Ιστορική σύνοδος της UNESCO στη Σαμαρκάνδη

Για πρώτη φορά μετά από 40 χρόνια, η UNESCO πραγματοποιεί τη Γενική της Διάσκεψη εκτός Παρισιού — και για πρώτη φορά στην Κεντρική Ασία. Περισσότεροι από 2.800 αντιπρόσωποι από 190 χώρες συγκεντρώνονται στη Σαμαρκάνδη του Ουζμπεκιστάν, για τη 43η Γενική Διάσκεψη του Οργανισμού, που συμπίπτει με την 80ή επέτειο της UNESCO.

Το Ουζμπεκιστάν αξιοποίησε την ευκαιρία για να παρουσιάσει ένα όραμα διεθνούς συνεργασίας βασισμένο στις μεταρρυθμίσεις — με έμφαση στον εκσυγχρονισμό της εκπαίδευσης, τη δεοντολογία της τεχνητής νοημοσύνης, την ενίσχυση της παιδείας στα μέσα ενημέρωσης, την προστασία της πολιτιστικής κληρονομιάς και την προώθηση της ηγεσίας των γυναικών.

Ο πρόεδρος Σαβκάτ Μιρζιγιόγιεφ, μιλώντας σε ηγέτες κρατών, υπουργούς και εκπροσώπους 190 χωρών, παρουσίασε μια σειρά πρωτοβουλιών που φιλοδοξεί να καθορίσουν την ατζέντα της UNESCO τα επόμενα χρόνια. Ανάμεσά τους:

• μια Παγκόσμια Πλατφόρμα για τη Συμπεριληπτική Εκπαίδευση για παιδιά με ειδικές ανάγκες,
• ένα πιλοτικό “Σχολείο Τεχνητής Νοημοσύνης”,
• ένα Παγκόσμιο Φόρουμ για την Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης,
• ένα Διεθνές Ινστιτούτο Ψηφιακής Κληρονομιάς,
• μια Ακαδημία Ηγεσίας Γυναικών υπό την αιγίδα της UNESCO,
• και το πλαίσιο “UNESCO Οικολογική Πρωτεύουσα”, που θα αναγνωρίζει πόλεις με αξιόπιστες πράσινες πολιτικές.

Η επιλογή της Σαμαρκάνδης, πόλης-σταυροδρομιού του Δρόμου του Μεταξιού και συμβόλου της γνώσης και της ανταλλαγής ιδεών, υπογραμμίζει τη φιλοδοξία του Ουζμπεκιστάν να αναλάβει ενεργό ρόλο στη διεθνή πολιτιστική και εκπαιδευτική πολιτική.

Η Γενική Διευθύντρια της UNESCO, Οντρύ Αζουλέ, χαρακτήρισε τη στιγμή «ιστορική», σημειώνοντας ότι η Σαμαρκάνδη —που περιγράφεται συχνά ως ένα από τα λαμπρότερα πολιτιστικά σταυροδρόμια του κόσμου— προσφέρει ένα ιδανικό σκηνικό για συζητήσεις γύρω από την εκπαίδευση, την επιστήμη, την πολιτιστική κληρονομιά και την πληροφόρηση.

Ο πρόεδρος Μιρζιγιόγιεφ υπενθύμισε στους αντιπροσώπους τη συμβολή της Σαμαρκάνδης στην επιστημονική και πνευματική ιστορία, αναφερόμενος στο αστεροσκοπείο του Μιρζό Ουλουγκμπέκ, όπου χαρτογραφήθηκαν οι αστρονομικοί πίνακες που αργότερα χρησιμοποίησαν ο Κοπέρνικος και ο Κέπλερ. «Η φιλοξενία αυτού του φόρουμ στη Σαμαρκάνδη», είπε, «αντικατοπτρίζει την εμπιστοσύνη των κρατών-μελών της UNESCO στις εκτεταμένες μεταρρυθμίσεις του Νέου Ουζμπεκιστάν».

