Avrupa Komisyonu, Güney Amerika ülkeleri ile yapılan Mercosur anlaşmasının onay sürecini başlattı

Avrupa Komisyonu, Arjantin, Brezilya, Paraguay ve Uruguay'dan oluşan Mercosur bloğu ile Aralık 2024’te sonuçlandırılan ticaret anlaşmasının onay sürecini çarşamba günü başlattı.

Komisyon, özellikle Fransa’nın başını çektiği en çekinceli üye ülkelerin de nihayetinde anlaşmaya onay vereceğini umuyor.

Bu amaçla Komisyon, Paris’in en önemli taleplerinden birini yerine getirerek, anlaşmaya bir deklarasyon ekledi. Buna göre AB, özellikle sığır eti ve kümes hayvanı gibi en hassas ürünlerde AB üreticileri için oluşabilecek olası piyasa bozulmalarını yakından izleyecek.

AB ile Mercosur ülkeleri arasında imzalanan anlaşma, iki blok arasında bir serbest ticaret alanı oluşturmayı hedefliyor. Çoğu üründe gümrük tarifeleri kademeli olarak kaldırılacak; ancak bazı tarım ürünleri kota uygulamasına tabi tutulmaya devam edecek.

Söz konusu deklarasyonun bir “hukuki metin” formu alması bekleniyor, ancak Mercosur ülkelerini değil sadece Komisyon’u bağlayacak. Bu hamle, Mercosur ürünlerinin haksız rekabet yaratmasından endişe eden Avrupalı çiftçilerin kaygılarını gidermeyi amaçlıyor.

2024’te varılan anlaşmaya göre, bir piyasada ciddi bozulma yaşanması halinde ilgili ülke koruma maddesini (safeguard clause) devreye sokarak ithalatı kısıtlayabiliyor. Ancak Fransa, bu hükmün etkisiz kaldığını savunuyor.

Hükümeti önümüzdeki günlerde güven oylamasıyla karşı karşıya olan Fransa Cumhurbaşkanlığı Sarayı Elysee, Komisyon’un açıklamasına henüz yanıt vermedi.

Mercosur anlaşması Fransa’da son derece hassas bir konu olarak görülüyor. Bugüne kadar ülkenin başlıca siyasi güçleri bu anlaşmaya karşı ortak tutum sergiledi.

Komisyon uygulamanın 'demokratik' olduğunu iddia ediyor

Anlaşma şimdi AB üye devletleri tarafından imzalanmalı. Üyelerin çoğunluğu, ABD ile bozulan ticari ilişkilerin telafi edilmesi arzusuyla anlaşmayı destekliyor.

Tartışmaların en yoğun olduğu dönemde Fransa, AB Konseyi’nde engelleyici bir azınlık oluşturmak için Polonya, Hollanda, Avusturya ve muhtemelen İtalya’nın desteğine güvenebiliyordu. Ancak ABD ile aylar süren zorlu gümrük tarifesi müzakerelerinin ardından bu dengede değişim yaşandığı görülüyor.

Anlaşmanın “hızla” yürürlüğe girmesini isteyen Komisyon, metni ikiye ayırmayı tercih etti: Ticaret bileşeni, üye devletlerin temsil edildiği AB Konseyi ve Avrupa Parlamentosu’ndan geçecek. Yatırım gibi diğer unsurları içeren ikinci bileşen ise ulusal parlamentolara sunulacak.

Üst düzey bir AB yetkilisi bu süreci, “antlaşmalarla uyumlu” ve “demokratik” olarak niteledi; çünkü seçilmiş Avrupa Parlamentosu üyeleri tarafından incelenecek. Bu yöntem, ticaret bölümünün daha hızlı yürürlüğe girmesine olanak tanıyacak.

Benzer bir yaklaşım, AB-Kanada anlaşmasında (CETA) da kullanılmıştı. CETA’nın ticari hükümleri geçici olarak uygulanırken, yatırımla ilgili maddeler de dâhil tüm anlaşma henüz 27 ulusal parlamentoda onay sürecini tamamlamış değil.