Μ. Ρούμπιν: Πώς μπορεί ο Τραμπ να «αφοπλίσει» τους S-400 και να δώσει στην Τουρκία F-35

Μετά από τις ρηματικές διακοινώσεις στον ΟΗΕ σχετικά με τις διεκδικήσεις τους, Αθήνα και Τρίπολη αποφάσισαν να ξεκινήσουν τη διαδικασία για την οριοθέτηση μεταξύ τους Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης. Αυτή είναι η δεύτερη φορά που οι δύο χώρες επιχειρούν να οριοθετήσουν τις μεταξύ τους θαλάσσιες ζώνες, καθώς είχαν φτάσει κοντά ξανά το 2010 αλλά τελικά δεν τα κατάφεραν. Αυτό που έχει αλλάξει από τότε μέχρι σήμερα είναι η σύναψη του τουρκολιβυκού μνημονίου μεταξύ Άγκυρας και Τρίπολης που θεωρείται παράνομο από την Αθήνα. Ήδη, πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα η πρώτη συνάντηση των τεχνικών επιτροπών και αναμένεται η ανακοίνωση της ημερομηνίας για τη δεύτερη συνάντηση που θα πραγματοποιηθεί στην Τρίπολη.

Κατά την επίσκεψη του Ταχρίρ Αλ Μπαούρ που εκτελεί χρέη υπουργού Εξωτερικών της Τρίπολης εδώ και αρκετούς μήνες στην Αθήνα, ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών τόνισε εκ νέου την ανάγκη σεβασμού του Διεθνούς Δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, και επανέλαβε την ελληνική και ευρωπαϊκή θέση αναφορικά με το άκυρο και ανυπόστατο τουρκολιβυκό μνημόνιο. Ωστόσο, αναλυτές όπως ο Μάικλ Ρούμπιν του American Enterprise Institute θεωρούν ότι δύσκολα ο ελληνο-λιβυκός διάλογος θα αποδώσει καρπούς.

«Το να μιλάς με την αναγνωρισμένη λιβυκή κυβέρνηση είναι σαν να μιλάς με τις κατοχικές αρχές στη Βόρεια Κύπρο. Σε αυτό το χρονικό σημείο, η κυβέρνηση, η λιβυκή κυβέρνηση στην Τρίπολη, είναι απλώς ένας πληρεξούσιος της Τουρκίας. Και ειλικρινά, η ελληνική κυβέρνηση θα ήταν ανόητη να σκεφτεί ότι μπορεί να έχει ένα αποτέλεσμα που η Τουρκία δεν θα ήθελε ή με το οποίο δεν θα συμφωνούσε. Τουλάχιστον, η ελληνική κυβέρνηση σπαταλά τον χρόνο της με τη Λιβύη αυτή τη στιγμή. Πρόοδος θα υπάρξει μόνο όταν η λιβυκή κυβέρνηση στη Λιβύη εκπροσωπήσει πραγματικά τους Λίβυους περισσότερο από ό,τι την Άγκυρα», τονίζει στο euronews ο Ρούμπιν, πρώην αξιωματούχος στο Πεντάγωνο που ειδικεύεται στο Ιράν, την Τουρκία και την ευρύτερη Μέση Ανατολή.

«Η Αθήνα μπορεί να βρίσκεται σε διάλογο, αλλά υπάρχει διαφορά μεταξύ του να βρίσκεται κανείς σε διάλογο και του να είναι αρκετά ανόητος ώστε να πιστεύει ότι αυτός ο διάλογος θα οδηγήσει κάπου. Σε αυτό το σημείο, αυτό που πρέπει να κάνει η ελληνική κυβέρνηση είναι να περιμένει χρόνο μέχρι να υπάρξει μια θεμελιώδης αλλαγή μέσα στη Λιβύη, μέσα στην Τρίπολη, έτσι ώστε και πάλι η κυβέρνηση στην Τρίπολη να εκπροσωπεί τη Λιβύη και τα συμφέροντα της Λιβύης έναντι εκείνων των ταμιών της στην Άγκυρα», τονίζει επίσης, συμπληρώνοντας παράλληλα ότι οι προσπάθειες της ελληνικής και της κυπριακής κυβέρνησης πρέπει να επικεντρωθούν στον διάλογο με άλλα κράτη της περιοχής, όπως η Αίγυπτος και η Ιταλία, στον εντοπισμό κοινών σημείων μεταξύ τους και τελικά την δημιουργία μιας συμμαχίας έναντι της Τουρκίας και της Λιβύης.

