AB–Hindistan serbest ticaret anlaşmasında askeri iş birliği oyunun kurallarını nasıl değiştirebilir?

AB ile Hindistan kısa süre içinde tarihi bir serbest ticaret anlaşmasını (STA) sonuçlandırmayı hedeflerken, Avrupa Komisyonu’nun çarşamba günü sunacağı AB-Hindistan Stratejisi belgesinde güvenlik ve savunma boyutunun önemli rol oynaması bekleniyor.

AB-Hindistan Ticaret Odası Genel Sekreteri Sunil Prasad, STA’nın Aralık’tan önce Yeni Delhi ile Brüksel arasında imzalanacağından emin olduğunu söyledi.

Otomotiv yan sanayi, tarım, şarap ve sert içkiler gibi alanlarda bazı pürüzler sürse de, Prasad’ın belirttiğine göre taraflar ikili güvenlik politikası ve savunma sanayii çıkarları adına taviz vermeye hazır görünüyor. Prasad, “Bu iş birliği, daha güçlü bir ticari ve ekonomik ilişkiye giden yolu açacak” dedi.

Ukrayna’daki savaş, Hint-Pasifik bölgesindeki askeri yığınak ve Pakistan’la yaşanan son şiddet tırmanışı, savunma sanayinde (çoğunlukla AB teknolojisiyle) iş birliği arayışındaki 27 üye ülke ile Yeni Delhi arasındaki ilişkide güvenlik ve savunmayı ön plana taşıdı. Prasad, “Hindistan bir (silah) üretim üssü olmak istiyor; bu gayet doğal. Ancak aynı zamanda Avrupa Birliği’nin desteğine ihtiyaç var. Hindistan bunu tek başına yapamaz” ifadelerini kullandı.

10–14 Eylül tarihleri arasında AB’nin Siyasi ve Güvenlik Komitesi (PSC), kuruluşundan bu yana ilk kez Yeni Delhi’ye gitti. AB heyeti, üye devletlerin AB nezdindeki 27 büyükelçiden oluşuyordu ve Hindistan’da üst düzey kurumsal, siyasi, askeri ve ekonomik yetkililerle görüştü.

PSC Başkanı, Hollandalı diplomat Delphine Pronk, “Ziyaretimizden edindiğimiz tespitler ve öneriler AB’nin en üst siyasi liderlerine sunulacak; bu da Hindistan’la iş birliğinin güçlendirilmesinin önünü açacak,” dedi.

PSC, AB’nin Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (ODGP) ile Ortak Güvenlik ve Savunma Politikasından (OGSP) sorumlu. Komite, AB Konseyi’ne stratejik yaklaşımlar ve siyasi eylem seçeneklerini koordine ediyor ve tavsiye ediyor. Avrupa Dış Eylem Servisi (EEAS) tarafından koordine edilen bir AB organı olarak görev yapıyor.

AB ve Hindistan neden ortaklıklarını geliştirmeye ihtiyaç duyuyor?

Brüksel'deki düşünce kuruluşu European Centre for International Political Economy (ECIPE) direktörü Hosuk Lee-Makiyama, "Brüksel'de ne pahasına olursa olsun Hindistan ile bir anlaşma yapmamız gerektiği konusunda çok güçlü bir siyasi uyum olduğu ve en önemli ihracat pazarımız olan ABD'nin temelde bir boşlukta kaybolduğu muhtemelen en kötü saklanan sırlardan biridir," dedi.

Hindistan'ın 2025-2026 savunma bütçesi 70 milyar euronun (3,4 trilyon TL) üzerinde ve Yeni Delhi donanmasını ve hava kuvvetlerini modernize etmeyi planlıyor.

Narendra Modi hükümeti Hint ordusunun askeri teknoloji tabanını çeşitlendirmeyi amaçlıyor.

İki hafta önce Hindistan ve Almanya, Alman tasarımı denizaltıların Güney Asya ülkesinde üretilmesi için bir anlaşma imzaladı.

Yeni Delhi 2016-2022 yılları arasında 62 adet Fransız Rafale savaş uçağı satın aldı ve Paris ile iş birliği içinde Hindistan'da yeni uçaklar üretmeyi planlıyor.

Hindistan'dan AB'ye tam stratejik özerklik dersi mi?

ABD ile yaşanan ticari ve siyasi gerilimlere rağmen Hindistan, ilişkileri yeniden rayına oturtmak amacıyla salı günü Washington’dan gelen ticaret heyetini ağırladı.

ABD Başkanı Donald Trump, ağustos ayı başında imzaladığı kararnameyle Hindistan’ın Rusya’dan petrol almaya devam etmesi nedeniyle gümrük vergilerini yüzde 25’ten yüzde 50’ye çıkarma tehdidinde bulundu.

Bundan sadece birkaç hafta sonra Hindistan Başbakanı, Çin’de düzenlenen Şanghay İş Birliği Örgütü (ŞİÖ) zirvesine katıldı ve burada Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile Çin lideri Şi Cinping tarafından samimi bir şekilde karşılandı.

Hem Avrupa hem de ABD’deki gözlemciler, Trump yönetiminin ilan ettiği ticaret savaşına karşılık Hindistan’ın geçici olarak tarihsel rakibi Çin’e yönelmesini beklediklerini belirtti.

Bu sırada Hindistan ordusunun en seçkin birliklerinden biri kabul edilen Kumaon Tugayı’na bağlı yaklaşık 60 asker, Belarus’ta düzenlenen ve Rusya’nın öncülük ettiği Zapad tatbikatlarına katılıyor. Tatbikat alanı, AB ve NATO sınırına sadece birkaç kilometre uzaklıkta.

Brüksel merkezli düşünce kuruluşu ECIPE direktörü Hosuk Lee-Makiyama, “Hindistan asla tüm yumurtalarını aynı sepete koymuyor. Tek bir ittifaka tamamen katılmıyor,” dedi.

Hindistan ordusunun önemli bir bölümünde Rus yapımı silahlar bulunuyor. Bazı askerlerin Zapad tatbikatına katılması da bu sistemlerin işleyişini gözlemleme ihtiyacıyla bağlantılı olabilir.

AB-Hindistan Ticaret Odası Genel Sekreteri Sunil Prasad, “Başkan Putin yıl bitmeden Hindistan’a resmi ziyaret gerçekleştirecek ve S-400 ya da S-500 hava savunma füzelerinin üretimine yönelik bir anlaşma imzalayacak” ifadelerini kullandı.

Lee-Makiyama, Hindistan’ın savunma doktrininin en az yarım yüzyıldır Pakistan üzerinden ABD’ye ait F-16 savaş uçaklarıyla savaşma ihtimaline göre şekillendiğini hatırlattı.

Hindistan ile AB arasındaki güvenlik iş birliğinde tartışmalı başlıklardan biri de Pakistan meselesi. Yeni Delhi, AB’den Pakistan’a sağlanan Genelleştirilmiş Tercihler Sistemi Plus (GSP+) programının askıya alınmasını talep ediyor. Hindistan’a göre bu, haksız bir ayrıcalık.

GSP+, AB’nin Pakistan’a özellikle tekstil gibi belirli sektörlerde gümrük avantajları tanıdığı bir ticaret düzenlemesi. Bu ayrıcalık, İslamabad’ın insan hakları sözleşmelerine ve iyi yönetişim ilkelerine uyum göstermesi karşılığında sağlanıyor.