Avrupa'daki İHA ihlalleri için uzman uyarısı: 'Soğukkanlılıkla yanıt verilmeli'

GLOBSEC GeoTech Center'ın araştırmadan sorumlu direktör yardımcısı Alexandr Burilkov, Euronews'e verdiği röportajda, Avrupa'nın son dönemde yaşanan insansız hava aracı (İHA) saldırılarına "histerik bir şekilde aşırı tepki vermemesi" gerektiğini söyledi.

Yakın zamanda Polonya, Danimarka, Romanya ve Estonya'da olaylar kaydedildi. Polonya'da bir düzineden fazla insansız hava aracının Polonya hava sahasını ihlal etmesi üzerine NATO jetleri alarma geçirildi. Danimarka'nın başkenti Kopenhag'daki havaalanı ise bir drone olayı nedeniyle kapatıldı.

Finlandiya Dışişleri Bakanı Elina Valtonen gazetecilere dün yaptığı açıklamada, Avrupa'nın paniğe kapılmaması gerektiğini söyledi. Burilkov da aynı fikirde.

"Bu durum özellikle Soğuk Savaş döneminde düzenli olarak gerçekleşiyordu. Peki, savaş yeniden başladı mı? Hayır, başlamadı. Bu tür olaylarda soğukkanlı ve pragmatik olmanın çok önemli olduğuna inanıyorum," diyen Burilkov sözlerini şöyle sürdürdü: "Bu olayların bize asıl öğretmesi gereken ders, histerik bir şekilde aşırı tepki vermemektir. Sadece her ihtimale karşı hazırlıklı olmak. Yani bir tehdit olabileceğini göz ardı etmiyoruz."

Soğuk Savaş dönemine kıyasla tehlike daha az

Burilkov mevcut tehdidin Soğuk Savaş dönemindeki tehdide kıyasla daha küçük olduğunu söyledi.

Sovyetler Birliği'nin Rusya Federasyonu'nun olmayı umabileceğinden çok daha güçlü olduğunu söyledi. Sovyet bombardıman uçaklarının ve nükleer kapasiteli Sovyet uçaklarının Alaska hava sahasına girdiği coğrafi sıkışma noktalarında rutin olaylar yaşanıyordu.

Rusya, Çin ve eski Sovyet coğrafyasında askeri ve güvenlik konularında uzman olan ve aynı zamanda Avrupa Terörizm Konuları Uzman Ağı'nın da üyesi olan Burilkov, "Bu durum Sovyetler Birliği'nin jet uçakları olduğu sürece devam etti. Dolayısıyla, bugünkünden daha gergin bir dönem olan o dönemde, sıcak çatışmaya, açık savaşa dönüşmeden her türlü olay yaşandı. Bunu gerçekten unutmamalıyız," ifadelerini kullandı.

NATO ve Avrupa üretimde Rusya ve Ukrayna'nın çok gerisinde

Euronews, AB'nin Drone Duvarı girişimini analiz etmesi için Burilkov'a ulaştı. Geçtiğimiz hafta Avrupa Komisyonu, AB'nin doğu kanadı boyunca bir tespit ve müdahale ağı olan bir "drone duvarı" fikrini ortaya attı. Bu sistemin AB'ye giren şüpheli insansız hava araçlarını tespit ve imha edeceği varsayılıyor.

Bu girişim on üye ülkeyi bir araya getirdi: Bulgaristan, Danimarka, Estonya, Macaristan, Letonya, Litvanya, Polonya, Romanya, Slovakya ve Finlandiya - en gelişmiş insansız hava aracı kabiliyetlerine sahip ülke olan Ukrayna'nın da katılımıyla.

Burilkov'a göre NATO'nun da tartışmaya katılması anlaşılabilir bir durum zira ittifak drone üretimi konusunda Rusya ve Ukrayna'nın gerisinde kalıyor.

"Bence bu gerçekten paralel kabiliyetler ekleme meselesi çünkü savaşın üzerinden üç yıldan fazla bir süre geçmiş olmasına rağmen NATO hem Ukrayna hem de Rusya'ya kıyasla insansız hava araçları konusunda hala nispeten zayıf. Ruslar daha büyük bir endüstriye sahip olmanın avantajına sahip olabilir mi? Bu bir şey. Ukraynalılar ise daha esnek olan inovasyon ekosistemlerinin avantajına sahipler. Ancak her ikisi de Avrupa'nın çok ilerisinde."

Burilkov, Avrupa'nın Drone Wall girişimini kurarken iki faktörü göz önünde bulundurması gerektiğini söyledi. Birincisi, hızla gelişen drone sektörü, ikincisi de seri üretim meselesi.

"Küçük ve yapımı kolay oldukları için diğer sistemlerden çok daha hızlı yineleyebilirsiniz. Bir tankı, bir savaş gemisini ya da bir uçağı geliştirmek istiyorsanız, bu yıllar süren büyük bir çabadır. Bir drone genellikle 3D olarak basılır, bu nedenle daha iyi versiyonlar üzerinde yinelemeye başlamak çok kolaydır. Burilkov'a göre sorunlardan biri bu."

