Hızlı moda ve gıda sektörlerinde influencer reklamları mercek altında

Bu tür uygulamaları Instagram ya da TikTok’ta görmüş olabilirsiniz.

Bazı influencer’lar Shein veya Temu gibi platformlardan aldıkları kıyafetleri paketinden çıkarıp deneyerek, az bir parayla ne kadar çok ürün satın alınabildiğini gösteriyor. Başkaları ise hızlı moda markalarına ait kıyafet ve aksesuarların ucuz taklitlerini tanıtıyor.

Bu pazarlama yöntemleri sırasıyla 'haul' veya 'try-on haul' ve 'dupe' videoları olarak biliniyor. 'Haul' ve 'try-on haul' videolarında içerik üreticileri, yaptıkları toplu alışverişleri takipçilerine tanıtarak ürünleri yakından gösteriyor, try-on formatında ise bu ürünleri bizzat deneyerek nasıl göründüklerini aktarıyor.

'Dupe' videolarında ise genellikle pahalı veya lüks markalara ait ürünlerin, daha uygun fiyatlı ancak benzer özellikler sunduğu iddia edilen alternatifleri karşılaştırmalı biçimde tanıtılıyor.

Influencer pazarlaması, sağlıksız gıda reklamlarını da yaygınlaştırıyor. Portekiz’de McDonald’s, popüler bir yayıncıyla Minecraft dünyasını keşfeden bir iş birliği yaptı. Diğer örneklerde ise influencer’lar fast-food markaları için indirim kodları paylaşıyor, tadım ve lezzet meydan okumaları yapıyor ya da içecek ve atıştırmalık markaları için dans ve komedi videoları üretiyor.

Avrupa Tüketici Örgütü’nün (BEUC) yayımladığı yeni bir rapor, influencer pazarlamasının şeffaflık eksikliği, açıklanmayan ticari iş birlikleri ve aşırı tüketime teşvik gibi sorunlar barındırdığı uyarısında bulunuyor.

BEUC Genel Direktörü Agustin Reyna Euronews’e yaptığı açıklamada, “Bazı durumlarda, özellikle bir ürünün tanıtımı karşılığında ödeme alındığı halde bunun tüketiciye bildirilmemesi söz konusu olduğunda, AB hukukunun ihlal edildiğini düşünüyoruz. Bu tür durumlar tüketiciyi koruma mevzuatı kapsamında değerlendiriliyor,” dedi.

Reyna, ancak AB hukukunda influencerlar ile markalar ve platformlar arasındaki ilişkinin açık biçimde düzenlenmediğini de vurguladı.

Rapora göre, sağlıksız gıda ürünlerini tanıtan influencer paylaşımlarının yüzde 67’sinde ister hediye ister ücretli tanıtım olsun markayla bir iş birliği olduğu açıkça belirtilmedi.

Bu nedenle BEUC, tüketici hukukunun ihlal edilmesi halinde influencerlar, ajansları ve markalar arasında ortak sorumluluk tesis edilmesini öneriyor. Örgüt ayrıca, çocuklara yönelik sağlıksız gıda gibi riskli sektörlerde influencer pazarlamasının yasaklanmasını savunuyor.

Ulusal düzeyde ise bazı Avrupa ülkeleri influencer’ların ticari faaliyetlerini düzenleyen kurallar getirmiş durumda. Fransa’da Ulusal Meclis ve Senato, influencer’ların hızlı moda (fast fashion) tanıtımını yasaklayan bir teklifi kabul etti. Norveç’te de influencer’ların çocuklara yönelik sağlıksız yiyecek ve içecekleri tanıtması yasaklandı.

Avrupa Komisyonu’nun ise yanıltıcı influencer pazarlaması ve adil olmayan çevrim içi uygulamalarla mücadele etmeyi amaçlayan Dijital Adalet Yasası (Digital Fairness Act) taslağını gelecek yıl sunması bekleniyor.