Παγκόσμια Ημέρα κατά της Βίας κατά των Γυναικών: Μία στις τρεις γυναίκες στην ΕΕ θύμα έμφυλης βίας

Στις 25 Νοεμβρίου, παγκόσμια ημέρα κατά της βίας κατά των γυναικών, μια νέα έκθεση του Γραφείου του ΟΗΕ για τα Ναρκωτικά και το Έγκλημα έδειξε ότι το 2023 τουλάχιστον 85.000 γυναίκες και κορίτσια σκοτώθηκαν με δόλο σε ολόκληρο τον κόσμο.

Αυτό σημαίνει 140 γυναίκες την ημέρα, μία κάθε δέκα λεπτά. Οι περισσότερες δολοφονούνται από συντρόφους ή μέλη της οικογένειας, με το σπίτι "να παραμένει το πιο επικίνδυνο μέρος" για διάπραξη τέτοιου είδους εγκλημάτων. Πολλά θύματα έχουν καταγγείλει τη βία που υπέστησαν και αυτό "υποδηλώνει ότι πολλοί φόνοι θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί", αναφέρει η μελέτη.

Μία στις τρεις γυναίκες στην Ευρώπη πέφτει θύμα έμφυλης βίας: το 32% εξαιτίας ενός βίαιου συντρόφου

Στην Ευρωπαϊκή Ένωση, μια έρευνα για τη βία λόγω φύλου που διεξήχθη από τη Eurostat, τον Οργανισμό Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ και το Ευρωπαϊκό Ινστιτούτο για την Ισότητα των Φύλων, έδειξε ότι το 2021 από τα 50 εκατομμύρια γυναίκες ηλικίας 18 έως 74 ετών, το 30,7%, δηλαδή περίπου μία στις τρεις, είχαν βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία ή απειλές.

Το 20% δήλωσε ότι είχε πέσει θύμα βίας από πρόσωπο άλλο από τον σύντροφό του (24,8% το αντίστοιχο ποοστό στην Ιταλία), ενώ το 18% είχε βιώσει σωματική ή σεξουαλική βία από τον σύντροφό του. Αν όμως ληφθεί υπόψη και η ψυχολογική βία, το 32% των γυναικών ήταν θύματα βίαιου συντρόφου.

Ιδιαίτερα οι νεότερες γυναίκες είναι αυτές που υφίστανται βία λόγω φύλου. Το 35% των γυναικών στην ηλικιακή ομάδα 18-29 ετών δήλωσαν ότι είχαν βιώσει βία, ενώ το ποσοστό πέφτει στο 25%στην ηλικιακή ομάδα 65-74 ετών.

Η βία κατά των γυναικών στην Ιταλία και τα στερεότυπα των φύλων

Από τις αρχές του 2024 έχουν σημειωθεί 99 γυναικοκτονίες στην Ιταλία. Από την αρχή του έτους έως τις 30 Σεπτεμβρίου, οι κλήσεις στο 1522, τον αριθμό κατά της βίας και της παρενόχλησης, αυξήθηκαν κατά 57% σε σύγκριση με το 2023, με περίπου 48.000 αιτήματα. Πρόκειται για έναν ανησυχητικό αριθμό που αφενός αναδεικνύει την έκταση της έκτακτης ανάγκης, αλλά αφετέρου φαίνεται να δείχνει και την προθυμία καταγγελίας και εξόδου από την απομόνωση στην οποία βρίσκονται πολλές γυναίκες θύματα βίας.

Σημαντικό ρόλο στην έμφυλη βία παίζουν επίσης τα στερεότυπα μεταξύ ανδρών και γυναικών, τα οποία για ορισμένους θα δικαιολογούσαν ελεγκτικές και κτητικές συμπεριφορές απέναντι στους συντρόφους τους. Μια έρευνα που διεξήχθη από την Ipsos για το Παρατηρητήριο Νεολαίας του Ινστιτούτου Toniolo σε δείγμα δύο χιλιάδων νέων ηλικίας μεταξύ 18 και 34 ετών αποκάλυψε πόσο βαθιά ριζωμένα είναι ακόμη τα στερεότυπα των φύλων μεταξύ των νέων.

"Σε γενικές γραμμές, η πλειοψηφία των ερωτηθέντων, τόσο των ανδρών όσο και των γυναικών, δεν συμφωνεί καθόλου με τα κύρια στερεότυπα σχετικά με τη σεξουαλική βία", αναφέρεται στην έκθεση. Αλλά "οι νέοι δεν είναι ακόμη ελεύθεροι και απαλλαγμένοι από τα στερεότυπα των φύλων. Στερεότυπα που πιθανώς μεταδίδονται κυρίως από την οικογένεια και, γενικότερα, από την κοινωνία, η οποία εξακολουθεί να διαπνέεται από την πατριαρχία".

