AB Konseyi genişleme sonuç raporu: Türkiye'nin dış politikası AB'nin öncelikleriyle çelişiyor

Avrupa Birliği Konseyi tarafından Salı günü açıklanan genişleme sonuç bildirgesinde, Türkiye'nin katılım müzakerelerine ilişkin hala "fiilen durma noktasında" olduğu ve "hiçbir fasılın açılması ya da kapanmasının düşünülmediği" belirtildi.

Yayınlanan 36 sayfalık raporda, Batı Balkanlar, Ukrayna ve Moldova'nın AB üyeliğine dair "tam ve kesin kararlığını bir kez daha teyit eder" ifadesine yer verirken, Türkiye'nin ise "aday ülke" olarak "birçok ortak çıkar alanında kilit ortak olmaya devam ettiği" belirtildi.

Türkiye, özellikle Yunanistan ile ilişkilerin iyileştirilmesi ve ticaret ve ekonomi gibi ortak ilgi alanlarında AB ile üst düzey sektörel diyaloğun yeniden başlatılması konusunda birkaç iyi puan daha aldı.

"2023 ortalarından bu yana daha geleneksel ve daha sıkı ekonomik politikalara yönelim" ve Rusya'ya yönelik AB yaptırımlarının kendi toprakları üzerinden delinmesini engellemek için alınan "somut önlemler" AB Konseyi tarafından memnuniyetle karşılandı.

Ancak olumsuzluklar olumlulardan daha ağır basıyor.

Türkiye'nin AB üyesi olan Güney Kıbrıs'la olan ilişkisi, Konseyin Ankara'yı Lefkoşa ile ilişkilerini normalleştirmeye ve uluslararası hukuka uygun olarak egemenliğine ve toprak bütünlüğüne saygı göstermeye çağırdığı hassas noktalardan biri.

Raporda "Demokrasi, hukukun üstünlüğü ve temel haklar alanlarında süregelen ve derin endişe yaratan durumun" da altı çizilirken, özellikle "yargı üzerindeki aşırı baskı, ifade özgürlüğüne yönelik birçok kısıtlama, medya özgürlüğü ve bilginin yayılması, demokratik yollarla seçilen belediye başkanlarının görevden alınması" gibi konuların "kaygıyla" takip edildiği vurgulandı.

Türkiye'nin bloğun Ortak Dış ve Güvenlik Politikası ile "çok düşük uyum oranı" olduğu yinelendi. Rusya'ya yönelik yaptırımlarla ilgili Ortak Dış ve Güvenlik Politikası (CFSP) pozisyonlarının ve kısıtlayıcı önlemlerin "son derece öncelikli" olduğu belirtilerek, Türkiye'nin dış politikasının "AB'nin öncelikleriyle çeliştiğine" dikkat çekildi.

AB'nin genişleme sonuç bildirgesi, Avrupa Komisyonu Başkanı Ursula von der Leyen'in Ankara ziyaretinin hemen ardından açıklandı.

Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan von der Leyen ile yaptığı görüşmenin ardından iki taraf arasındaki ilişkilerin somut ve acil bir şekilde iyileştirilmesi çağrısında bulundu. Cumhurbaşkanı Erdoğan Türkiye ve Avrupa Birliği (AB) arasında "her zamankinden daha güçlü ve kurumsallaşmış bir ilişkiye ihtiyaç" olduğunu vurguladı ve 2019'dan beri askıya alınan üst düzey siyasi diyaloğun yeniden başlatılması çağrısında bulundu.

AB aday ülkelerinin karneleri

36 sayfalık raporda Gürcistan'a ayrılan diğer tüm paragraflar olumsuz. Konseyin ülkeyle ilgili olarak işaret ettiği tek olumlu gelişme, "orta düzeyde hazırlık ve işleyen bir piyasa ekonomisinin geliştirilmesinde sınırlı ilerleme" kaydedilen ekonomiyle ilgili. Ayrıca "sağlam mali ve parasal politikaların" uygulanmasından da övgüyle bahsediliyor.

Gürcistan Başbakanı Irakli Kobakhidze'nin kasım ayı sonunda tek taraflı olarak AB üyelik müzakerelerinin 2028 yılına kadar askıya alındığını açıklamasının ardından yayınlanan sonuç bildirgesinde, AB değerlerine ters düşen "yabancı ajan yasası" gibi hükümet tarafından alınan kararlara dair endişeler belirtiliyor.

AB'nin "demokrasi, hukukun üstünlüğü ve temel haklar alanlarında, ayrıca yargının işleyişi ve kurumsal bağımsızlık konularında geriye gidişten derin endişe duyduğu" vurgulanıyor. Gürcistan'ın genel olarak AB'nin dış politikasına uyum sağlayamaması ve Rusya ve Belarus'a karşı da dahil olmak üzere kısıtlayıcı tedbirler almaması da endişe duyulan konular arasında yer alıyor.

Buna karşılık AB Konseyi Ukrayna konusunda çok daha iyimser. Raporda, ülkenin Rus işgaline karşı kendini savunurken geçtiğimiz yıl içinde kaydettiği "kayda değer reform ilerlemesine" dikkat çekiliyor.

Hukukun üstünlüğü, yargı ve kamu yönetimi reformu, yargı yönetişim organları ve yolsuzlukla mücadele kurumlarının etkin işleyişi gibi alanlarda kaydedilen ilerlemenin altını çiziliyor.

Ukrayna'nın bloğun dış politikası ve yaptırımlarıyla "yüksek" uyumu ise takdir ediliyor.

Moldova'nın lehine olan bu son husus da bakanlar tarafından "Moldova'nın AB yolundaki stratejik kararlılığının güçlü bir işareti" olarak değerlendiriliyor.

Konsey ayrıca Moldova'nın kamu yönetimi ve kamu mali yönetimi çerçevesini güçlendirmeye yönelik devam eden çabalarını "olumlu" olarak not etti ve özellikle yolsuzlukla mücadele konusunda olmak üzere hukukun üstünlüğü ve temel haklar alanlarında reformların devam etmesi çağrısında bulundu.

Raporda, "Konsey, Moldova'nın oligarşiden arındırmaya yönelik sistematik yaklaşımını memnuniyetle karşılar ve ilgili eylem planının uygulanmaya devam edilmesini teşvik eder," denildi.

Batı Balkanlar ve AB'den devlet başkanlarının çarşamba akşamı Brüksel'de bir zirve için bir araya gelmesi planlanıyor. AB liderlerinin perşembe günü yapılacak zirvede AB Konseyi'nin genişlemeye ilişkin kararlarını kabul etmeleri bekleniyor.