Φον ντερ Λάιεν: Μικρές παραχωρήσεις στον προϋπολογισμό της ΕΕ για να κατευνάσει τους κεντρώους ευρωβουλευτές

Η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν προσέφερε μικρές παραχωρήσεις στο σχέδιο προϋπολογισμού της ΕΕ ύψους 2 τρισεκατομμυρίων ευρώ για να κατευνάσει τα τέσσερα κεντρώα κόμματα που στηρίζουν μεν τη φιλοευρωπαϊκή κοινοβουλευτική της πλειοψηφία, αλλά απείλησαν να απορρίψουν το φιλόδοξο σχέδιό της εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά τους.

Οι βελτιώσεις προβλέπουν ισχυρότερο ρόλο για τις περιφερειακές αρχές, νέο στόχο για τη διασφάλιση της ροής ενός ελάχιστου μέρους των κονδυλίων στις αγροτικές περιοχές και διευρυμένες εξουσίες εποπτείας για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο. Καμία από αυτές δεν αλλάζει τη θεμελιώδη δομή του σχεδίου.

Το σχέδιο αλλαγών συζητήθηκε τη Δευτέρα σε μια συνάντηση κρίσης μεταξύ των επικεφαλής των τριών θεσμικών οργάνων. Συμμετείχαν η Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν, πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, η Ρομπέρτα Μέτσολα, πρόεδρος του Κοινοβουλίου, και η Μέτε Φρέντερικσεν, πρωθυπουργός της Δανίας, η οποία ασκεί εκ περιτροπής την προεδρία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου.

"Έχουμε πλέον μια σταθερή κατανόηση των προτάσεων και μια σαφή πορεία προς τα εμπρός", δήλωσε η φον ντερ Λάιεν μετά την εικονική συνάντηση, την οποία χαρακτήρισε "εποικοδομητική".

Η Μέτσολα ήταν επίσης θετική, χαρακτηρίζοντας τις τροπολογίες "καλό βήμα προς τα εμπρός", ενώ η Φρέντερικσεν χαιρέτισε μια "γόνιμη" ανταλλαγή απόψεων που επιβεβαίωσε την "κοινή φιλοδοξία".

Για τον προϋπολογισμό 2028-2034, η φον ντερ Λάιεν και η ομάδα της έχουν προτείνει μια βαθιά αναμόρφωση του κοινού κουμπαρά, μειώνοντας τον αριθμό των προγραμμάτων και το μερίδιο των προκαθορισμένων κονδυλίων, ώστε να υπάρχει μεγαλύτερη ευελιξία για απροσδόκητες κρίσεις.

Όμως ο ενθουσιασμός της για τη μεταρρύθμιση έχει συναντήσει έντονη αντίσταση από το κοινοβούλιο της ΕΕ.

Τον περασμένο μήνα, το Ευρωπαϊκό Λαϊκό Κόμμα (ΕΛΚ), οι Σοσιαλιστές και Δημοκράτες (S&D), οι Φιλελεύθεροι της Ανανεωτικής Ευρώπης και οι Πράσινοι συνεργάστηκαν σε μια επιστολή προς τη φον ντερ Λάιεν, ζητώντας μια "τροποποιημένη πρόταση" στο σχέδιο προϋπολογισμού ως προϋπόθεση για την έναρξη διαπραγματεύσεων, οι οποίες βρίσκονται ακόμη σε πολύ πρώιμο στάδιο.

Στο επίκεντρο της διαμάχης βρίσκονται τα εθνικά και περιφερειακά σχέδια εταιρικής σχέσης (NRPP), τα οποία θα συγκεντρώσουν τα δύο μεγαλύτερα χρηματοδοτικά κονδύλια - την Κοινή Αγροτική Πολιτική (ΚΓΠ) και τα ταμεία συνοχής - μαζί με την κοινωνική πολιτική, την αλιευτική και θαλάσσια πολιτική, τη μετανάστευση, τη διαχείριση των συνόρων και την εσωτερική ασφάλεια.

Τα τέσσερα κόμματα έχουν υποστηρίξει ότι τα ολοκληρωτικά σχέδια θα οδηγούσαν σε κατακερματισμό, θα υπονόμευαν την αλληλεγγύη, θα στρέβλωναν την ενιαία αγορά και θα ενδυνάμωναν υπερβολικά τις κεντρικές αρχές εις βάρος των περιφερειακών και τοπικών θεσμών.

Ζήτησαν επίσης να δοθούν στο Κοινοβούλιο "πλήρεις εξουσίες λήψης αποφάσεων" για τον καθορισμό των προτεραιοτήτων του προϋπολογισμού κάθε χρόνο.

Η πράξη ισορροπίας της φον ντερ Λάιεν

Αρχικά, η Επιτροπή απάντησε αόριστα στα κοινά αιτήματα, δηλώνοντας πρόθυμη να ακούσει τους νομοθέτες χωρίς να αναλάβει συγκεκριμένες δεσμεύσεις.

Στη συνέχεια, τα τέσσερα κόμματα ανέβασαν τους τόνους και κατέθεσαν ένα ψήφισμα που, αν εγκρινόταν, θα αποτελούσε μια συμβολική -αλλά ισχυρή- απόρριψη του προτεινόμενου προϋπολογισμού.

