Αντίστροφη μέτρηση για το shutdown - τι θα συμβεί όταν η κυβέρνηση των ΗΠΑ παγώσει;

Ελλείψει μιας συμφωνίας της τελευταίας στιγμής για τη χρηματοδότηση μεταξύ των πολιτικών κομμάτων στο Κογκρέσο, οι Ηνωμένες Πολιτείες οδεύουν προς την αναστολή της λειτουργίας τους την Τετάρτη με ανυπολόγιστες συνέπειες για την αμερικανική οικονομία.

Αλλά τι ακριβώς σημαίνει αυτό;

Ο τρέχων ετήσιος ομοσπονδιακός προϋπολογισμός λήγει στις 30 Σεπτεμβρίου 2025. Ο επόμενος προϋπολογισμός για το οικονομικό έτος 2026 πρέπει να διαρκέσει από την 1η Οκτωβρίου 2025 έως τις 30 Σεπτεμβρίου 2026.

Ορισμένες δημόσιες δαπάνες που θεωρούνται απαραίτητες, όπως η κοινωνική ασφάλιση, ο έλεγχος εναέριας κυκλοφορίας και ο στρατός, θεωρούνται υποχρεωτικές και πρέπει να συνεχίσουν να λειτουργούν. Συνεπώς, εγκρίνονται αυτόματα σε μόνιμη βάση.

Ωστόσο, άλλες δαπάνες θεωρούνται διακριτικής ευχέρειας και πρέπει να εγκρίνονται επίσημα κάθε χρόνο με 12 νομοσχέδια πιστώσεων που ψηφίζονται από το Κογκρέσο - αυτό αφορά σχεδόν τα πάντα, από τα εθνικά πάρκα μέχρι τα αγροτικά δάνεια και τις χρηματοπιστωτικές ρυθμιστικές αρχές.

Εάν δεν ψηφιστούν αυτά τα νομοσχέδια πιστώσεων, θα υπάρξει "shutdown", δηλαδή η αναστολή των μη ουσιωδών δημόσιων υπηρεσιών, εκτός εάν το Κογκρέσο ψηφίσει αντ' αυτού τουλάχιστον ένα προσωρινό μέτρο που ονομάζεται συνεχιζόμενο ψήφισμα, το οποίο εγκρίνει προσωρινά ορισμένες δημόσιες δαπάνες διακριτικής ευχέρειας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα.

Έχουν υπάρξει 14 τέτοια λουκέτα από το 1980, σύμφωνα με το Bipartisan Policy Center.

Ποιος είναι άμεσα ενδιαφερόμενος;

Σε περίπτωση λουκέτου, οι δημόσιοι υπάλληλοι που είναι επιφορτισμένοι με την παροχή αυτών των μη ουσιωδών δημόσιων υπηρεσιών τίθενται σε άδεια άνευ αποδοχών.

Οι συνάδελφοί τους στις ουσιώδεις υπηρεσίες πρέπει να εργάζονται, αλλά χωρίς αμοιβή. Μετά το λουκέτο, οι μισθοί των εν λόγω δημοσίων υπαλλήλων, είτε βρίσκονται σε άδεια είτε εργάζονται, καταβάλλονται αναδρομικά.

Η εργασία συνεχίζεται μόλις το Κογκρέσο εγκρίνει τα απαραίτητα νομοσχέδια για τις πιστώσεις.

Το 2023, χρειάστηκαν τρία διαδοχικά συνεχιζόμενα ψηφίσματα για να αποφευχθεί το λουκέτο και να εξασφαλιστεί η προσωρινή λειτουργία των ομοσπονδιακών δημόσιων διοικήσεων, κάθε φορά για σύντομο χρονικό διάστημα.

Το πρόβλημα επαναλήφθηκε για το οικονομικό έτος 2025, το οποίο άρχισε τον Οκτώβριο του 2024, καθώς ήταν αδύνατο να ψηφιστούν εγκαίρως τα νομοσχέδια για τις πιστώσεις.

