Polonya ve Ukrayna, Volhinya Katliamı kurbanlarının mezardan çıkarılması konusunda anlaştı

Polonya Başbakanı Donald Tusk, Volhinya Katliamı kurbanlarının cesetlerinin mezardan çıkarılmasına karar verildiğini açıkladı.

Tusk X'te yayınladığı bir paylaşımda, "Nihayet bir ilerleme kaydedildi. (Ukrayna İsyancı Ordusu) UPA'nın Polonyalı kurbanlarının ilk kez mezardan çıkarılmasına karar verildi. Polonya ve Ukrayna kültür bakanlarına iş birlikleri için teşekkür etmek isterim. Diğer kararları bekliyoruz," dedi.

1943 yılında Ukrayna İsyancı Ordusu (UPA) o zamanlar Alman işgali altında olan Polonya'nın Volhinya ve Doğu Galiçya bölgelerinde bir dizi katliam gerçekleştirmiş ve tahminen 100.000 Polonyalı sivilin ölümüne neden olmuştu. Tarihçiler, Ermeniler, Yahudiler, Ruslar, Çekler ve Gürcüler de dahil olmak üzere diğer etnik kökenlerden insanların da katledildiğini söylüyor.

UPA, Nazi Almanyası ile iş birliği yapan etnik Ukraynalı paramiliter bir güçtü.

Bu trajedi uzun zamandır iki ülke arasında bir anlaşmazlık konusu olmuş ve yakın müttefikler arasında sürtüşmelere neden olmuştu. Polonya katliamı resmi olarak bir 'soykırım' olarak kabul ederken, Ukrayna bu nitelendirmeye karşı çıkarak, her iki tarafın da sorumlu olduğu bir çatışma olarak görüyor. Ukraynalı yetkililer hem UPA'nın hem de Ukrayna Milliyetçileri Örgütü'nün (OUN) komünist Sovyetler Birliği'ne karşı direnişin bir parçası olduğunu söyledi.

Polonya'da pek çok kişi, Polonya Ulusal Anma Enstitüsü'ne (IPN) göre "hala Volhinya'daki ölüm çukurlarında yatan, bulunmayı, mezardan çıkarılmayı ve gömülmeyi bekleyen" tahmini 55.000 Polonyalı ve 10.000 Yahudi kurbanın mezardan çıkarılmasını savunuyor.

Geçtiğimiz yılın haziran ayında Polonya Başbakan Yardımcısı Władysław Kosiniak-Kamysz Polsat yayın kuruluşuna verdiği bir röportajda "Volhinya meselesi çözülmezse Ukrayna Avrupa Birliği'ne katılmayacaktır," dedi.

"Ukrayna'nın gelişmesini istiyoruz ama iyileşmemiş bir yarayı da sahipsiz bırakamayız" diyen Kamysz, "Volhynia'daki soykırımla ilgili meseleler çözülmeden duruyor" dedi.

Bu hafta, muhalefet Hukuk ve Adalet (PiS) partisi tarafından desteklenen cumhurbaşkanı adayı Karol Nawrocki de benzer bir açıklama yaptı.

Halen Ulusal Anma Enstitüsü Başkanı olarak görev yapan Nawrocki, "Şu anda, Polonya için önemli medeniyet meseleleri çözülene kadar Ukrayna'yı ne Avrupa Birliği'nde ne de NATO'da görmüyorum," dedi.

IPN, İkinci Dünya Savaşı ve ardından gelen Komünist dönemde Polonya'ya karşı işlenen suçları araştırmak ve arşivlemekten sorumlu bir devlet araştırma kurumu.

Nawrocki, "120.000 komşusuna karşı işlenen çok acımasız bir suçun hesabını veremeyen bir ülke uluslararası ittifakların bir parçası olamaz," diye ekledi.

Tusk'ın X'teki açıklamasına yanıt veren Nawrocki, doğrulanması halinde kazı haberlerinin "harika bir haber" olduğunu belirtti. "Biz (IPN) yıllardır tamamen hazırlıklı ve kararlıydık" diyen Nawrocki, "Resmi bilgileri bekliyoruz ve Polonya'ya karşı yükümlülüklerimizi yerine getirmeye başlıyoruz," dedi.

Anlaşmazlık 2017 yılında, Polonya'nın Hruszowice kentinde UPA'ya ait bir anıtın kaldırılmasının ardından Ukrayna'nın kendi topraklarında Polonyalı kurbanların aranmasını ve mezardan çıkarılmasını yasaklamasıyla başladı.

O tarihten bu yana her iki ülke de bu gerilimi azaltmak ve tarihi travmaların üstesinden gelmek için çaba sarf ediyor.

Temmuz 2023'te Cumhurbaşkanları Andrzej Duda ve Volodimir Zelenskiy, Ukrayna'nın kuzeybatısındaki Lutsk'ta düzenlenen bir anma töreninde katliamların 80. yıl dönümünü birlikte kutladılar.

Tören sırasında iki lider yan yana yürüyerek bölgede yaşanan ortak travmayı kabul etti.

Ancak Mieroszewski Center tarafından gerçekleştirilen bir kamuoyu yoklamasına göre Polonyalılar hakkında iyi düşüncelere sahip Ukraynalıların oranı geçtiğimiz yıl yüzde 67'den yüzde 44,5'e düştü. İki ülke arasındaki anlaşmazlığın nedenleri sorulduğunda, yüzde 26'sı tahıl krizi ve sınır ablukalarını, yüzde 19'u ise Volhinya katliamları nedeniyle devam eden gerilimleri sorumlu tuttu.

Her iki tarafın yetkilileri Tusk'ın açıklamasının ve kazılar konusunda varılacak resmi bir anlaşmanın gerginliği azaltacağını ve bozulan ilişkilere son vereceğini umuyor.

Ukrayna Dışişleri Bakanı Andrii Sybiha, Tusk'ın açıklamasının ardından X'te "Birbirimize saygı duyuyoruz ve birlikte Rus emperyalizmine karşı duruyoruz" diye yazdı ve ekledi: "Ukrayna ve Polonya ilişkilerindeki her anlaşma Moskova'ya bir darbedir."