Euronews'ün Genişleme Zirvesi'ne 'jeopolitik tercihler' damga vurdu

Euronews’ün Brüksel’de salı günü düzenlediği "Genişleme Zirvesi'nde", aday ülkelerin liderleri Avrupa Birliği’ne katılma hedeflerini, "istikrarsız bir dünyada refah ve istikrarı benimsemeye yönelik stratejik bir karar" olarak tanımlarken, "jeopolitiğin" önemi etkinliğe damga vurdu.

Avrupa Konseyi Başkanı Antonio Costa, zirvenin açılışında yaptığı tutkulu konuşmada, "daha büyük, daha güvenli ve daha güçlü bir Avrupa" çağrısında bulunarak üyeliği “ortak geleceğe yapılacak en iyi yatırım” olarak nitelendirdi.

“Avrupa Birliği artık daha fazla zaman kaybedip kaybedemeyeceğine, mevcut jeopolitik gerçekliklere göre evrilmeye ve uyum sağlamaya hazır olup olmadığına karar vermek zorunda,” dedi Costa. "Avrupa'nın geçmiş refahın bir müzesi haline gelmemesi gerektiğine güçlü bir şekilde inanıyorum."

Karar, demokrasi ile otokrasi arasındaki tercihi temsil ediyordu ve bu durumu en iyi şekilde Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodimir Zelenskiy özetledi. Cephedeki gizli bir konumdan video bağlantısıyla zirveye katılan Zelenskiy, AB üyeliğini "Rusya’nın emperyalizmine karşı bir güvenlik garantisi” ifadeleriyle tanımladı.

“Ukrayna, yaşam, özgürlük, demokrasi ve insanlık duygusuyla AB üyesi olmayı seçti,” dedi Zelenskiy. “Ve bugün bu yüzden savaşıyoruz: tüm bunlar için, toprağımız için, evlerimiz için, devletimizin hakları ve özgürlükleri için.”

Zelenskiy’nin ardından konuşan Moldova Cumhurbaşkanı Maia Sandu, ülkesinin Rusya'nın müdahalelerinin başlıca hedeflerinden biri olduğuna dikkat çekerek, AB liderlerine genişleme sözünü yerine getirme çağrısında bulundu; aksi takdirde bunun “ağır bir bedeli” olacağını söyledi.

‘Avrupa’nın yeniden birleşmesi’

Son üç yılda ilerleme gözle görülür düzeydeydi.

Ukrayna, Moldova, Gürcistan ve Bosna-Hersek aday ülke statüsü kazandı. Kuzey Makedonya ve Arnavutluk resmen Brüksel ile müzakerelere başladı. Karadağ ise süreci en ileri noktaya taşıyarak öncü konumunu pekiştirdi.

Fakat geçen zaman, Avrupa ailesine katılma sürecinde yaşanan hayal kırıklıklarını ve artan sabırsızlığı da ortaya koydu.

Macaristan’ın Ukrayna’nın üyeliğine yönelik sarsılmaz vetosu, AB’nin iç karar alma süreçlerine ve genişleme sürecinin liyakat esaslı yapısına ilişkin rahatsız edici sorular doğurdu. Kiev’in tüm yasal ve teknik gereklilikleri yerine getirmesine rağmen, Macar muhalefeti tek başına süreci durdurdu.

Bu çıkmaz, Moldova’yı da "dolaylı bir felç" durumuna sürükledi.

Öte yandan, Kuzey Makedonya’nın üyelik umutları da Bulgaristan tarafından tarih, ulusal kimlik ve dil konularında öne sürülen talepler nedeniyle engellenmiş durumda.

Kuzey Makedonya Başbakanı Hristijan Mickoski, salı günkü zirvede Bulgaristan’ın taleplerini “zorbalığa benzeyen yapay anlaşmazlıklar” olarak nitelendirdi.

Mickoski sahnede, "Eğer birileri, birliğe katılmak isteyen birine zorbalık yapmaya cesaret ediyorsa, diğeri neden sessiz kalsın?" dedi. "Bu normal değil."

Yine de Mickoski, “tüm bu aşağılamalara ve hayal kırıklıklarına rağmen” ülkesinin üyelik hedefinden vazgeçmeyeceğini vurguladı. Genişlemenin sonunda kıtanın “yeniden birleşeceği" öngörüsünde bulundu.

Kabul etmek gerekir ki, vetolar hikayenin sadece bir kısmı. Bazı aday ülkeler kendi kararları nedeniyle sırada geriye itildi.

Sırbistan, hukukun üstünlüğü, ifade özgürlüğü ve yolsuzlukla mücadeledeki gerilemeler nedeniyle Brüksel'den sert kınamalar aldı. Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Çin ile serbest ticaret anlaşması imzalaması, Rusya'ya yaptırım uygulamayı reddetmesi ve Moskova'da Putin'in 9 Mayıs askeri geçit törenine katılması nedeniyle de eleştirildi.

Vucic, tartışmalı politikalarını savunmak için "denge oyununa" girişti. "Birisiyle konuşmak için kendimi haklı çıkarmayacağım," dedi Vucic. "Avrupa Birliği'nin tüm uyarılarını, tüm taleplerini dikkate almalıyız," diye devam etti ve ekledi: "Sırbistan AB yoluna son derece bağlı ve bunu çok ciddi ve sorumlu bir şekilde izleyecek."

Avrupa Komisyonu’nun Genişlemeden Sorumlu Üyesi Marta Kos, konuşmasında açık bir tutum sergileyerek Sırbistan’a küresel ölçekte hangi tarafta yer alacağını netleştirmesi çağrısında bulundu:

Kos zirvede, "Ukrayna'da insanları öldüren bir Rus rejimini desteklemek, AB'nin Rusya'ya karşı uyguladığı yaptırımları kabul etmemek; bunlar artık tahammül edemeyeceğimiz şeyler," dedi. "Hepimiz jeopolitik seçimler yapmak zorundayız."