Μπ. Νετανιάχου: Αναγνώρισε δημόσια τη Γενοκτονία των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου

Κατά τη διάρκεια συνέντευξης σε podcast με τον αρμενικής καταγωγής παρουσιαστή Patrick Bet-David, ο Ισραηλινός πρωθυπουργός Μπέντζαμιν Νετανιάχου δήλωσε: "Νομίζω ότι το κάναμε. Νομίζω ότι η Κνεσέτ ενέκρινε σχετικό ψήφισμα", αν και δεν έχει ψηφιστεί τέτοια νομοθεσία από το ισραηλινό κοινοβούλιο.

Όταν ρωτήθηκε γιατί κανένας Ισραηλινός πρωθυπουργός δεν έχει αναγνωρίσει ποτέ τη γενοκτονία των Αρμενίων, των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων, ο Νετανιάχου απάντησε: "Εγώ μόλις το έκανα. Ορίστε".

Σύμφωνα με τα ισραηλινά μέσα ενημέρωσης, το Ισραήλ απέφευγε επί μακρόν να αναγνωρίσει επίσημα την σφαγή των χριστιανικών πληθυσμών στην Οθωμανική Αυτοκρατορία κατά τη διάρκεια και μετά το τέλος του Α' Παγκοσμίου Πολέμου.

Οι δηλώσεις Νετανιάχου σηματοδοτούν αλλαγή στάσης καθώς οι σχέσεις του Ισραήλ με την Τουρκία συνεχίζουν να επιδεινώνονται.

Κριτική στον Νετανιάχου

Ο Αράμ Χαμπαριάν, εκτελεστικός διευθυντής της Αρμενικής Εθνικής Επιτροπής της Αμερικής, ωστόσο επέκρινε τη δήλωση Νετανιάχου, υποστηρίζοντας ότι η αναγνώριση θα ήταν πραγματικά αξιόπιστη εάν συνοδευόταν από την ακύρωση της στρατιωτικής συμμαχίας με το Αζερμπαϊτζάν και την άσκηση πίεσης στην Τουρκία για να τερματίσει την πολιτική της άρνησης της Γενοκτονίας.

Ο Χαμπαριάν πρόσθεσε ότι μια τέτοια δήλωση, ελλείψει συγκεκριμένων βημάτων, δεν είναι παρά ένας τακτικός ελιγμός που αποσκοπεί στην κάλυψη των παραβιάσεων των ανθρωπίνων δικαιωμάτων από το ίδιο το Ισραήλ.

Το Ισραήλ και η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων

Το Ισραήλ, το οποίο θεωρούσε επί σειρά ετών την Άγκυρα βασική εμπορική σύμμαχο και ενίοτε εταίρο ασφαλείας, παρέμενε σταθερό στην άρνησή του να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων, ακόμη και όταν οι σχέσεις των δύο χωρών έφτασαν στο χαμηλότερο σημείο τους κατά τη διάρκεια του εν εξελίξει πολέμου στη Γάζα.

Το 2001, όταν οι σχέσεις με την Τουρκία βρίσκονταν στο απόγειό τους, ο τότε υπουργός Εξωτερικών Σιμόν Πέρες αρνήθηκε κατηγορηματικά τους "αρμενικούς ισχυρισμούς", λέγοντας ότι επρόκειτο για προσπάθεια σύγκρισης των όσων συνέβησαν με το Ολοκαύτωμα.

Το 2000, ο τότε υπουργός Παιδείας Yossi Sarid του αριστερού κόμματος Meretz ανακοίνωσε ότι σχεδιάζει να συμπεριλάβει τη Γενοκτονία των Αρμενίων στο πρόγραμμα σπουδών της ιστορίας του Ισραήλ.

Τον Ιούνιο του 2011, ο MK Aryeh Eldad, από το ακροδεξιό κόμμα Εθνική Ένωση, κατέθεσε νομοσχέδιο για την ανακήρυξη της 24ης Απριλίου ως επίσημης ημέρας μνήμης της Γενοκτονίας των Αρμενίων. Εβδομάδες νωρίτερα, η Κνέσετ πραγματοποίησε την πρώτη της συζήτηση για την αναγνώριση της γενοκτονίας και η πλειοψηφία φάνηκε να τάσσεται υπέρ, αλλά το θέμα δεν τέθηκε σε ψηφοφορία.

