Τόνι Μπλερ: Δύναμη και αδυναμία μαζί η εμπειρία του στη Μέση Ανατολή

Ο πρώην πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Τόνι Μπλερ, επιστρέφει στο προσκήνιο των ειρηνευτικών προσπαθειών στη Μέση Ανατολή, καθώς αμερικανικό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου Ισραήλ–Χαμάς του αναθέτει ηγετικό ρόλο στην επίβλεψη της μεταπολεμικής διοίκησης και ανοικοδόμησης της Λωρίδας της Γάζας.

Πρόκειται για γνώριμο έδαφος για τον Μπλερ, που αφιέρωσε οκτώ χρόνια ως απεσταλμένος της διεθνούς κοινότητας στη Μέση Ανατολή, με στόχο την προώθηση της ειρήνης μεταξύ Ισραηλινών και Παλαιστινίων. Η παραίτησή του το 2015 θεωρήθηκε ένδειξη της αδιέξοδης κατάστασης στις ειρηνευτικές προσπάθειες, που επιδεινώθηκαν περαιτέρω υπό την κυβέρνηση του Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Σύμφωνα με το σχέδιο των ΗΠΑ — το οποίο ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ και ο Νετανιάχου ανακοίνωσαν μετά τις συνομιλίες τους στον Λευκό Οίκο — η Γάζα και οι περισσότεροι από 2 εκατομμύρια κάτοικοί της θα τεθούν ουσιαστικά υπό διεθνή διοίκηση, με την ανάπτυξη διεθνούς δύναμης ασφαλείας και τη δημιουργία ενός «Συμβουλίου Ειρήνης» με επικεφαλής τον Τραμπ και τον Μπλερ.

Η Χαμάς δήλωσε την Τρίτη ότι θα μελετήσει το σχέδιο σε εσωτερικές διαβουλεύσεις και με άλλες παλαιστινιακές οργανώσεις πριν απαντήσει.

Η κληρονομιά του πολέμου στο Ιράκ

Η εμπειρία του Μπλερ στη Μέση Ανατολή θεωρείται από κάποιους πλεονέκτημα και από άλλους βαρίδι. Ως πρωθυπουργός (1997–2007), οδήγησε το Ηνωμένο Βασίλειο στην εισβολή στο Ιράκ το 2003 παρά τη μαζική κοινωνική αντίδραση. Ο πόλεμος στοίχισε τη ζωή σε 179 Βρετανούς στρατιώτες, περίπου 4.500 Αμερικανούς και εκατοντάδες χιλιάδες Ιρακινούς.

Η δημόσια έρευνα του 2016 κατέληξε ότι ο Μπλερ πήρε την απόφαση με εσφαλμένες πληροφορίες και προτού εξαντληθούν τα ειρηνικά μέσα για τον αφοπλισμό του Σαντάμ Χουσεΐν, χωρίς ωστόσο να κρίνει τον πόλεμο παράνομο. Ο ίδιος υπερασπίζεται την απόφασή του, υποστηρίζοντας ότι ενήργησε με καλή πίστη.

Η διπλωματική του πορεία

Μετά την αποχώρησή του από την πρωθυπουργία, διορίστηκε απεσταλμένος στη Μέση Ανατολή από το «Κουαρτέτο» (ΗΠΑ, ΕΕ, Ρωσία, ΟΗΕ). Αν και ξεκίνησε με υψηλές προσδοκίες, η αποστολή του ελάχιστα κατάφερε να αλλάξει την πραγματικότητα επί του πεδίου.

«Ήταν μια τεράστια αποτυχία όλα αυτά τα χρόνια που υπηρέτησε ως απεσταλμένος του Κουαρτέτου», δήλωσε η ειδικός Νόμι Μπαρ-Γιακόβ, από το Geneva Centre for Security Policy. Ο Μπλερ παραιτήθηκε το 2015 με μηδαμινή πρόοδο στην προοπτική παλαιστινιακού κράτους, πολύ πριν τις επιθέσεις της Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023 που βύθισαν ξανά την περιοχή στον πόλεμο.

Σήμερα, συμμετέχει σε διαβουλεύσεις υψηλού επιπέδου για το μέλλον της Γάζας. Σε δήλωσή του, χαρακτήρισε το σχέδιο Τραμπ «τολμηρό και έξυπνο», λέγοντας πως προσφέρει «την καλύτερη ευκαιρία» για τον τερματισμό του πολέμου, χωρίς να αναφερθεί στον δικό του ρόλο.

Αμφιλεγόμενη προσωπικότητα

Ο πρωθυπουργός του Ηνωμένου Βασιλείου, Κιρ Στάρμερ, χαρακτήρισε «εξαιρετικά ευπρόσδεκτη» την ανακοίνωση Τραμπ και κάλεσε όλες τις πλευρές να συνεργαστούν με την Ουάσινγκτον για την υλοποίηση της συμφωνίας. Δεν αναφέρθηκε ωστόσο στην εμπλοκή του Μπλερ.

Ο Μπλερ παραμένει διχαστική μορφή στο Εργατικό Κόμμα: επαινείται για τις τρεις εκλογικές νίκες του, αλλά είναι ανεξίτηλα συνδεδεμένος με τον πόλεμο στο Ιράκ. Ο υπουργός Υγείας, Ουές Στρίτινγκ, παραδέχθηκε ότι «πολλοί θα σηκώσουν το φρύδι» για τον ρόλο του Μπλερ, αν και υπενθύμισε ότι έπαιξε κρίσιμο ρόλο στη Συμφωνία της Μεγάλης Παρασκευής στη Βόρεια Ιρλανδία.

Ο αναλυτής Μάικλ Στίβενς, από το Royal United Services Institute, είπε ότι η ανάθεση ρόλου στον Μπλερ για τη Γάζα «θυμίζει το 2003 και προκαλεί αμηχανία», αλλά ίσως αποδειχθεί αναγκαία αν οδηγήσει σε κατάπαυση του πυρός.

Παλαιστίνιοι της Γάζας, πάντως, εμφανίζονται αρνητικοί. «Ο Μπλερ είναι απορριπτέος από τον λαό», δήλωσε ο εκτοπισμένος Χουσεΐν Ντάχερ. «Έχει αίμα Ιρακινών στα χέρια του. Φέρνει μόνο καταστροφή.»

Η Ουμ Μοχάμεντ, δασκάλα Ιστορίας που έχει καταφύγει με την οικογένειά της στην Πόλη της Γάζας, διερωτήθηκε γιατί δεν επιλέχθηκε κάποιος Παλαιστίνιος ηγέτης: «Αυτός ο άνθρωπος είναι μισητός στην περιοχή για τον ρόλο του στην καταστροφή του Ιράκ. Δεν πρόκειται να φέρει τίποτα καλό στους Παλαιστινίους.»