Avrupa, artan GPS müdahalelerine karşı yeni savunma stratejileri geliştiriyor

Avrupa, özellikle havaalanlarında, Baltık ve Karadeniz gibi bölgelerde GPS sistemlerine yönelik müdahalelerde artış yaşıyor.

Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen’i taşıyan uçak, pazar günü Rusya ve Belarus’a sınır veya yakın olan yedi üye devleti kapsayan resmi tur sırasında Bulgaristan hava sahasında benzer bir duruma maruz kaldı.

Bulgar yetkililer Rusya’dan şüpheleniyor.

Avrupa Komisyonu baş sözcüsü Paula Pinho salı günü, “Şubat 2022’de savaşın ve Rusya’nın Ukrayna’yı işgalinin başlamasından bu yana GNSS (Küresel Uydu Seyrüsefer Sistemi) müdahalelerinde kayda değer bir artış oldu. Son dönemde Bulgaristan ve doğu kanadında, Finlandiya’dan Kıbrıs’a kadar AB uçaklarını ve gemilerini etkileyen vakalar yaşanıyor,” dedi.

Geçen yıl da dönemin İngiltere Savunma Bakanı Grant Shapps’i taşıyan uçak, Kaliningrad'da aynı durumla karşılaşmıştı.

“Rusya’nın Kaliningrad’da, Baltık ülkeleri sınırlarında ve elbette Ukrayna sınırlarında müdahalede bulunan üsleri var,” dedi Londra’daki City St George’s Üniversitesi’nden Elektronik ve Radyo Mühendisliği Profesörü David Stupples, Euronews’e.

Avrupalı bakanlar, Mayıs 2025 tarihli bir mektupta, GPS'ye yönelik müdahalelerin 2022’den bu yana özellikle Rusya ve Belarus kaynaklı olarak Baltık Denizi bölgesinde gözlemlendiğini bildirdi.

Litvanya'da iletişimden sorumlu yetkili bir kurum, haziran ayında binden fazla vaka kaydetti; bu, Haziran 2024’e kıyasla 22 kat fazla.

Estonya’da yetkililere göre, uçuşların yüzde 85’i GPS müdahalelerinden etkilendi.

Polonya ise, Ocak 2025’te 2.732 GPS sistemlerine yönelik müdahale ve yanıltma vakası kaydetti.

Hibrit savaş

GPS sistemlerine müdahalede iki ana tür var: parazit ve yanıltma.

“Parazit, esasen uydu sinyalinden bilgi almasını engellemek için alıcıya radyo gürültüsü yayar,” dedi Stavanger Üniversitesi’nden Doçent Tegg Westbrook, Euronews’e.

“Yanıltma ise daha manipülatiftir. Yanlış sinyaller enjekte ederek alıcıya sahte konum veya navigasyon bilgileri verir,” diye ekledi.

Bunlar Rusya’nın “komşu ülkeleri taciz etmek ve sindirmek için kullandığı hibrit savaş veya elektronik harp teknikleri" diye açıklıyor uzmanlar.

“Norveç’in kuzeyindeki Finnmark bölgesinde, ambulanslardan uçaklara, ormancılık faaliyetlerine kadar bir dizi olay yaşandı. Aynı durum Letonya, Litvanya ve Finlandiya’ya kadar uzanarak deniz taşımacılığını da ciddi şekilde etkiledi,” diye ekledi profesör.

Ancak kaygılara rağmen pilotlar bu tür senaryolara karşı eğitimli ve alternatif seyrüsefer yöntemlerini biliyorlar.

“Yedek sistemler gayet iyi çalışıyor. GPS kadar hassas olmasalar da yeterince doğru. Ayrıca Eurocontrol tarafından Avrupa genelinde işletilen yer radarıyla uçaklar tamamen güvende,” diye açıkladı David Stupples.

“Parazitin en ciddi etki yaratacağı durumlar kötü hava koşullarında olur; fırtına sırasında, gece olduğunda ve özellikle hava trafiğinin yoğun olduğu yerlerde,” dedi Tegg Westbrook. Ancak bu senaryonun vakaların yüzde 1’inden azına denk geldiğini belirtti.

AB Savunma Komiseri Andrius Kubilius, X üzerinden yaptığı açıklamada, AB’nin parazitleri daha iyi tespit edebilmek için alçak yörüngeye daha fazla uydu fırlatacağını söyledi.

NATO Genel Sekreteri Mark Rutte salı günü, "Rusya’nın uçaklara yönelik müdahalesini engellemek için çalışmalar yürütüyoruz," dedi.

6 Haziran’da 13 AB üyesi ülke, Avrupa’da müdahalelerin artmasına karşı önlem alınması için Komisyon’a çağrıda bulundu.

Özellikle küresel uydu seyrüsefer sistemine alternatif sistemler geliştirilmesini ve müdahaleye dirençli GNSS hizmetlerinin hızlandırılmasını önerdiler.