Avrupa Komisyonu tartışmalı 'ulusal egemenlik' yasası nedeniyle Macaristan'ı mahkemeye veriyor

Avrupa Komisyonu, Budapeşte'nin "ulusal egemenliği" korumak için gerekli olduğunu söylediği, ancak sivil toplum kuruluşlarının muhalif sesleri hedef almak ve susturmak için tehlikeli bir araç olarak kınadığı oldukça tartışmalı bir yasa nedeniyle Macaristan'ı mahkemeye verdi.

Perşembe günü öğleden sonra açıklanan dava, Komisyon'un Şubat ayında başlattığı yasal işlemin bir sonraki adımını temsil ediyor ve Budapeşte tarafından verilen "tatmin edici olmayan" cevaplara bir tepki niteliği taşıyor. Karar, konuyu Brüksel'den AB'nin en üst mahkemesinin bulunduğu Lüksemburg'a etkili bir şekilde aktarıyor.

Yürütmenin yargıçlardan yasanın geçici olarak askıya alınması gibi herhangi bir geçici tedbir uygulamasını talep etmemesi dikkat çekici. Önümüzdeki yıllarda nihai bir kararın çıkması bekleniyor.

Komisyon Perşembe günü yaptığı açıklamada, "Macar makamlarının cevabını dikkatle değerlendiren Komisyon, tespit edilen ve hala ele alınmamış olan şikayetlerin çoğunu muhafaza etmektedir," dedi.

Macaristan Başbakanı Viktor Orban'ın iktidar partisinin desteğiyle aralık ayında onaylanan tartışmalı yasa, ülkenin "ulusal egemenliğine" ve "anayasal kimliğine" zarar verdiğinden şüphelenilen kişi ve kuruluşları soruşturmak üzere Egemenliği Koruma Ofisi'ni (SPO) kuruyor.

SPO, yurt dışından fon alan ve demokratik tartışmaları ve seçim süreçlerini "başka bir devletin" veya "yabancı bir organın" çıkarları doğrultusunda etkilediği düşünülen kişi veya gruplar hakkında bilgi toplayabilir. Macaristan'ın gizli servisleri, gizli belgelere erişim hakkına sahip olan ofise yardımcı olmak zorunda.

Kendisini eleştirenleri sık sık Batı tarafından maaşa bağlanmış ajanlar olarak nitelendiren Orban, yasanın Macaristan'ı gereksiz siyasi müdahalelerden korumak için gerekli olduğunu söylüyor.

Ancak yasanın geniş yetkileri, muğlak tanımları ve yargı denetiminden yoksun olması, Orban'ın siyasi dogmasını izlemeyi reddettikleri için haksız yere isimlerinin lekeleneceğinden korkan sivil toplum ve bağımsız gazeteciler arasında ciddi endişelere yol açtı.

Uluslararası Şeffaflık Örgütü Macaristan ve uluslararası bağışlarla desteklenen kar amacı gütmeyen araştırmacı bir sivil toplum kuruluşu olan Átlátszó, ofis tarafından şimdiden hedef alındı.

Komisyon, Şubat ayında yasal işlem başlattığında bu düşünceleri yineledi ve yasanın demokrasi ilkesi, özel yaşam hakkı, kişisel verilerin korunması, ifade, bilgi ve örgütlenme özgürlüğü ve adil yargılanma hakkı gibi çok çeşitli temel değerleri ve yasal güvenceleri ihlal ettiğini söyledi.

Amerika Birleşik Devletleri (ABD) de, "Macar hükümetinin bağımsız kuruluşları taciz etme, sindirme ve cezalandırma girişiminin hukukun üstünlüğüne dayanan demokratik yönetişim ilkelerine ters düştüğünü" söyleyerek "acımasız" yasayı kınadı.

Avrupa Parlamentosu, Venedik Komisyonu, Uluslararası Af Örgütü ve Macar Helsinki Komitesi'nin yanı sıra düzinelerce sivil toplum örgütü ve bağımsız medya kuruluşu tarafından da eleştiriler dile getirildi.

Son gelişme, Brüksel ile Budapeşte arasında on yıldır devam eden hesaplaşmanın son derece gergin bir dönemine denk geldi. Geçtiğimiz haftalarda Macaristan 200 milyon euro para cezasını ödemeyi reddettiği, göçmenleri Belçika'ya göndermekle tehdit ettiği ve Rus ve Belarus vatandaşlarının çalışma izinlerini kolaylaştırdığı için eleştirilere maruz kalmıştı.

Orban'ın, Macaristan'ın altı aylık AB Konseyi dönem başkanlığı kapsamında önümüzdeki hafta Avrupa Parlamentosu'na (AP) hitap etmesi planlanıyor.