Diğer sorun ise üretim kapasitesi meselesi. Ukrayna'da her iki tarafın da drone kullanımı muazzam boyutlarda. "Küçük olanlardan yüz binlerce, milyonlarca, Geron'lar gibi daha büyük olanlardan binlerce. Henüz bu üretim kapasitesine sahip değiliz ve bu nedenle drone duvarı, bunları bir fark yaratmaya başlayacak kadar büyük miktarlarda üretebilme fikridir."

Uzman, tüm sektör yüksek hızda geliştiği için Avrupa'nın esnek kapasiteler kurması gerektiğini de sözlerine ekledi.

"Bu şeyler çok hızlı değişiyor. Dolayısıyla şu anda en iyi olan insansız hava araçlarını satın alıp stoklamak mantıklı değil, çünkü birkaç yıl sonra hala etkili olacaklar mı? İhtiyaç duyduğunuzda üretimi ölçeklendirebilmek için üretim kapasitesini geliştirdiğiniz ikili bir yola sahip olmak daha mantıklıdır, ancak aynı zamanda dronlar söz konusu olduğunda yeniliğin öncüsü olmaya devam edersiniz. Yani savunmanızı tamamen birkaç yıl içinde modası geçebilecek ya da en azından bugün olduğundan daha az etkili olabilecek bir sisteme adamak istemezsiniz."

Burilkov ayrıca drone geliştirmenin geleneksel askeri gelişmelere entegre edilmesi gerektiğini de belirtti.

"Sadece insansız hava aracı satın alıp sonra da tamam, artık tanklara, toplara vs. ihtiyacımız yok diyemezsiniz. İHA'ları alıp geleneksel kabiliyetlerin bir parçası olarak entegre etmeniz gerekir. Aksi takdirde, belki insansız hava araçlarına sahip ama aynı zamanda çok kırılgan bir askeri güce sahip olursunuz çünkü birleşik operasyonlar olarak birlikte çalışan tanklar ve toplardan oluşan diğer tüm ağır metallere sahip değildir."

Avrupa'da farklı protokoller ve nüfusun yoğun olduğu bölgeler engel teşkil ediyor

Drone Duvarı'nda karşılaşılacak bir diğer zorluk da her üye ülkenin droneların etkisiz hale getirilmesi konusunda farklı politikalara sahip olması.

"Almanya'da askeri eğitim dronlar tarafından rutin olarak sekteye uğratılıyor. Eğer söz konusu olan tek bir drone ise onu etkisiz hale getirebilirsiniz ama belki de getiremezsiniz. Danimarka'daki havaalanı saldırılarında olduğu gibi nüfusun yoğun olduğu bir bölgede meydana gelirse, ikincil zarar verme riski olmadan ateş etmeye bile başlayamazsınız."

Avrupa, eylül ayı başında Polonya'da meydana gelen ve Rusya'dan fırlatıldığı iddia edilen en az 19 insansız hava aracının Polonya hava sahasına girdiği olaydan da ders çıkarabilir. Bunlardan bazıları askeri jetler tarafından vurulurken, diğerleri yakıtları bittikten sonra düştü.

"Polonyalılar onları düşürmek için jetleri kullandılar, bu da pahalı havadan havaya füzeler anlamına geliyor. Füzelerden biri hedefini ıskalamış ve nüfusun yoğun olduğu bir bölgeye düşmüş gibi görünüyor ki bu hiç de ideal değil. Bazı insansız hava araçları ise tespit edilememiş ve yakıtları bittikten sonra düşmüşlerdir. Hem sınır ötesi işbirliği de dâhil olmak üzere AB genelinde birleşik bir politika geliştirmek hem de farklı türdeki insansız hava araçlarına nasıl karşılık verileceğine dair bir tipoloji geliştirmek zor olacaktır."

Macaristan, Drone Duvarı'na yabancı değil

Avrupa Komisyonu, Rusya ile yakın bağları olan iki doğu kanadı ülkesi Slovakya ve Macaristan'ı Drone Duvarı girişimine dahil etme konusunda isteksiz görünüyordu. Slovakya'nın gruba katılmasının ardından Macaristan da bölgedeki son ülke olarak davet aldı. Burilkov'a göre, Rusya ve Çin ile bağları olan çok vektörlü Macar dış politikası ile Budapeşte'nin Batı odaklı güvenlik politikası arasında bir ayrışma var.

"Macar hükümeti yalnızca Avrupa standartlarına göre oldukça benzersiz olan Avrupa askeri donanımını satın alma konusunda tamamen kararlı. Yani Macar cephaneliğindeki her şey Avrupalı üreticilerden geliyor. Bu da elbette Avrupa savunma sanayisini Macaristan'a çekmekte işe yaradı. Dolayısıyla Rheinmetall'in Macaristan'da Leopard tankları üreten büyük bir üretim girişimi var. Ayrıca bu yeni tekerlekli RCH-155 obüsünü de üretmeye hazırlanıyor. Bu da ilginç bir durum yaratıyor: Budapeşte'nin dış politikası her zaman Avrupa Birliği'nin geri kalanıyla uyum içinde olmasa da, Avrupa güvenliğine katkıda bulunma perspektifinden bakıldığında Macarlar bu konuda bazı açılardan daha ileri gidiyor. "

Burilkov, Macar ordusunun yetenekleri açısından iyi durumda olduğunu belirterek, bir çatışma çıkması halinde doğu kanadının savunmasına çok anlamlı bir katkıda bulunabileceklerini söyledi.