Στις 23 Σεπτεμβρίου 2024, ψηφίστηκε ένα συνεχιζόμενο ψήφισμα, το οποίο ενέκρινε τις δημόσιες δαπάνες διακριτικής ευχέρειας μέχρι τα μεσάνυχτα της 20ής Δεκεμβρίου 2024. Στις 21 Δεκεμβρίου 2024, ψηφίστηκε ένα νέο συνεχιζόμενο ψήφισμα που επέτρεπε τη χρηματοδότηση των διακριτικών δημόσιων δαπανών μέχρι τις 14 Μαρτίου 2025.

Στις 11 Μαρτίου 2025, ψηφίστηκε ένα νέο ψήφισμα συνέχισης που επέτρεπε τη χρηματοδότηση των διακριτικών δημόσιων δαπανών μέχρι τα μεσάνυχτα της 30ης Σεπτεμβρίου 2025. Και σε αυτό το σημείο βρισκόμαστε αυτή τη στιγμή.

Πολύ δύσκολες διαπραγματεύσεις στο Κογκρέσο

Το πρόβλημα είναι ότι ένα ψήφισμα συνέχισης απαιτεί πλειοψηφία 60 ψήφων στις 100 στη Γερουσία. Στη Βουλή των Αντιπροσώπων αρκεί η απλή πλειοψηφία.

Στη Βουλή των 435 μελών, οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν απόλυτη πλειοψηφία 219 βουλευτών έναντι 212 των Δημοκρατικών και 4 κενών θέσεων.

Στη Γερουσία, υπάρχουν 53 Ρεπουμπλικάνοι, 45 Δημοκρατικοί και 2 ανεξάρτητοι που συγκυβερνούν με τους Δημοκρατικούς (ο Μπέρνι Σάντερς από το Βερμόντ και ο Άνγκους Κινγκ από το Μέιν).

Κατά συνέπεια, η έγκριση ενός νέου συνεχούς ψηφίσματος απαιτεί την υποστήριξη 7 Δημοκρατικών γερουσιαστών.

Αλλά οι Δημοκρατικοί εξαρτούν την υποστήριξή τους από τη διατήρηση ορισμένων κοινωνικών δαπανών, τις οποίες οι Ρεπουμπλικάνοι απορρίπτουν.

Οι Δημοκρατικοί έχουν δηλώσει ότι θα υπογράψουν μόνο μια συμφωνία που θα παρατείνει τις φορολογικές πιστώσεις που συνδέονται με τον νόμο περί προσιτής περίθαλψης ή Obamacare, οι οποίες πρόκειται να λήξουν στο τέλος του έτους. Οι Ρεπουμπλικάνοι έχουν υποστηρίξει ότι οι Δημοκρατικοί θέλουν να δώσουν στους μετανάστες χωρίς χαρτιά εκατοντάδες δισεκατομμύρια δολάρια σε παροχές υγειονομικής περίθαλψης.

Ποιες οι συνέπειες για την οικονομική ανάπτυξη;

Η αναστολή των δαπανών διακριτικής ευχέρειας, οι οποίες αντιπροσωπεύουν το 27% των συνολικών δαπανών της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, έχει σημαντικές συνέπειες.

Πρώτον, αντιστοιχεί σε προσωρινή μείωση της παραγωγής δημόσιων υπηρεσιών, η οποία αποτελεί συνιστώσα του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Δεύτερον, η κατανάλωση των δημοσίων υπαλλήλων που βρίσκονται σε άδεια άνευ αποδοχών μειώνεται απότομα, γεγονός που επηρεάζει την παραγωγή σε άλλους τομείς, η οποία αποτελεί επίσης μέρος του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Για κάθε εβδομάδα διακοπής λειτουργίας, οι οικονομολόγοι εκτιμούν ότι η μείωση του πραγματικού τριμηνιαίου ΑΕΠ, σε σχέση με το κανονικό του επίπεδο, κυμαίνεται μεταξύ 0,1% και 0,3%. Επομένως, ένας μακρύς μήνας διακοπής λειτουργίας θα μείωνε το πραγματικό τριμηνιαίο ΑΕΠ κατά 0,5% έως 1,5%.

Δεδομένου ότι οι δημόσιοι υπάλληλοι ανακτούν τελικά τους μισθούς τους, οι οποίοι απλώς αναβλήθηκαν, υπάρχει ένα ορισμένο ποσοστό αναπλήρωσης των καταναλωτικών τους δαπανών μετά το shutdown. Μεγάλο μέρος της καταναλωτικής τους δαπάνης που διακόπηκε απλώς αναβλήθηκε.