Πώς μπορεί η Ουάσινγκτον να ξεπεράσει το εμπόδιο των S-400 και να ξαναβάλει την Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35

Ο Μάικλ Ρούμπιν θεωρεί ακόμα ότι έχει αλλάξει πλέον ο τρόπος με τον οποίο οι Ηνωμένες Πολιτείες βλέπουν την Τουρκία. «Αυτό που υποδηλώνουν οι μεταρρυθμίσεις που βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη στο υπουργείο Εξωτερικών είναι, ξέρετε κάτι, ίσως η Τουρκία δεν θα έπρεπε να είναι το κεντρικό σημείο όλων αυτών των περιοχών. Η όλη ιδέα της μετακίνησης της Τουρκίας στο Γραφείο Υποθέσεων Εγγύς Ανατολής στο υπουργείο Εξωτερικών είναι ουσιαστικά να πούμε ότι η Τουρκία είναι πολύ περισσότερο δύναμη της Μέσης Ανατολής αυτή τη στιγμή παρά δύναμη της Ανατολικής Μεσογείου, και δεν πρόκειται να δώσουμε στην Τουρκία προνόμιο με την ικανότητά της να έχει δικαίωμα βέτο στις εξελίξεις στην περιοχή», υπογραμμίζει ο Ρούμπιν στο euronews.

Κατά την επίσκεψη του στο Λευκό Οίκο, για πρώτη φορά μετά από έξι χρόνια και πολλά σκαμπανεβάσματα στις τουρκοαμερικανικές σχέσεις, οι βασικές επιδιώξεις του Ερντογάν ήταν να ενταχθεί εκ νέου η Τουρκία στο πρόγραμμα των F-35 αλλά και να αρθούν οι κυρώσεις CAΑTSA. Ο Ντόναλντ Τραμπ δεν έδωσε αρνητικές απαντήσεις αλλά ζήτησε σοβαρά ανταλλάγματα, όπως να σταματήσει η Τουρκία να προμηθεύεται ρωσικό πετρέλαιο και φυσικό αέριο. «Η αλήθεια είναι ότι δεν βλέπω τον Ερντογάν να το σταματάει αυτό επειδή είναι πολύ επικερδές για τον ίδιο τον Ερντογάν. Ταυτόχρονα, αυτό που αντιμετωπίζουμε τώρα στην Ουάσιγκτον είναι το γεγονός ότι ο Ντόναλντ Τραμπ έχει δηλώσει ότι η Τουρκία θα μπορούσε να επιστρέψει στο πρόγραμμα F-35, οι κυρώσεις θα μπορούσαν να αρθούν. Υπάρχουν δύο προβλήματα με αυτό. Πρώτον, και τα δύο κόμματα στο Κογκρέσο υπονοούν ότι δεν πρόκειται να το υποστηρίξουν αυτό. Και όπως γνωρίζετε, είναι πολύ σπάνιο σήμερα στην Ουάσιγκτον να συμφωνήσουν και τα δύο κόμματα σε οτιδήποτε. Έτσι, ο Ντόναλντ Τραμπ έχει μεγάλη δουλειά μπροστά του. Τώρα, ο διάβολος κρύβεται στις λεπτομέρειες. Και αυτό που στην πραγματικότητα προτείνει ο Ντόναλντ Τραμπ και αυτό που προτείνουν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την άρση των κυρώσεων κατά της Τουρκίας που επιβλήθηκαν όταν η Τουρκία αγόρασε τους S-400 είναι να αφαιρεθεί ίσως ένα εξάρτημα από τους S-400 και στη συνέχεια να ειπωθεί ότι έχoυν παροπλιστεί. Αυτό δημιουργεί ένα πολύ επικίνδυνο προηγούμενο, επειδή αν πάρετε για παράδειγμα τη Βόρεια Κορέα και αφαιρέσετε μια βίδα από το πυρηνικό της όπλο, εξακολουθεί να είναι ένα πυρηνικό όπλο μείον μια βίδα. Έτσι, το ερώτημα είναι αν η επιθυμία του Ντόναλντ Τραμπ να κατευνάσει τον Ερντογάν βραχυπρόθεσμα θα δημιουργήσει ένα προηγούμενο μακροπρόθεσμα, το οποίο θα καταρρεύσει εντελώς».

Αμερικανικά επιχειρηματικά συμφέροντα σε Ελλάδα και Κύπρο συμβάλλουν στη σταθερότητα της περιοχής μακροπρόθεσμα

