Slovenya neden İsrail ile tüm silah ticaretini yasaklayan tek AB ülkesi?

• Aug 5, 2025, 7:21 PM

5 min de lecture

Avrupa düzeyinde bir uzlaşı sağlanamaması üzerine Slovenya tek başına hareket etti.

Perşembe günü, transit geçiş ve ithalat da dahil olmak üzere İsrail ile tüm silah ticaretini yasaklayan ilk AB ülkesi oldu.

Slovenya hükümeti yaptığı basın açıklamasında, Gazze'deki insani durumla ilgili endişelerini açıkça dile getirdi ve AB'nin "iç anlaşmazlıklar" nedeniyle böyle bir tedbiri kabul edememesini kınadı.

Slovenya hükümeti çatışma nedeniyle Ekim 2023'ten bu yana İsrail'e herhangi bir silah ihracat izni vermediğini söylediği için bu karar her şeyden önce semboliktir.

Bu karar, Gazze'deki savaşa son vermesi için İsrail devleti üzerindeki baskıyı arttırmayı amaçlıyor.

Slovenya Dışişleri Bakanı Tanja Fajon 15 Temmuz'da Brüksel'de yaptığı açıklamada, "Tüm tedbirler masada, geçmişte olduğu gibi İsrail ile katılım anlaşmasının askıya alınmasını, ticari yaptırımları ve silah ambargosunu, bazı yerleşimcilere, bazı bakanlara ve şiddeti destekleyen İsrail hükümetine yönelik yaptırımları destekliyoruz," dedi.

"Ateşkes sağlanana, şiddet durana ve iki ülke arasında bir çözüm bulunana kadar tüm tedbirler mümkün olan en kısa sürede alınmalıdır," diye ekledi.

Düşen satışlar

Belçika, İtalya ve Hollanda gibi diğer Avrupa ülkeleri Slovenya kadar ileri gitmemekle birlikte İsrail'e silah satışlarını azalttılar.

Belçika'da bölgeler, 2008-2009 Gazze savaşının ardından İsrail'e silah ihracatını resmen yasakladı.

Hollanda'da Lahey Temyiz Mahkemesi, F-35 yedek parçalarının Şubat 2024'te İsrail'e ihraç edilmesini iptal etti.

2013 tarihli Silah Ticareti Antlaşması, devletlerin soykırım veya insanlığa karşı suç işlemek için kullanılacak silahları transfer etmesini yasaklıyor.

2008 yılında AB ülkeleri, silahlı çatışmaları uzatmak için kullanılabilecek teknoloji ve askeri teçhizat transferlerini reddetmeyi de taahhüt etti.

Groupe de recherche et d'information sur la paix et la sécurité (GRIP) araştırmacılarından Samuel Longuet Euronews'e yaptığı açıklamada, "Avrupa devletleri için sadece Gazze'de suç işlemek için kullanılabilecek teçhizatı ihraç etmeme yükümlülüğü değil, aynı zamanda Filistin topraklarındaki İsrail işgalinin kara, hava veya deniz boyutlarını sürdürmek için kullanılabilecek teçhizatı da ihraç etmeme yükümlülüğü vardır." dedi.

"Yani bu, İsrail ordusu tarafından kullanılabilecek neredeyse tüm askeri teçhizatı kapsıyor," diye ekledi.

İhracata devam

Avrupa'nın İsrail'e askeri teçhizat ihracatı devam ediyor.

Bazı ülkeler parçaların sadece İsrail'de monte edildiğini ya da Gazze'de kullanılmayan eğitim ekipmanları olduğunu belirtiyor.

Samuel Longuet, "İtalya'daki çeşitli insan hakları derneklerinin yanı sıra İtalyan araştırmacı basınının çalışmaları, İtalyan hükümetinin sadece yeni ihracat lisanslarının verilmesini askıya aldığını, ancak 7 Ekim 2023'ten önce izin verilen her şeyin İsrail'e gitmeye devam ettiğini ortaya çıkardı. Özellikle de eğitim uçakları için parçalar," diye açıklıyor.

Hem sivil hem de askeri amaçlarla kullanılabilen çift kullanımlı teknolojilerin transferi de bir sorun teşkil ediyor.

Araştırmacı, Belçika'da Flaman bölgesinin bir Flaman şirketinin "birkaç ay önce bir insani yardım konvoyunu bombalamak için kullanılan İsrail insansız hava araçlarının kontrol kabinlerinde bulunan ekranları" ihraç etmesine izin verdiğini söylüyor.

"7 Ekim'den önce, Mart 2023'te Flaman hükümeti tarafından ileri sürülen argüman, bunun genel bir teknoloji olduğu, evet, bir drone kontrol kabininde, ancak başka herhangi bir şeyde bulunabilecek bir ekran olduğuydu. Dolayısıyla bu durumda, bu ekranları tedarik eden şirketin bir ihracat lisansı için başvurmasını gerektirmedi, çünkü bu kesinlikle askeri bir teknoloji değildi," diyor.

ABD, İsrail'in açık ara önde gelen silah tedarikçisi konumunda. İsrail'in silah ithalatının üçte ikisini ABD, üçte birini Almanya ve yüzde 1'ini İtalya gerçekleştiriyor.

Stockholm Uluslararası Barış Araştırmaları Enstitüsü'ne (SIPRI) göre, Almanya İsrail'e ağırlıklı olarak fırkateyn ve torpido satıyor.

Longuet, "İhraç ettiğimiz şey aslında her şeyden biraz. İsrail gemilerinde kullanılabilecek parçalar, yani deniz sistemlerinde kullanılacak ekipmanlar. Ayrıca eğitim uçakları için de parça tedarik ediyoruz," diyor.

"Örneğin İngiltere ve İtalya, geleceğin İsrailli savaş pilotlarını eğitmek için kullanılan İtalyan M-346 uçaklarının parçalarını ihraç ediyor."