Σε τεντωμένο σχοινί Αθήνα-Άγκυρα: Οι ελληνοτουρκικές σχέσεις το 2025 στη σκιά των διεθνών εξελίξεων

Ένα σύνθετο διεθνές περιβάλλον διαμόρφωσε τις ελληνοτουρκικές σχέσεις το 2025, περιορίζοντας αλλά και διαμορφώνοντας τις επιλογές των δύο χωρών. Η διεθνής αστάθεια, οι περιφερειακές συγκρούσεις και οι ανάγκες ασφάλειας της Δύσης επηρέασαν άμεσα τις κινήσεις τόσο της Ελλάδας όσο και της Τουρκίας, δημιουργώντας μία κατάσταση στην οποία η ένταση συνυπήρχε με την ανάγκη αυτοσυγκράτησης. Τους τελευταίους μήνες του χρόνου η Αθήνα ξεκίνησε να επενδύει σε συνεργασίες με πολυμερή σχήματα.

«Πάμε προς μια λογική συνεργασιών», τονίζει στο euronews ο καθηγητής Διεθνούς Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου, Δημήτρης Τριανταφύλλου, επισημαίνοντας παράλληλα φαίνεται τάση και πίεση σε πολλαπλά επίπεδα για πολυμερείς συνεργασίες, ωστόσο, όπως λέει ο καθηγητής, φαίνεται να υπάρχει «μια αβεβαιότητα από πλευράς Τουρκίας αν είναι διατεθειμένη να πάει προς τα εκεί γιατί αυτό της χαλάε το αφήγημα ότι έχει τον πρωταρχικό ρόλο στις εξελίξεις στην περιοχή. Και γι΄αυτό βρισκόμαστε σε μια φάση μεταβατική».

Οι επενδύσεις αμερικανικών εταιρειών στην Ελλάδα και η συνεργασία με τις ΗΠΑ για το LNG ενίσχυσαν τη στρατηγική θέση της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο. Οι εξελίξεις αυτές αύξησαν τις δυνατότητες της Ελλάδας σε ενεργειακά και γεωπολιτικά θέματα, ενώ η Τουρκία απάντησε με έντονη ρητορική για τα θαλάσσια δικαιώματα, προσθέτοντας έναν νέο παράγοντα ανταγωνισμού στις ελληνοτουρκικές σχέσεις.

Καθοριστικό ρόλο συνέχισε να παίζει ο πόλεμος στην Ουκρανία και η αντιπαράθεση Ρωσίας–Δύσης με το ΝΑΤΟ να δίνει ιδιαίτερη έμφαση στη συνοχή της νοτιοανατολικής του πτέρυγας. Αυτό λειτούργησε ως μοχλός πίεσης για αποφυγή σοβαρής κρίσης μεταξύ Αθήνας και Άγκυρας. Την ίδια ώρα, η Ανατολική Μεσόγειος παρέμεινε βασικό πεδίο ανταγωνισμού. Την άνοιξη του 2025 η Ελλάδα δημοσιοποίησε τον θαλάσσιο χωροταξικό της σχεδιασμό, μια κίνηση που προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Τουρκίας, διπλωματική ένταση και επανέφερε στο προσκήνιο τις διαφωνίες για τις θαλάσσιες ζώνες και τον ρόλο των νησιών. Λίγους μήνες αργότερα, κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, εκδόθηκαν εκατέρωθεν NAVTEX για έρευνες στο Αιγαίο, γεγονός που ανέβασε ξανά το επίπεδο έντασης. Τέλος, ιδιαίτερη σημασία είχε και ο ρόλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς στο πλαίσιο συζητήσεων για τις ευρωτουρκικές σχέσεις, η Ελλάδα επανέλαβε ότι η πρόοδος της Τουρκίας προς την ΕΕ συνδέεται με τον σεβασμό του διεθνούς δικαίου και των σχέσεων καλής γειτονίας. Αυτό το ευρωπαϊκό πλαίσιο λειτούργησε ως ακόμη ένας παράγοντας πίεσης για τη διατήρηση του διαλόγου.

Σύμφωνα με ανώτατες πηγές του υπουργείου Εξωτερικών Αθήνα και Άγκυρα αναζητούν τις κατάλληλες ημερομηνίες για την διεξαγωγή του Ανώτατου Συμβουλίου Συνεργασίας που αναμένεται εδώ και πολλούς μήνες, τοποθετώντας την πάντως οπωσδήποτε εντός του πρώτου τριμήνου του 2026. Τονίζουν δε ότι είναι σημαντικό να διεξαχθεί το Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας ακόμα και αν δεν υπάρξει κάποιο θετικό αποτέλεσμα. Παράλληλα, το αμέσως επόμενο διάστημα θα υπάρξει Πολιτικός Διάλογος και συνομιλίες για Θετική Ατζέντα Ελλάδας-Τουρκίας. Η Αθήνα άλλωστε τάσσεται υπέρ του δομημένου διαλόγου, θεωρώντας ότι με τον τρόπο αυτό έχουν ήδη αποφευχθεί κρίσεις. Οι ίδιες πηγές εκφράζουν την πεποίθηση ότι υπάρχει περιθώριο αυτή τη στιγμή για συζήτηση σχετικά με την οριοθέτηση ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδας παρά την ουσιαστική διαφορά που υπάρχει για το εύρος της συζήτησης. Σε κάθε περίπτωση στην Αθήνα υπάρχει ικανοποίηση για τον συνεχιζόμενο διάλογο που έχει οδηγήσει σε απτά αποτελέσματα, όπως είναι η μείωση των μεταναστευτικών ροών και η ελαχιστοποίηση των παραβιάσεων του εναέριου χώρου. Οι ανώτατες διπλωματικές διαψεύδουν, τέλος, ότι οι ελληνοτουρκικές σχέσεις είχαν μπει στο ψυγείο, καθώς είναι ανοιχτός ο δίαυλος επικοινωνίας αν και παραμένουν τα προβλήματα.

«Πρέπει να γίνει μια σοβαρή συζήτηση για το πώς βλέπει κάθε πλευρά σε ανώτατο επίπεδο το που πάει ο κόσμος και η περιοχή», υπογραμμίζει ο κ. Τριανταφύλλου, επισημαίνοντας παράλληλα ότι οι δύο πλευρές πρέπει μέσα από την συζήτηση να αναζητήσουν σημεία συνεργασίας.

Το 2025 οι ελληνοτουρκικές σχέσεις χαρακτηρίστηκαν από μια εύθραυστη ισορροπία ανάμεσα στην ένταση και τον διάλογο. Το διεθνές πλαίσιο και οι περιφερειακές εξελίξεις έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στη διατήρηση αυτής της ισορροπίας, υπογραμμίζοντας ότι ο διάλογος παραμένει το βασικό εργαλείο διαχείρισης των διαχρονικών διαφορών.