İngiltere'nin SAFE AB savunma programına erişimini sağlayacak anlaşma Kasım ayı ortasında sağlanabilir

Avrupa Komisyonu, cuma günü yaptığı açıklamada, İngiltere’nin AB’nin önde gelen savunma programlarından birine katılmasına izin verecek anlaşmanın önümüzdeki iki hafta içinde tamamlanacağına inandığını ve bunun üye devletlerin yeniden silahlanma planlarını ayarlamaları için yeterli zamanı bırakacağını bildirdi.

Brüksel ve Londra, yazdan bu yana, Rusya tehdidine yanıt olarak yeniden silahlanmaya yönelen AB’nin Avrupa yapımı silah sistemlerinin ortak tedarikini artırmayı hedefleyen Avrupa Güvenlik Eylemi (SAFE) programına İngiltere’nin katılımını sağlamak için müzakereler yürütüyor.

AB üyesi ülkelerin, 150 milyar euroluk savunma kredi planı kapsamında kendilerine ayrılan payları nasıl harcayacaklarını detaylandıran ulusal planlarını Kasım ayı sonuna kadar sunmaları gerekiyor.

Komisyon sözcüsü Thomas Regnier, Euronews’in sorusu üzerine, Avrupa Savunma Komiseri Andrius Kubilius ile İngiltere Savunma Bakanı John Healey’nin, devam eden müzakereleri cuma günü yapacakları bir telefon görüşmesinde ele almasının beklendiğini doğruladı.

Regnier, “30 Kasım’dan önce beyaz duman görebilecek miyiz? Umudumuz bu yönde. Derin ve son derece verimli müzakereler yürütüyoruz. Oldukça hızlı ilerliyoruz. Amacımız, bir çözüm bulmak, bir anlaşmaya varmak ve müzakereleri Kasım ortasında tamamlamak,” dedi.

SAFE programı, fonlanan her satın almanın en az üçte ikisinin AB içinde üretilmesini öngören ‘Avrupa önceliği’ kuralını da içeriyor.

Üçüncü ülke statüsünde olan İngiltere’nin katkı payı şu anda en fazla yüzde 35 ile sınırlı. Ancak anlaşma sağlanırsa, İngiltere AB üyesi bir ülke gibi değerlendirilecek ve herhangi bir üst sınır uygulanmayacak. Bu statü halihazırda Norveç, Ukrayna ve İzlanda için geçerli.

İngiltere hükümeti ayrıca diğer Avrupa ülkeleriyle ortak silah alımlarına katılabilecek. SAFE kapsamında bir alımın geçerli olabilmesi için en az üç ülkenin — bunlardan ikisi AB üyesi olmak şartıyla — birlikte satın alma yapması gerekiyor. Ancak İngiltere, AB tarafından sağlanan kredi fonlarından yararlanamayacak.

Müzakerelerde masada kalan başlıca konulardan birinin, İngiltere’nin mali katkısının boyutu olduğu değerlendiriliyor.

Yine de birçok üye ülkenin, İngiltere’nin programa dahil edilmesinden memnun olması bekleniyor. Zira İngiltere, önemli bir savunma sanayi ihracatçısı ve 2019–2023 döneminde toplam savunma ihracatının üçte biri AB ülkelerine yapıldı.

Anlaşmanın ulusal planların teslim edilme tarihinden önce imzalanması, üye ülkelerin planlarını İngiltere üretimi bileşenleri de kapsayacak şekilde güncellemelerine olanak tanıyabilir. Komisyon, üye ülkelere yönelik ilk ödemelerin en geç gelecek yılın ilk çeyreği sonunda yapılmasının planlandığını açıkladı.

Euronews’in İngiltere hükümetine yorum için yaptığı başvuru, haberin yayımlandığı sırada henüz yanıtlanmamıştı.

Avustralya ve Kanada da AB ile benzer anlaşmalar yapma yönünde ilgi beyanında bulundu.