Επομένως, μετά το shutdown, το ακαθάριστο εγχώριο προϊόν είναι ελαφρώς υψηλότερο από το κανονικό. Ωστόσο, είναι απίθανο να ανακτηθεί πλήρως όλη η χαμένη κατανάλωση, όπως το κόστος του μεσημεριανού γεύματος που θα είχαν επωμιστεί οι δημόσιοι υπάλληλοι με άδεια αν εργάζονταν, το κόστος μεταφοράς τους από το σπίτι στο γραφείο κ.λπ.

Η διακοπή της λειτουργίας θα σήμαινε αναστολή των πληρωμών των δημόσιων διοικήσεων προς τους προμηθευτές τους. Πολλές εταιρείες θα αντιμετώπιζαν δυσκολίες και, για ορισμένες, οι θέσεις εργασίας θα μπορούσαν να τεθούν σε κίνδυνο. Ορισμένες πτωχεύσεις θα ήταν ακόμη και πιθανές αν η διακοπή της λειτουργίας διαρκούσε για μεγάλο χρονικό διάστημα. Όλα αυτά θα επιδείνωναν τη μείωση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Επικείμενα προβλήματα στις χρηματοπιστωτικές αγορές

Τα επιτόκια των κρατικών ομολόγων των ΗΠΑ θα αυξάνονταν, καθώς οι επενδυτές θα τα θεωρούσαν υψηλότερου κινδύνου. Επομένως, ένα shutdown θα ενίσχυε τους φόβους για χρεοκοπία των ΗΠΑ όσον αφορά τα κρατικά τους ομόλογα το 2025, επειδή θα ήταν πολύ δύσκολο να επιτευχθεί συμφωνία για την αύξηση του ανώτατου ορίου χρέους έως τον Δεκέμβριο.

Η αποτυχία επίτευξης συμφωνίας για το ανώτατο όριο του χρέους, η οποία θα εμπόδιζε την κυβέρνηση να αναλάβει νέο καθαρό δανεισμό, θα είχε οικονομικές συνέπειες πολύ μεγαλύτερες από εκείνες ενός shutdown.

Τα υψηλότερα επιτόκια για το δημόσιο χρέος θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε ευρεία αύξηση των πιστωτικών επιτοκίων, ιδίως των επιτοκίων των ενυπόθηκων δανείων, επιδεινώνοντας την κρίση των ακινήτων και συνεπώς τη συρρίκνωση του ακαθάριστου εγχώριου προϊόντος.

Άλλες συνέπειες: Το λουκέτο θα εμπόδιζε τη λειτουργία του Εθνικού Προγράμματος Ασφάλισης κατά των Πλημμυρών, το οποίο διαχειρίζεται η κυβέρνηση και παρέχει τα μισά από όλα τα συμβόλαια ασφάλισης κατά των πλημμυρών στις ΗΠΑ.

Οι δυνητικοί αγοραστές κατοικιών που αναζητούν την ασφάλιση αυτή για να λάβουν τα δάνειά τους θα εμποδίζονταν. Αυτό θα συμπίεζε περαιτέρω την αγορά ακινήτων και θα επιδείνωνε τον αρνητικό αντίκτυπο στην οικονομική ανάπτυξη.

Επιπλέον, η διακοπή λειτουργίας θα έθετε σε κίνδυνο τη διαθεσιμότητα στατιστικών δεικτών που είναι απαραίτητοι για την καθοδήγηση των επενδυτών στις χρηματοπιστωτικές αγορές και τη νομισματική πολιτική της Ομοσπονδιακής Τράπεζας των ΗΠΑ.

Μεγάλο μέρος των στατιστικών στοιχείων παράγεται από δημόσιες υπηρεσίες των οποίων οι δραστηριότητες θα ανασταλούν.

Συνολικά, οι τιμές των μετοχών θα μπορούσαν να μειωθούν λόγω των υψηλότερων επιτοκίων, της χαμηλότερης δραστηριότητας και της στατιστικής αδιαφάνειας. Το αν το πολιτικό μπρα ντε φερ της Ουάσινγκτον θα έφτανε τόσο μακριά θα το μάθουμε την Τετάρτη.