Suriye'nin yeniden inşasında Ulusal Diyalog toplantıları: Geçiş hükümeti çözüm sunabilecek mi?

Suriye'de geçiş hükümetinin temsilcileri, eski Devlet Başkanı Beşar Esad'ın devrilmesi ve yaklaşık 14 yıl süren iç savaşın ardından ülkeyi yeniden inşa etmeye çalışırken, Salı günü uzun süredir beklenen diyalog toplantıları başladı.

Heyet Tahrir Şam (HTŞ) mensubu temsilcilerin ev sahipliğinde Şam'da düzenlenen etkinliğe Suriye'nin dört bir yanından yaklaşık 600 kişi davet edildi. HTŞ, Aralık ayı başında Esad'ın devrilmesiyle sonuçlanan saldırılara öncülük etmişti.

Toplantıda konuşan geçiş hükümetinin geçici Devlet Başkanı Ahmed Hüseyin eş-Şara, "Suriye nasıl kendini özgürleştirdiyse, kendini inşa etmesi de uygun olanıdır," dedi.

"Halkımızın, ulusumuzun çıkarlarına hizmet etmek, fedakarlıklarını onurlandırmak için bugün istisnai ve nadir bir tarihi fırsata sahibiz," diye ekledi.

İktidara geldiğinden bu yana kapsayıcı bir siyasi geçiş vaadinde bulunan eş-Şara, hem Suriyeliler hem de Esad'ın otoriter yönetimi sırasında uygulanan yaptırımların kaldırılıp kaldırılmayacağını belirleyecek ülkeler de dahil olmak üzere uluslararası toplumun yakın takibinde olacak.

Suriye, savaşta harap olmuş bir ekonomiyi ve altyapıyı yeniden inşa etmekten yeni bir anayasa ve savaş suçlarıyla itham edilen kişiler için adalet mekanizmaları kurmaya kadar büyük zorluklarla karşı karşıya.

Toplu cezalandırmalar, her ne kadar beklenenden çok daha az olsa da, Suriye'nin azınlık halklarından - Kürtler, Hıristiyanlar, Dürziler ve Aleviler - pek çok insan gelecekten yana endişeli ve yeni yöneticilerin kapsayıcı yönetim vaatlerine henüz ikna olamadılar.

HTŞ daha önce el Kaide'ye bağlıydı, fakat bağlarını kopardı ve eş-Şara o zamandan beri birlikte yaşamayı savunuyor.

Batı ile bağların yeniden inşası

Şam'daki toplantıyı düzenleyenler, Suriye'deki tüm toplulukların davet edildiğini açıkladı. Katılımcılar arasında kadınlar ve azınlık dini toplulukların üyeleri de vardı. Toplantı, yeni bir anayasanın hazırlanması ve yeni bir hükümetin kurulması öncesinde bağlayıcı olmayan tavsiyelerde bulunmayı amaçlıyor.

Suriye'nin yeni yöneticileri, aynı zamanda eski isyancı grupları, ülke topraklarını kontrol etmesi gerektiğini söyledikleri "tek bir ulusal ordu" zorluğuyla da karşı karşıya.

Başta Suriye'nin kuzeydoğusunda hakimiyet kuran ABD destekli ve Kürtlerin öncülüğündeki Suriye Demokratik Güçleri (SDG) olmak üzere bazı silahlı gruplar silahsızlanmayı ve birliklerini feshetmeyi reddetti.

SDG temsilcileri konferansa davet edilmedi ve çoğunluğu Kürt siyasi partilerden oluşan bir grup yaptığı açıklamada konferansın "Suriye bileşenlerinin gerçekliğini yansıtmadığını" belirtti.

Türkiye, güney komşusu Suriye’nin kuzeyinde bulunan SDG çatısı altındaki en faal ve hakim konumdaki silahlı örgüt Halk Savunma Birlikleri’ni (YPG), Kürdistan İşçi Partisi’nin (PKK) Suriye kolu olarak tanıyor.

İç gerilimlerin yanı sıra Suriye'nin yeni yetkilileri dış tehditlerle de karşı karşıya.

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu pazar günü yaptığı açıklamada ülkesinin Suriye'nin yeni ordusunun ya da HTŞ'nin "Şam'ın güneyine girmesine izin vermeyeceğini" söyledi.

İsrail'in Suriye'nin güneyinde ve İsrail'in Golan Tepeleri'nde yaşayan dini azınlık Dürzileri korumayı amaçladığını söyledi.

Esad'ın devrilmesinden sonra İsrail güçleri Suriye'nin güneyinde ilhak edilen Golan Tepeleri'ne komşu bölgelerde kontrolü sağlarken, bu yerlerde "süresiz olarak kalmayı planladıklarını" açıkça ifade ettiler.

Suriye'nin yeni yöneticileri Netanyahu'nun uyarısına doğrudan yanıt vermedi ancak eş-Şara Şam'daki konferansta "Suriye'nin güvenliğini ve birliğini bozmak isteyen herkese kararlılıkla karşı koyulması" gerektiğini vurguladı.

Geçici Dışişleri Bakanı Esaad Hasan Şeybani, Suriye'deki yeni yetkililerin "egemenliğin ya da bağımsızlığın ihlal edilmesini reddedeceğini" söyledi.

Şeybani ayrıca yeni hükümetin Arap ve Batı ülkeleriyle diplomatik bağları yeniden inşa etme ve Esad döneminde uygulanan yaptırımların kaldırılması için gösterdikleri çabaları da övdü.