AB Medya Özgürlüğü Yasası yürürlüğe girdi: Gazetecileri korumayı hedefleyen dönüm noktası

AB'nin dönüm noktası niteliğindeki Medya Özgürlüğü Yasası (EMFA), basına daha iyi koruma sağlamak ve medya özgürlüğünü daha şeffaf hale getirmek amacıyla cuma günü yürürlüğe girdi.

Yasa ayrıca gazetecilere karşı casus yazılım kullanımını sınırlandırmayı, devlet reklamlarının şeffaflığını arttırmayı ve kamu medyasının bağımsızlığını güçlendirmeyi amaçlıyor. Yeni kurallar gazeteciler ve kaynakları için korumayı da artırıyor. Sosyal medya platformlarının da yeni yasa kapsamında bağımsız medyadan gelen içeriği keyfi olarak silmekten veya kısıtlamaktan kaçınması gerekiyor.

Medya Özgürlüğü Yasası, basınla ilgili ilk AB düzenlemesi. Yasa, Avrupa Komisyonu tarafından hazırlandı ve Avrupa Parlamentosu tarafından 2024 yılında yapılan genel kurul oylamasında ezici bir çoğunlukla desteklendı.

Demokrasi, Adalet ve Hukukun Üstünlüğünden sorumlu Komisyon Üyesi Michael McGrath konuyla ilgili olarak şunları söyledi:* "Avrupa Medya Özgürlüğü Yasası'nın uygulamaya girmesiyle birlikte AB genelinde medya ve gazeteciler daha önce benzeri görülmemiş güvencelere kavuşurken, vatandaşlar da aldıkları haberlerin ticari ya da siyasi gündemle değil gerçeklerle yönlendirildiğine güvenebilecekler."

"EMFA'nın uygulamaya girmesi AB'de basın özgürlüğü açısından bir dönüm noktasıdır. Ancak bunun gerçek değeri sözlerle değil eylemle ölçülecektir. Şimdi asıl iş başlıyor: Her üye devletin EMFA'yı tam olarak ve sadakatle uygulamasını sağlamak. Medya özgürlüğü pazarlık konusu değildir; demokrasimizin belkemiğidir."

Parlamento'nun yasanın uygulanmasını inceleyen çalışma grubuna başkanlık eden Alman EPP milletvekili Sabine Veheyen de bu görüşte.

Yeşiller/EFA grubundan Alman AP milletvekili ve Parlamento Kültür ve Eğitim Komitesi Başkanı Nela Riehl ise üye devletlerin kurallara uyması gerektiğini söyledi.

"Medya Özgürlüğü Yasası ile Avrupa, basın özgürlüğünün ve gazetecilik faaliyetlerinin korunması için bir ölçüt belirlemiştir. Bu büyük bir başarıdır. Ancak sadece biz buna uyarsak anlamlı olur. Avrupa'nın farklı bölgelerinde basın özgürlüğünde yaşanan gerilemeyi endişeyle izliyor ve tüm üye devletleri bu yasayı titizlikle uygulamaya çağırıyorum."

Avrupa Komisyonu yeni kuralları, birçok üye ülkede basın özgürlüğünün azaldığı bir ortamda önerdi.

Son AB Hukukun Üstünlüğü Raporları, AB genelinde medya özgürlüğü ve çoğulculuğa ilişkin süregelen endişelere dikkat çekerek, başta Macaristan, Polonya ve Yunanistan olmak üzere bazı üye devletlerde medya özgürlüğü ve gazetecilerin güvenliğinde endişe verici bir düşüş yaşandığına dikkat çekiyor. Bu arada, Malta'da araştırmacı gazeteci Daphne Caruana Galizia ve Slovakya'da Jan Kuciak son sekiz yıl içerisinde çalışmaları nedeniyle suikasta uğradılar.

Yeni kurallara göre hükümetler gazetecilere yönelik casus yazılımları ancak ulusal güvenliğin tehlikede olması halinde son çare olarak kullanabilecek. Daha önce Macaristan ve Polonya'nın gazeteciler üzerinde Pegasus casus yazılımını kullandığı iddia edilmişti. Avrupa Medya Hizmetleri Kurulu adı verilen yeni bir AB organı yasaların uygulanmasını denetleyecek.