somali’den tek taraflı bağımsızlığını ilan etmişti. Ancak aradan geçen sürede Birleşmiş Milletler üyesi hiçbir ülke tarafından tanınmadı. Bölge, Somali’nin kuzeybatısında, eski Britanya Somaliland Protektorası sınırları içinde yer alıyor.

Somali yönetimi, Somaliland’ın bağımsızlık ilanını bugüne kadar tanımadı.

İsrail'in kararına tepkiler

Somali Dışişleri Bakanı Abdisalam Abdi Ali, cuma günü Dışişleri Bakanı Hakan Fidan, Mısır Dışişleri Bakanı Bedir Abdulati ve Cibuti Dışişleri Bakanı Abdulkadir Hüseyin Ömer ile telefon görüşmesine katıldı. Görüşmede, taraflar Somali’nin egemenliği ve toprak bütünlüğüne yönelik desteklerini yineledi.

Mısır Dışişleri Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, görüşmede egemen bir devletin sınırları içindeki bir bölgenin bağımsızlığının tanınmasının, Birleşmiş Milletler Şartı’nı ihlal eden ve uluslararası düzen açısından “tehlikeli bir örnek” oluşturduğu değerlendirmesinin paylaşıldığı belirtildi.

Açıklamada ayrıca, devletlerin birlik, egemenlik ve toprak bütünlüğüne saygının uluslararası sistemin istikrarı için vazgeçilmez olduğu vurgulanarak, bu ilkenin hiçbir gerekçeyle aşındırılamayacağı ifade edildi.

Arap Birliği Genel Sekreteri Ahmed Ebu Gayt ise, yaptığı yazılı açıklamada, İsrail'in kararını "uluslararası hukukun açık ihlali" olarak nitelendirerek, bunun devletlerin egemenliği ve toprak bütünlüğü ilkesine aykırı olduğunu vurguladı.

Körfez İşbirliği Konseyi (KİK) Genel Sekreteri Casim Muhammed el-Budeyvi de yayımladığı açıklamada, İsrail'in Somaliland bölgesinin bağımsızlığını tanıyan kararını reddederek, Mogadişu yönetiminin yanında yer aldığını belirtti.

Budeyvi, İsrail'in kararının uluslararası hukuk ilkelerine yönelik ciddi bir tecavüz ve Somali'nin egemenliğinin ve toprak bütünlüğünün açık ihlali olduğunu belirtti.

Türkiye-Somali ilişkileri

Türkiye ile Somali arasındaki ilişkiler, son yıllarda siyasi, ekonomik ve askeri boyutlarda derinleşti. 2011’den bu yana sürdürülen iş birliği, 8 Şubat’ta imzalanan “Savunma ve Ekonomik İşbirliği Çerçeve Anlaşması” ile yeni bir döneme girdi.

Anlaşma doğrultusunda Türkiye, Mogadişu’daki askeri varlığını temel alarak Somali’nin karasularının güvenliğini 10 yıl boyunca sağlamayı ve ülkenin denizcilik kapasitesinin geliştirilmesine destek vermeyi taahhüt etti.

Söz konusu mutabakatın, Etiyopya’nın 1 Ocak’ta Somaliland ile bir deniz üssü kurulmasını öngören anlaşmasının ardından gelmesi, düzenlemenin bölgesel dengeler açısından stratejik bir karşılık niteliği taşıdığı yorumlarına yol açtı.