Ακόμη και ο πρώην πρόεδρος του Ισραήλ Ρεουβέν Ρίβλιν, ο οποίος ήταν γνωστό ότι ήταν υπέρμαχος της αναγνώρισης, απέφυγε κατά τη διάρκεια της προεδρίας του να κάνει οποιοδήποτε επίσημο βήμα, συμπεριλαμβανομένης της ανανέωσης της υπογραφής του σε ένα ετήσιο ψήφισμα που ζητούσε την αναγνώριση.

Το 2018, μια ψηφοφορία στην Κνεσέτ για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων ακυρώθηκε λόγω έλλειψης επαρκούς υποστήριξης από τον κυβερνητικό συνασπισμό.

Αναγνώριση σε όλο τον κόσμο

Στις 20 Απριλίου 1965, η Ουρουγουάη έγινε η πρώτη χώρα που αναγνώρισε τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Μέχρι σήμερα, μόνο 34 κυβερνήσεις σε όλο τον κόσμο έχουν αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων.

Το ζήτημα αυτό παραμένει αμφιλεγόμενο, καθώς οι Ηνωμένες Πολιτείες αναγνώρισαν επίσημα τη γενοκτονία μόνο μετά την ανάληψη των καθηκόντων του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν το 2021, γεγονός που ώθησε την Τουρκία να καλέσει τον πρεσβευτή των ΗΠΑ στην Άγκυρα για να καταγγείλει την κίνηση των ΗΠΑ.

Σε επίπεδο αραβικών χωρών, μόνο η Συρία και ο Λίβανος, δύο χώρες με εκατοντάδες χιλιάδες πολίτες αρμενικής καταγωγής, αναγνωρίζουν τη γενοκτονία.

Στην Ευρώπη, οι περισσότερες δυτικοευρωπαϊκές χώρες έχουν αναγνωρίσει τη γενοκτονία, με εξαίρεση την Ισπανία και το Ηνωμένο Βασίλειο.

Η γενοκτονία αναγνωρίζεται και από τις περισσότερες χώρες της Νότιας Αμερικής, μαζί με τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Μεξικό, τον Καναδά, τη Ρωσία και άλλες χώρες, ενώ η πλειοψηφία της πρώην Σοβιετικής Ένωσης εξακολουθεί να αρνείται.

Η θέση της Τουρκίας για τη γενοκτονία

Αν και η Τουρκία δεν έχει ακόμη σχολιάσει τις δηλώσεις του Νετανιάχου, οι αρχές της χώρας έχουν σαφή θέση επί του θέματος, αρνούμενες να την αποκαλέσουν γενοκτονία και περιγράφοντάς την αντίθετα ως τα γεγονότα του 1915.

Σε επίσημη ανασκόπηση που δημοσιεύτηκε από το τουρκικό Υπουργείο Εξωτερικών, αναφέρεται: "Τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας ήταν μια τραγική περίοδος για τον λαό της. Τούρκοι, Αρμένιοι και άλλοι υπέφεραν τρομερά".

"Αυτή η περίοδος πρέπει να γίνει κατανοητή στο σύνολό της και η μνήμη όλων εκείνων των ζωών που χάθηκαν πρέπει να τιμηθεί δεόντως. Αυτή η προσέγγιση απαιτεί μια αξιόπιστη πραγματική βάση, μια ανοιχτόμυαλη προσέγγιση και ενσυναίσθηση".

Κια συνεχίζει: "Η αρμενική θεώρηση της ιστορίας, ωστόσο, επιλέγει τα αρμενικά δεινά, τα συνοψίζει με πολλαπλούς τρόπους και τα παρουσιάζει ως γενοκτονία -ένα έγκλημα που ορίζεται στο διεθνές δίκαιο- που διαπράχθηκε από τους Τούρκους εναντίον των Αρμενίων".

Το υπουργείο πρόσθεσε: "Η αποδοχή αυτού του αφηγήματος από τους άλλους έχει γίνει εθνικός στόχος για την Αρμενία και τις εξτρεμιστικές ομάδες εντός της αρμενικής διασποράς. Η Τουρκία δεν αρνείται τα δεινά των Αρμενίων, συμπεριλαμβανομένης της απώλειας πολλών αθώων ζωών, κατά τη διάρκεια του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου.

