Γαλλία: Πολιτική καταιγίδα μετά την παραίτηση του πρωθυπουργού Σεμπαστιάν Λεκορνί

Η Γαλλία έχει εισέλθει σε ακόμη μία περίοδο πολιτικής αναταραχής, μετά την αιφνίδια παραίτηση του πρωθυπουργού Σεμπαστιέν Λεκορνί τη Δευτέρα, γεγονός που τον καθιστά τον πρωθυπουργό με τη συντομότερη θητεία στη σύγχρονη ιστορία της χώρας.

Ο Λεκορνί ήταν ο πέμπτος πρωθυπουργός του προέδρου Εμανουέλ Μακρόν από το 2022 και ο τρίτος που αναλαμβάνει καθήκοντα μετά τις πρόωρες βουλευτικές εκλογές του περασμένου καλοκαιριού.

Οι εκλογές εκείνες άφησαν τη Γαλλία με κοινοβούλιο χωρίς πλειοψηφία, χωρισμένο σε τρεις μεγάλες παρατάξεις: τη κεντρώα συμμαχία του προέδρου, έναν αριστερό συνασπισμό, και το ακροδεξιό Εθνικό Συναγερμό.

Καμία παράταξη δεν διαθέτει λειτουργική πλειοψηφία, ενώ όλες εστιάζουν περισσότερο στη στρατηγική τους για τις προεδρικές εκλογές του 2027, παρά σε κινήσεις συμβιβασμού.

Οικονομική κρίση και πολιτικό αδιέξοδο

Η πολιτική κρίση συνοδεύεται από οικονομική ασφυξία. Το δημοσιονομικό έλλειμμα της Γαλλίας αγγίζει σχεδόν το 6% του ΑΕΠ — δηλαδή διπλάσιο από το όριο της Ε.Ε. — ενώ το δημόσιο χρέος της χώρας είναι από τα υψηλότερα στην Ένωση.

Η προσπάθεια να περάσει προϋπολογισμός λιτότητας μέσα από αυτή τη διαιρεμένη Εθνοσυνέλευση έχει ήδη κοστίσει τη θέση σε δύο προκατόχους του Λεκορνί, ο οποίος γρήγορα συνειδητοποίησε ότι θα είχε την ίδια τύχη.

Η αντίδραση στις υπουργικές του επιλογές επιβεβαίωσε τον φόβο του. Επαναδιορίζοντας πολλά γνώριμα πρόσωπα το βράδυ της Κυριακής, προκάλεσε οργή τόσο στους συμμάχους του όσο και στους αντιπάλους του.

Οι συντηρητικοί κατηγόρησαν τη νέα κυβέρνηση ότι δεν αντιπροσωπεύει τη ρήξη που είχε υποσχεθεί ο πρόεδρος, ενώ άλλοι τη θεώρησαν απόδειξη ότι ο Μακρόν εξακολουθεί να αρνείται τους συμβιβασμούς.

Οι επιλογές του Μακρόν

Η ευθύνη πέφτει πλέον εξ ολοκλήρου στον πρόεδρο Εμανουέλ Μακρόν, ο οποίος έχει ελάχιστες εύκολες επιλογές.

Επιλογή 1: Διορισμός νέου πρωθυπουργού

Το πιο άμεσο βήμα θα ήταν ο διορισμός νέου πρωθυπουργού. Θεωρητικά, ο Μακρόν θα μπορούσε να επιλέξει ξανά κάποιον από την κεντρώα συμμαχία του, αλλά η ταχεία πτώση του Λεκορνί ανέδειξε τα όρια αυτής της τακτικής. Κάθε κυβέρνηση αποτελούμενη αποκλειστικά από τον δικό του χώρο θα αντιμετώπιζε την ίδια εχθρότητα από τα άλλα κόμματα.

Μία εναλλακτική θα ήταν να στραφεί πέρα από τη βάση του, ίσως σε έναν μετριοπαθή πολιτικό της αντιπολίτευσης ή σε τεχνοκράτη με ουδέτερη εικόνα.

Ωστόσο, αυτό εγκυμονεί κινδύνους. Μια αριστερή επιλογή θα ανάγκαζε τον Μακρόν να υποχωρήσει στις οικονομικές του μεταρρυθμίσεις, ειδικά στη μεταρρύθμιση των συντάξεων, ενώ μια δεξιά επιλογή θα αποξένωνε την αριστερά και θα προκαλούσε περισσότερες προτάσεις δυσπιστίας.

Σε κάθε περίπτωση, ο Μακρόν θα επένδυε στην καλή θέληση κομμάτων που ήδη προετοιμάζονται για το 2027.

Επιλογή 2: Νέα διάλυση της Εθνοσυνέλευσης

Συνταγματικά, κάτι τέτοιο είναι εφικτό, αφού έχει περάσει το ετήσιο όριο από την τελευταία διάλυση. Αυτό θα οδηγούσε τη χώρα σε νέες εκλογές μέσα σε 20 έως 40 ημέρες.