«Τείνω να υποστηρίζω ότι όσο περισσότερο μπορούν να ενσωματωθούν οι αμερικανικές επιχειρήσεις στην περιοχή, τόσο το καλύτερο είναι για τη μακροπρόθεσμη σταθερότητα. Όταν ο Τζέικ Σάλιβαν, ο οποίος υπό τον pρόεδρο Μπάιντεν ήταν σύμβουλος εθνικής ασφάλειας, ήρθε στο γραφείο του, είχε γράψει ένα άρθρο στο Foreign Affairs λέγοντας, ξέρετε, το πρόσωπο της αμερικανικής διπλωματίας θα έπρεπε στην πραγματικότητα να είναι το Υπουργείο Εξωτερικών. Δεν θα έπρεπε να είναι ο στρατός. Και ο Τζέικ Σάλιβαν έχει και δίκιο και άδικο σε αυτή την εκτίμηση. Έχει δίκιο ότι ο στρατός δεν θα έπρεπε να είναι το πρόσωπο της αμερικανικής εξωτερικής πολιτικής. Αλλά θα υποστήριζα ότι εκεί που κάνει λάθος είναι ότι δεν θα έπρεπε να είναι μόνο οι διπλωμάτες στην πρώτη γραμμή της εξωτερικής πολιτικής και της πολιτικής. Θα έπρεπε να είναι οι επιχειρήσεις. Αυτή είναι η βάση πάνω στην οποία μπορεί να οικοδομηθεί μια πολύ πιο σταθερή, ασφαλής σχέση σε ολόκληρη την περιοχή», υπογραμμίζει ο Ρούμπιν.

Κατά την συνάντηση του προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη με ανώτατο στέλεχος της Chevron στο περιθώριο της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ την περασμένη εβδομάδα, συμφωνήθηκαν συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα για το έργο που έχει αναλάβει ο αμερικανικός κολοσσός στην Κύπρο.

«Στην πραγματικότητα, η παραγωγή στην Ελλάδα, στην Κύπρο, θα αλλάξει τα δεδομένα για την περιοχή, επειδή θα συνδέσει την περιοχή με τη Δύση, με τη δυτική οικονομία για τις επόμενες δεκαετίες. Θα πλουτίσει τους πάντες. Και αυτό είναι κάτι για το οποίο πρέπει να είμαστε θετικοί. Φυσικά, είναι ένας από τους λόγους για τους οποίους ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ήταν πάντα τόσο εχθρικός απέναντι στην Chevron, ή, για την ακρίβεια, σε οποιαδήποτε άλλη ανάπτυξη στα ανοικτά των ακτών της Κύπρου ή της Ελλάδας. Αυτό που ενδυναμώνει τον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν είναι το μονοπώλιο, το μονοπώλιο, για παράδειγμα, της διαμετακόμισης, το οποίο μπορεί να ανέλθει σε εκατοντάδες εκατομμύρια δολάρια για το τουρκικό ταμείο. Εάν ο Ερντογάν μπορεί να ελέγξει τη ροή πετρελαίου, είτε απευθείας μέσω τουρκικών γεωτρήσεων, είτε μέσω αγωγών, τότε έχει τεράστια επιρροή. Δεν θέλει να δει αυτή την επιρροή να αποδυναμώνεται επιτρέποντας στην Ελλάδα ή την Κύπρο να έχουν μια ανεξάρτητη πηγή ενέργειας και στρατηγική», εξηγεί ο Ρούμπιν αλλά σημειώνει από την άλλη ότι αυτές οι συνεργασίες δεν μπορούν να αποφέρουν τα διπλωματικά οφέλη που επιδιώκονται σε σχέση με την επίλυση του Κυπριακού για παράδειγμα.

«Καταρχάς, είναι απολύτως υπέροχο που δυτικές εταιρείες εισέρχονται στην Κύπρο. Μπορεί να παίξει κάποιο ρόλο; Ναι, αλλά όχι απαραίτητα με τον τρόπο που πολλοί διπλωμάτες θεωρούν, πολλά από αυτά είναι ευσεβείς πόθοι. Από τη μία πλευρά, το γεγονός ότι η Κύπρος φαίνεται να είναι τόσο πλούσια σε ενέργεια απλώς θα κάνει την Τουρκία να επιμείνει περισσότερο επειδή θέλει να αποσπάσει χρήματα. Η Τουρκία θέλει να κλέψει χρήματα από την Κύπρο με τον ίδιο τρόπο που το Ιράκ, για παράδειγμα, ήθελε να κλέψει φυσικό αέριο και πετρέλαιο από το Κουβέιτ. Είναι το ίδιο μοτίβο. Αν αφαιρέσουμε τη διπλωματική λάμψη από την κατάσταση. Ταυτόχρονα, το γεγονός είναι ότι η μεγαλύτερη διαφορά μεταξύ μιας Κύπρου πλούσιας σε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο και ενός Κουβέιτ ή Κατάρ πλούσιων σε πετρέλαιο ή φυσικό αέριο, για παράδειγμα, είναι ότι η Κύπρος είναι δημοκρατία, ενώ το Κουβέιτ και το Κατάρ δεν είναι. Και επομένως, οποιαδήποτε χρήματα συγκεντρώσει η Κύπρος ουσιαστικά θα επενδυθούν πολύ περισσότερο στον λαό της παρά σε μια άρχουσα οικογένεια ή κάτι τέτοιο. Και αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει πολλούς από τους Τουρκοκύπριους να πουν ότι θα προτιμούσαμε πολύ περισσότερο να επιστρέψουμε στη νομιμότητα της Κύπρου», τονίζει ο Ρούμπιν, καταλήγοντας: «Η ανησυχία μου είναι ότι όσο περισσότεροι Ευρωπαίοι προσπαθούν να συμβιβαστούν με την Τουρκία, τόσο περισσότερο ενθαρρύνεται η Τουρκία να υποστηρίξει παράνομες θέσεις».