Το 11% των ερωτηθέντων (εκ των οποίων το 15% ήταν άνδρες και το 8% γυναίκες) συμφώνησαν απόλυτα με τη δήλωση "οι γυναίκες που δεν επιθυμούν τη σεξουαλική επαφή μπορούν να την αποφύγουν". Το 8,9% συμφώνησε πάρα πολύ με τη δήλωση "οι γυναίκες μπορούν να προκαλέσουν σεξουαλική βία με τον τρόπο που ντύνονται" (εκ των οποίων το 11,7% των ανδρών και το 5,9% των γυναικών)

Μεταξύ των ανδρών, μόνο το 47,7% πιστεύει ότι δεν είναι αποδεκτό να ελέγχουν συνήθως το κινητό τηλέφωνο της συντρόφου τους και μόλις το 49,6% πιστεύει ότι δεν πρέπει ποτέ να γεωεντοπίζει κανείς τη σύντροφό του ή να ελέγχει την τοποθεσία της. Μόνο το 43,5% των αγοριών (σε σύγκριση με το 73,7% των κοριτσιών) θεωρεί ότι δεν είναι σωστό να απαγορεύει κανείς στη σύντροφό του να ντύνεται με συγκεκριμένο τρόπο και μόλις το 47,1% δεν θα απαγόρευε ποτέ στη σύντροφό του να βγαίνει με όποιον θέλει.

Τέλος, περίπου το 39% των αγοριών θεωρεί εύλογο να απαγορεύσει στη σύντροφό του να έχει δικό του τραπεζικό λογαριασμό σε σύγκριση με το 21% των κοριτσιών, ενώ περίπου το 45% των αγοριών θεωρεί θεμιτό να απαγορεύσει στη σύντροφό του να ασκεί μια αμειβόμενη δραστηριότητα εκτός οικογένειας.

Η μελέτη διαπίστωσε ότι "μεταξύ των νεαρών γυναικών που ερωτήθηκαν, η επιθυμία να χειραφετηθούν από τα στερεότυπα του φύλου αναδύεται πιο έντονα, παρά το γεγονός ότι το ακόμα πολιτισμικά εύθραυστο και περιοριστικό ιταλικό πλαίσιο περιορίζει αρκετές από αυτές. Σε γενικές γραμμές, η εμμονή των στερεοτύπων φύλου είναι πιο διαδεδομένη μεταξύ των ανδρών".

Γυναικοκτονίες στην Ιταλία: Ζητείται ισόβια κάθειρξη για τους δολοφόνους των Τραμοντάνο και Τσεκετιν

Οι γυναικοκτονίες της Τζούλια Τραμοντάνο και της Τζούλια Τσεκετίν (η πρώτη δολοφονήθηκε από τον σύντροφό της και η δεύτερη από τον πρώην σύντροφό της) είναι αυτές που έχουν συγκλονίσει περισσότερο την κοινή γνώμη τα τελευταία χρόνια.

Τις ημέρες που ήταν αφιερωμένες στον αγώνα κατά της βίας κατά των γυναικών, το Ακυρωτικό Δικαστήριο καταδίκασε τον Τζουζέπε Ιμπανιατιέλο σε ισόβια κάθειρξη επειδή μαχαίρωσε μέχρι θανάτου, στις 27 Μαΐου 2023, την Τραμοντάνο, σύντροφό του που τότε βρισκόταν στον έβδομο μήνα της εγκυμοσύνης της. Στον Ιμπανιατιέλο δεν αναγνωρίστηκε κανένα ελαφρυντικό και καταδικάστηκε επιπλέον σε τρίμηνη απομόνωση και επιπλέον επτά έτη για απόκρυψη πτώματος και μη συναινετική διακοπή εγκυμοσύνης.

Για τον Φιλίπο Τουρέτα, δολοφόνο της Τζούλια Τσεκετιν, η ισόβια κάθειρξη είναι επίσης στον ορίζοντα, με τον εισαγγελέα Αντρέα Πετρόνι να αρνείται πιθανά στοιχεία υπεράσπισης ενώπιον του Ακυρωτικού Δικαστηρίου, αλλά να αφηνει ανοιχτό το ενδεχόμενο για πιθανό μελλοντικό ελαφρυντικό λόγω της νεαρής ηλικίας του.

"Ο Τουρέρα πήγε σχολείο, αποφοίτησε με καλούς βαθμούς, ήταν έτοιμος να αποφοιτήσει, είχε ένα αυτοκίνητο και ένα μοτοποδήλατο. Είναι ένας από τους ανθρώπους προς τους οποίους η Πολιτεία είναι προς τιμήν της, όχι όπως εκείνοι που χρησιμοποιούν τον εκφοβισμό ως μοναδική λύση στις συγκρούσεις. Αλλά ακριβώς γι' αυτό ο Τουρέτα είχε όλες τις δυνατότητες και τις πολιτιστικές συνθήκες για να επιλέξει τι θα κάνει", δήλωσε ο Πετρόνι, σύμφωνα με τον οποίο αποδεικνύεται τόσο η προμελέτη όσο και η σκληρότητα.