Ωστόσο, μια νέα προσφυγή στις κάλπες πιθανότατα θα αναπαρήγαγε τις ίδιες διαιρέσεις — ή και θα ενίσχυε τα άκρα, την ακροδεξιά ή την αριστερά.

Οι εκλογές του 2024 θεωρήθηκαν λανθασμένος υπολογισμός, που οδήγησε στο σημερινό αδιέξοδο. Ο Μακρόν έχει επανειλημμένα δηλώσει ότι δεν επιθυμεί να ρισκάρει ξανά, αλλά αν η παράλυση συνεχιστεί και ο νέος προϋπολογισμός δεν εγκριθεί, η πίεση για νέες εκλογές ίσως γίνει αφόρητη.

Επιλογή 3: Παραίτηση του ίδιου του Μακρόν

Μια πιο ριζοσπαστική εκδοχή είναι η παραίτηση του προέδρου, κάτι που απαιτεί η αντιπολίτευση, κυρίως η αριστερά.

Αν παραιτηθεί, το Σύνταγμα ορίζει ότι ο πρόεδρος της Γερουσίας, Ζεράρ Λαρσέρ θα αναλάβει προσωρινά καθήκοντα προέδρου, και θα προκηρυχθούν νέες προεδρικές εκλογές μέσα σε 20 έως 50 ημέρες.

Ωστόσο, αυτό το σενάριο θεωρείται εξαιρετικά απίθανο. Ο Μακρόν έχει δηλώσει επανειλημμένα ότι θα ολοκληρώσει τη θητεία του έως το 2027, επιμένοντας ότι δεν θα εγκαταλείψει το αξίωμά του.

Επιλογή 4: Καθαίρεση του προέδρου

Ακόμη πιο ακραίο σενάριο είναι η απομάκρυνση του Μακρόν από το αξίωμα μέσω καθαίρεσης από το κοινοβούλιο.

Αυτή είναι η γραμμή της ριζοσπαστικής αριστεράς, του κόμματος Ανυπότακτη Γαλλία, που υποστηρίζει ότι η ηγεσία του Μακρόν έχει καταστεί ασύμβατη με το αξίωμά του.

Η συνταγματική αναθεώρηση του 2007 προβλέπει πράγματι μια διαδικασία καθαίρεσης σε περίπτωση «σοβαρής παραβίασης των καθηκόντων ασύμβατης με το αξίωμα». Ωστόσο, η διαδικασία είναι εξαιρετικά περίπλοκη και ουδέποτε έχει επιτύχει από τη θέσπισή της.

Τι θα γίνει με τον προϋπολογισμό;

Προς το παρόν, η Γαλλία λειτουργεί υπό κυβέρνηση υπηρεσιακού χαρακτήρα. Όπως συνέβη μετά την πτώση της κυβέρνησης Φρανσουά Μπαϊρού τον Σεπτέμβριο, ο Λεκονύ και οι υπουργοί του μπορούν να διαχειρίζονται μόνο τρέχουσες υποθέσεις — όχι μεγάλες μεταρρυθμίσεις ή διορισμούς.

Αυτό σημαίνει ότι η πιο επείγουσα αποστολή, η ψήφιση του προϋπολογισμού για το 2026, παγώνει. Η παραίτηση του Λεκορνί καθιστά άκυρη την προγραμματισμένη παρουσίαση του προϋπολογισμού τη Δευτέρα, και μια νέα κυβέρνηση θα πρέπει να εκπονήσει νέο σχέδιο νόμου από την αρχή.

Σύμφωνα με το γαλλικό δίκαιο, η πρόταση προϋπολογισμού θα έπρεπε να κατατεθεί έως τις 13 Οκτωβρίου, ώστε να υπάρχει χρόνος για συζήτηση και συνταγματικό έλεγχο.

Όμως αυτή η προθεσμία είναι αδύνατο να τηρηθεί, ακόμη κι αν διοριστεί άμεσα νέος πρωθυπουργός, καθώς η αναθεώρηση του σχεδίου απαιτεί εβδομάδες.

Η Βουλή θα μπορούσε να ψηφίσει μόνο το τμήμα των εσόδων του προϋπολογισμού, διασφαλίζοντας ότι το κράτος θα συνεχίσει να εισπράττει φόρους.

Μια άλλη λύση ανάγκης θα ήταν η έγκριση «ειδικού νόμου», που θα παρατείνει προσωρινά τον περσινό προϋπολογισμό — όπως συνέβη και το 2025.

Αυτό θα επέτρεπε στο κράτος να συνεχίσει τη χρηματοδότηση των δημοσίων υπηρεσιών, όσο οι πολιτικές διαπραγματεύσεις παραμένουν σε αδιέξοδο.