Η θέση της φον ντερ Λάιεν στο Κοινοβούλιο έχει αποδυναμωθεί από μια σειρά προτάσεων δυσπιστίας εναντίον της, από τις οποίες έχει μέχρι τώρα επιβιώσει με άνεση. Το ψήφισμα, που έχει προγραμματιστεί για ψηφοφορία την Τετάρτη, κινδυνεύει να βλάψει περαιτέρω την εικόνα της στο ημικύκλιο.

Οι παραχωρήσεις στον προϋπολογισμό είναι μια σαφής προσπάθεια αποτροπής της εξέγερσης, καθώς αντιμετωπίζουν άμεσα τις ανησυχίες που εξέφρασαν τα τέσσερα κόμματα την περασμένη εβδομάδα. Ένας αξιωματούχος του Κοινοβουλίου δήλωσε στο Euronews ότι το ψήφισμα θα αποσυρθεί πιθανότατα ως αποτέλεσμα.

Οι μικροαλλαγές είναι ακριβείς και προσαρμοσμένες στη συγκεκριμένη διαμάχη.

Η φον ντερ Λάιεν διατήρησε τα επίμαχα εθνικά σχέδια, ύψους 865 δισεκατομμυρίων ευρώ για επτά χρόνια, αλλά πρόσθεσε έναν "αγροτικό στόχο" για την αφιέρωση του 10% των μη κατανεμημένων κονδυλίων στην ανάπτυξη των αγροτικών περιοχών. Αυτή η διασφάλιση θα ερχόταν επιπλέον των 300 δισεκατομμυρίων ευρώ σε "δεσμευμένη" χρηματοδότηση για τους αγρότες.

Οι περιφερειακές αρχές, οι οποίες έχουν επικρίνει το σχέδιο προϋπολογισμού από την αρχή, θα έχουν μεγαλύτερη ευθύνη στην έγκριση και την εφαρμογή των εθνικών σχεδίων.

Επιπλέον, το Κοινοβούλιο θα συμμετέχει σε έναν "μηχανισμό καθοδήγησης" που θα προσδιορίζει, μαζί με την Επιτροπή και το Συμβούλιο, τις προτεραιότητες του προϋπολογισμού για κάθε έτος.

Ευρύτερες αλλαγές θα μπορούσαν να εκτροχιάσουν τη διαδικασία και να προκαλέσουν την οργή των κρατών - μελών, τα οποία επιμένουν να διατηρήσουν το προβάδισμά τους στις συνομιλίες. Ο προϋπολογισμός πρέπει να συμφωνηθεί ομόφωνα από τους 27 ηγέτες, ιδανικά μέχρι τον Δεκέμβριο του επόμενου έτους.

Οι παραχωρήσεις της φον ντερ Λάιεν είναι "λογικές" και "συμπίπτουν σημαντικά" με ορισμένες από τις ανησυχίες που συζητούν κατ' ιδίαν τα κράτη - μέλη, δήλωσε ανώτερος διπλωμάτης.

"Είναι λογικό και δίκαιο το Κοινοβούλιο να εγείρει πολιτικές ανησυχίες για το θέμα αυτό", δήλωσε ο διπλωμάτης, σημειώνοντας ότι τα βασικά στοιχεία των διαπραγματεύσεων θα πρέπει να παραμείνουν στα χέρια των κρατών μελών, τα οποία χρηματοδοτούν τον προϋπολογισμό μέσω αναλογικών εισφορών.

Παρόλα αυτά, το γεγονός ότι η Επιτροπή προσφέρθηκε να κάνει αλλαγές σε μία από τις προτάσεις της αφού έκανε επίσημη παρουσίαση -ένα εξαιρετικά ασυνήθιστο βήμα στις Βρυξέλλες- αποτελεί πολιτική νίκη για το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο.

"Η σημερινή ημέρα σηματοδοτεί μια σημαντική νίκη του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου για την υπεράσπιση των αγροτών και των περιφερειών στον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της ΕΕ", δήλωσε ο Σίγκφριντ Μουρεσάν, κεντροδεξιός ευρωβουλευτής που ενεργεί ως συνεισηγητής στον φάκελο, προσθέτοντας: "Υπάρχουν ακόμη περιθώρια βελτίωσης".

Οι αλλαγές που οραματίζεται η φον ντερ Λάιεν δεν θα απαιτήσουν την υποβολή ολοκαίνουργιων νομικών κειμένων. Αντιθέτως, θεωρούνται ως προτάσεις που θα προστεθούν από τους συννομοθέτες.

Σε επιστολή της προς τις Μέτσολα και Φρέντερικσεν, η πρόεδρος της Επιτροπής κατέστησε σαφές ότι θα επιμείνει στη μεταρρυθμιστική φιλοσοφία του αρχικού της σχεδιασμού.

"Ο σημερινός προϋπολογισμός της ΕΕ σχεδιάστηκε για έναν κόσμο που δεν υπάρχει πλέον", έγραψε.

"Καθώς οι παγκόσμιες αλλαγές εντείνονται, οι πολιτικές της ΕΕ συνδέονται όλο και περισσότερο μεταξύ τους. Επομένως, είναι απαραίτητο να προωθηθούν οι συνέργειες για να μεγιστοποιηθεί ο αντίκτυπος των δαπανών της ΕΕ".