Η πολιτική της κυβέρνησης Τραμπ απέναντι στην Κύπρο

Η Λευκωσία επιδιώκει σταθερά ένα καλό επίπεδο σχέσεων με την Ουάσινγκτον και μάλιστα τα τελευταία χρόνια φάνηκε να το πετυχαίνει με την θέσπιση του Στρατηγικού Διαλόγου το 2024, τη Συμφωνία Συνεργασίας στους τομείς της Ασφάλειας και της Ενέργειας στην Ανατολική Μεσόγειο το 2019 και τη σύσταση του Κέντρου CYCLOPS το 2021, ανάμεσα σε άλλα. Συναντώντας αμερικανό αξιωματούχο στη Λευκωσία πριν από μερικούς μήνες ο κ. Χριστοδουλίδης είχε δηλώσει ότι η Λευκωσία έχει ξεκάθαρη πολιτική βούληση για να κάνει ό,τι είναι αναγκαίο για να ενισχύσει τη συνεργασία με τις ΗΠΑ σε όλα τα επίπεδα, αλλά, ιδιαίτερα, στα θέματα της άμυνας και της ασφάλειας. 

«Αυτό που με ανησυχεί είναι ότι υπό την κυβέρνηση Τραμπ, ο Τραμπ κυβερνάται από συναλλακτικές αρχές και όχι από αρχές. Ή, αν θέλετε να πείτε ότι κυβερνάται από αρχές, αυτή η αρχή είναι ο αυτοπλουτισμός σε αντίθεση με το καλό της χώρας. Έχουμε δει πώς αυτό έχει υποβαθμίσει τις σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας. Αυτό είναι ένα ακόμη παράδειγμα μιας σχέσης που είχαν οι Ηνωμένες Πολιτείες, η οποία ήταν πραγματικά δικομματική», εξηγεί ο Ρούμπιν, συμπληρώνοντας επίσης: «Αν ο Ερντογάν κάνει παραχωρήσεις σε ορισμένες επιχειρηματικές συμφωνίες, ο Ντόναλντ Τραμπ είναι πρόθυμος να κάνει παραχωρήσεις στην πολιτική των ΗΠΑ. Αυτό είναι που με ανησυχεί όσον αφορά τις μακροπρόθεσμες σχέσεις με τις ΗΠΑ. Ελπίζω ότι η κυβέρνηση Τραμπ δεν θα απορρίψει την Κύπρο και θα έπρεπε να το κάνει».

Αναφερόμενος στην βίζα που χορηγούν οι Ηνωμένες Πολιτείες στον Ερσίν Τατάρ για να πάει στη Γενική Συνέλευση του ΟΗΕ κάθε χρόνο με τουρκικό διαβατήριο, αποτελεί προσβολή.

«Είναι προσβολή για την Κύπρο και είναι μια προσβολή που δεν πρέπει να γίνεται δεκτή. Δεν υπήρχε τίποτα που να εμπόδιζε τον Τατάρ να λάβει βίζα με κυπριακό διαβατήριο εκτός από το γεγονός ότι δεν ήθελε. Αλλά η θέση των Ηνωμένων Πολιτειών θα πρέπει να παραμείνει σαφής. Και αν ήμουν πρόεδρος της Κύπρου, θα παραπονιόμουν τώρα στο υπουργείο Εξωτερικών, στον Λευκό Οίκο για αυτή την σκόπιμη προσβολή. Δυστυχώς, ενώ πρόκειται για προσβολή, είναι επίσης κοινή πρακτική τα τελευταία χρόνια. Και ίσως οι χαμηλότεροι αξιωματούχοι στο υπουργείο Εξωτερικών δεν κατανοούν πλήρως την λεπτομέρεια ή δεν κατανοούν πλήρως ότι υπάρχει ένας άλλος τρόπος να γίνει αυτό. Αλλά καταγγέλοντάς τους τώρα και ξεκινώντας νωρίς, αυτός είναι ο καλύτερος τρόπος για να διασφαλιστεί ότι αυτό το είδος προσβολής δεν θα ξανασυμβεί», τονίζει ο Ρούμπιν στο euronews, καταλήγοντας ότι αυτή είναι μια πολιτική που μπορεί πολύ εύκολα να αντιστραφεί.