Σε μια περίοδο γεωπολιτικών εντάσεων και συγκρούσεων που απειλούν την πολιτιστική κληρονομιά και τη δίκαιη πρόσβαση στην τεχνολογία και την εκπαίδευση, ο Ουζμπέκος πρόεδρος κάλεσε τα κράτη να ενισχύσουν τον ρόλο της UNESCO ως πλατφόρμας «εποικοδομητικής συνεργασίας».

Η ατζέντα της Τασκένδης εστιάζει στην εκπαίδευση, την τεχνολογία και την κληρονομιά. Περιλαμβάνει επίσης την καθιέρωση της 19ης Νοεμβρίου ως Διεθνούς Ημέρας Τεκμηριωμένης Κληρονομιάς, τη διεύρυνση της πρόσβασης σε αρχεία και χειρόγραφα, καθώς και την ενίσχυση του προγράμματος “Μνήμη του Κόσμου”.

Ιδιαίτερη βαρύτητα δίνεται και στην ισότητα των φύλων, με τη δημιουργία Ακαδημίας Ηγεσίας Γυναικών και Παγκόσμιου Φόρουμ Γυναικών Ηγετών στη Σαμαρκάνδη. Παράλληλα, προτείνεται η πρωτοβουλία “UNESCO Οικολογική Πρωτεύουσα” για πόλεις με πιστοποιημένες πράσινες πολιτικές, καθώς και συμπόσιο στην πόλη Χίβα για την προστασία της κληρονομιάς απέναντι στην κλιματική αλλαγή.

Η εβδομάδα στη Σαμαρκάνδη, όπως τονίζουν αξιωματούχοι της UNESCO, έχει και συμβολικό και ουσιαστικό χαρακτήρα. «Όταν 194 κράτη-μέλη συμφωνούν σε κοινά πρότυπα, είτε για την ηθική της νευροτεχνολογίας είτε για την ανοικοδόμηση της Μοσούλης, αυτό δεν είναι απλώς συμβολικό», σημείωσε ο διευθυντής Επικοινωνίας της UNESCO, Ματιέ Γκεβέλ.

Αξιωματούχοι και υπουργοί από διάφορες χώρες χαιρέτισαν τη διεξαγωγή της διάσκεψης στη Σαμαρκάνδη, χαρακτηρίζοντάς την «επιτυχία για όλη την περιοχή» και «ευκαιρία για βαθύτερο διάλογο γύρω από τον πολιτισμό, την εκπαίδευση και την τεχνολογική ευθύνη».

Τα τελευταία χρόνια, το Ουζμπεκιστάν έχει ενισχύσει τη συνεργασία του με την UNESCO, με την ένταξη του Διαδρόμου Ζαραφσάν–Καρακούμ στον Κατάλογο Παγκόσμιας Κληρονομιάς, τη διαφύλαξη παραδόσεων όπως το Σασμακόμ, ο χορός Λάζγκι και το Νεβρούζ, τη δημιουργία εδρών UNESCO και την αποκατάσταση μνημείων σύμφωνα με διεθνή πρότυπα.

Για την Τασκένδη, η φιλοξενία της Διάσκεψης αποτελεί επόμενο βήμα σε μια εξωτερική πολιτική που βασίζεται στον πολιτισμό, την εκπαίδευση και τον ψηφιακό μετασχηματισμό. Όπως δήλωσε ο πρόεδρος Μιρζιγιόγιεφ, στόχος είναι να συνδεθεί η κληρονομιά της Σαμαρκάνδης με τις σύγχρονες ανάγκες, με «τη γνώση, τη δημιουργικότητα και τον διάλογο» ως κινητήριες δυνάμεις ανάπτυξης.

Αν οι αντιπρόσωποι προωθήσουν τη δουλειά της UNESCO σε τομείς όπως η ηθική της τεχνητής νοημοσύνης, τα πρότυπα “Οικολογικής Πρωτεύουσας” και η παγκόσμια στρατηγική για την παιδεία στα μέσα ενημέρωσης, η Σαμαρκάνδη θα έχει προσφέρει κάτι πολύ περισσότερο από έναν συμβολισμό — θα έχει αναδείξει τη δύναμη της διεθνούς συνεργασίας σε δύσκολους καιρούς.