Ωστόσο, πολλοί περισσότεροι Τούρκοι πέθαναν ή σκοτώθηκαν στα χρόνια που προηγήθηκαν και κατά τη διάρκεια του πολέμου. Χωρίς να υποβαθμίζει τις τραγικές συνέπειες για οποιαδήποτε ομάδα, η Τουρκία αντιτίθεται στη μονόπλευρη απεικόνιση αυτής της τραγωδίας ως γενοκτονίας που διαπράχθηκε από μια ομάδα εναντίον μιας άλλης".

Συνέχισε: "Ωστόσο, δεν υπάρχουν πειστικά στοιχεία που να υποστηρίζουν τον ισχυρισμό ότι υπήρξε ένα σκόπιμο σχέδιο της οθωμανικής κυβέρνησης για την εξόντωση των Αρμενίων. Επιπλέον, ο οθωμανικός κοινωνικός και πολιτιστικός ιστός δεν έτρεφε ρατσιστικές συμπεριφορές που θα διευκόλυναν τη διάπραξη ενός τόσο φρικτού εγκλήματος".

Εν τω μεταξύ, το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών εξέδωσε ανακοίνωση τον Απρίλιο με την οποία επανέλαβε την έκκλησή του να υποστηρίξει την εξομάλυνση των σχέσεων με το Ερεβάν και απέρριψε κατηγορηματικά κάθε χαρακτηρισμό των γεγονότων του 1915 που διαστρεβλώνει τα ιστορικά γεγονότα και το διεθνές δίκαιο.

Βελτίωση των σχέσεων

Στα μέσα Δεκεμβρίου 2021, η Τουρκία ανακοίνωσε τον διορισμό του Serdar Kılıç, πρώην πρέσβη της στην Ουάσινγκτον, ως ειδικού εκπροσώπου της για τις συνομιλίες εξομάλυνσης με την Αρμενία.

Η Αρμενία είχε διορίσει τον Ρόμπιν Ρουμπινιάν ως ειδικό αντιπρόσωπό της στο πλαίσιο της διαδικασίας διαλόγου μεταξύ των δύο χωρών και οι δύο πλευρές έχουν πραγματοποιήσει μέχρι σήμερα αρκετούς γύρους συνομιλιών εξομάλυνσης.

Στα μέσα Μαρτίου, ο πρωθυπουργός της Αρμενίας, Νικόλ Πασινιάν, δήλωσε σε συνέντευξη Τύπου στο Ερεβάν ότι η εξομάλυνση των σχέσεων μεταξύ της χώρας του και της Τουρκίας είναι θέμα χρόνου.

H αντίδραση της Τουρκίας

Το υπουργείο Εξωτερικών της Τουρκίας αντέδρασε στη δήλωση του πρωθυπουργού του Ισραήλ, Μπέντζαμιν Νετανιάχου, για αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, των Ελλήνων του Πόντου και των Ασσυρίων.

 Το τουρκικό ΥΠΕΞ κατηγορεί μεταξύ άλλων τον Νετανιάχου, ο οποίος δικάζεται -όπως αναφέρει- «για τον ρόλο του στη γενοκτονία που διαπράττεται εναντίον του παλαιστινιακού λαού», για προσπάθεια συγκάλυψης των δικών του εγκλημάτων.

Αναλυτικά το τουρκικό υπουργείο Εξωτερικών στην ανακοίνωσή του υποστηρίζει τα εξής:

«Η δήλωση του Νετανιάχου σχετικά με τα γεγονότα του 1915 αποτελεί μια προσπάθεια εκμετάλλευσης των οδυνηρών γεγονότων του παρελθόντος για πολιτικούς σκοπούς. Ο Νετανιάχου, ο οποίος δικάζεται για τον ρόλο του στη γενοκτονία που διαπράττεται εναντίον του παλαιστινιακού λαού, προσπαθεί να συγκαλύψει τα εγκλήματα που διέπραξε ο ίδιος και η κυβέρνησή του. Καταδικάζουμε και απορρίπτουμε αυτή τη δήλωση, η οποία δεν συνάδει με τα ιστορικά και νομικά δεδομένα».