Ανάρτηση από την Πρόεδρο της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα Σακελλαροπούλου

«Η σιωπή έχει σπάσει. Οι γυναίκες μιλούν, ζητούν βοήθεια, αντιδρούν» τονίζει η Πρόεδρος της Ελληνικής Δημοκρατίας Κατερίνα με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Εξάλειψης της Βίας Κατά των Γυναικών. Ωστόσο, επισημαίνει ότι «Πίσω από κλειστές πόρτες, η ενδοοικογενειακή βία καλπάζει» και υποστηρίζει ότι «Είναι καιρός για πιο αποφασιστικές, κοινωνικά παιδευτικές κινήσεις που θα στοχεύουν σε γυναίκες και άντρες εξίσου».

Παράλληλα, προσθέτει, ότι «Μόνον έτσι το ειδεχθές αυτό φαινόμενο, μια κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, θα πάψει να απειλεί τη σωματική ακεραιότητα, να κλονίζει την ψυχική υπόσταση και να συντρίβει την αξιοπρέπεια των γυναικών. Και στην κοινωνική μας συμβίωση όλοι μας θα αρχίσουμε επιτέλους να ζούμε ελεύθεροι από στερεότυπα, βία και καταναγκασμούς, με όρους αλληλοσεβασμού και ισότητας».

Ειδικότερα, στην ανάρτησή της στο Facebook η κυρία Σακελλαροπούλου αναφέρει:

«Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, παγκόσμια ημέρα εξάλειψης της βίας κατά των γυναικών, ο ΟΗΕ, δημόσιοι οργανισμοί, γυναικείες οργανώσεις εκδίδουν ανακοινώσεις, δημοσιεύουν στοιχεία, προβαίνουν σε διακηρύξεις. Κάθε χρόνο, τέτοια μέρα, γυναίκες βγαίνουν στους δρόμους απαιτώντας περισσότερη ασφάλεια, ελευθερία, αυτονομία. Κι όμως, κάθε χρόνο, οι αριθμοί παραμένουν συγκλονιστικοί. Η βία είναι καθημερινά παρούσα στη ζωή των γυναικών - και το χειρότερο, είναι παρούσα μέσα στο σπίτι τους, «το πιο επικίνδυνο μέρος» για εκείνες, σύμφωνα με τον ΟΗΕ, το κολαστήριό τους. Η ανδρική βαναυσότητα έχει το πρόσωπο του συντρόφου, του πατέρα, του αδελφού, του συγγενούς. Σήμερα, στον κόσμο μας, εκατόν σαράντα γυναίκες και κορίτσια δολοφονούνται καθημερινά από κάποιον οικείο τους. Σήμερα, στην πατρίδα μας, πενήντα και πλέον γυναίκες την ημέρα πέφτουν θύματα κακοποίησης, κατά κύριο λόγο από τους συζύγους τους. Πίσω από κλειστές πόρτες, η ενδοοικογενειακή βία καλπάζει.

Αν, ωστόσο, υπάρχει ένα ενθαρρυντικό στοιχείο στην έκθεση που δημοσίευσε ο ΟΗΕ για τη βία με βάση το φύλο, είναι η παρατήρηση ότι η αύξηση των ποσοστών είναι αποτέλεσμα περισσότερων δεδομένων και όχι περισσότερων δολοφονιών. Η βία είναι πλέον ορατή. Η σιωπή έχει σπάσει. Οι γυναίκες μιλούν, ζητούν βοήθεια, αντιδρούν. Οι υπηρεσίες ενημέρωσης, συμβουλευτικής υποστήριξης, νομικής εκπροσώπησης και φιλοξενίας των θυμάτων της έμφυλης βίας πληθαίνουν, γίνονται παράθυρα διαφυγής από μια δυναστική, απειλητική καθημερινότητα. Είναι, ωστόσο, καιρός να αντιμετωπιστούν τα βαθύτερα αίτια του φαινομένου. Είναι καιρός για πιο αποφασιστικές, κοινωνικά παιδευτικές κινήσεις που θα στοχεύουν σε γυναίκες και άντρες εξίσου. Μόνον έτσι το ειδεχθές αυτό φαινόμενο, μια κατάφωρη παραβίαση των ανθρώπινων δικαιωμάτων, θα πάψει να απειλεί τη σωματική ακεραιότητα, να κλονίζει την ψυχική υπόσταση και να συντρίβει την αξιοπρέπεια των γυναικών. Και στην κοινωνική μας συμβίωση όλοι μας θα αρχίσουμε επιτέλους να ζούμε ελεύθεροι από στερεότυπα, βία και καταναγκασμούς, με όρους αλληλοσεβασμού και ισότητας».