Θανάσης Βασιλείου: Όταν η κληρονομιά είναι διαπερασμένη από σιωπή, ανοίγουμε τη πόρτα στη προπαγάνδα

Έναν χρόνο μετά τον θάνατο της μητέρας του, ο σκηνοθέτης Θανάσης Βασιλείου επιστρέφει στο διαμέρισμα της παιδικής του ηλικίας. Εκεί βρίσκεται αντιμέτωπος με μυστικά που βαραίνουν την ιστορία όχι μόνο της οικογένειάς του, αλλά ολόκληρης της σύγχρονης Ελλάδας. Από το άδειο σπίτι, αναδύονται θραύσματα αναμνήσεων, ιστορίες και γεγονότα που έχουν να κάνουν με την περίοδο της δικτατορίας.

Όλα αυτά βρίσκονται στο επίκεντρο του ντοκιμαντέρ «Λο». Σ’ αυτό ο δημιουργός καταθέτει ένα κινηματογραφικό προσωπικό ημερολόγιο ανάμεσα στα ορατά και αόρατα ίχνη που ενώνουν την πόλη και τους ανθρώπους με το παρελθόν τους, εκεί ακριβώς που το προσωπικό τραύμα συναντά τη συλλογική μνήμη. Συναντήσαμε τον σκηνοθέτη στο πλαίσιο του 27ου Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης και μιλήσαμε για την ταινία:

«Η ιδέα της ταινίας ξεκίνησε, όταν βρέθηκα στο άδειο διαμέρισμα της παιδικής μου ηλικίας, το οποίο και επισκέφτηκα για πρώτη φορά άδειο, μετά το θάνατο της μητέρας μου. Επειδή ανακάλυπτα χρέη, τα οποία δεν γνώριζα και φοβήθηκα ότι θα χάσω το διαμέρισμα εξαιτίας αυτών των χρεών, ξεκίνησα να το κινηματογραφώ με το κινητό μου τηλέφωνο, για να κρατήσω ένα προσωπικό αρχείο του χώρου μέσα στον οποίο μεγάλωσα. Ξεκινώντας να κινηματογραφώ το διαμέρισμα, το άδειο του διαμερίσματος είναι σαν να έφυγαν τα έπιπλα για να αναδυθούν κάποιες αναμνήσεις.

Φτάνοντας στα χρόνια που προηγήθηκαν της γέννησής μου, γιατί είμαι ακριβώς αυτή η γενιά που έρχεται ακριβώς μετά την πτώση της δικτατορίας, ανακάλυψα ότι κληρονομώ όχι μόνο μια προβληματική υλική κληρονομιά, αλλά και μια συμβολική κληρονομιά, η οποία είναι προβληματική, γιατί είναι διαπερασμένη από άκρη σε άκρη από τη σιωπή. Το ενδιαφέρον αυτής της σιωπής δεν είναι για πράγματα που έκαναν οι γονείς μου, αλλά για πράγματα τα οποία δεν έκαναν.

Δηλαδή ανήκαν σε μια ζώνη του πληθυσμού, οι οποίοι ήταν αυτούς που θα μπορούσα να ονομάσω σιωπηλούς. Δεν ήταν ούτε αντιστασιακοί, ούτε αυτοί οι οποίοι συμπορεύτηκαν με το καθεστώς, αλλά ήταν αυτοί οι άνθρωποι οι οποίοι προτίμησαν να σιωπήσουν, να κοιτάξουν αλλού, μέχρι να περάσει η συγκεκριμένη δύσκολη περίοδος. Δυστυχώς εξαιτίας αυτών, οι δικτάτορες, κατά τη δική μου γνώμη, έμειναν στην εξουσία για επτά ολόκληρα χρόνια» αναφέρει ο Θανάσης Βασιλείου.

Η ταινία είναι ένα συγκινητικό ταξίδι, μια κινηματογραφική αυτοπροσωπογραφία σε δοκιμιακή φόρμα. Λειτουργεί καθαρτικά για τον δημιουργό της αλλά και για το κοινό, καθώς όλοι καλούμαστε να διαχειριστούμε με έναν τρόπο την ιστορική και προσωπική κληρονομιά της σιωπής:

«Η ταινία εναλλάσσει πλάνα τα οποία έχουν γυριστεί με το κινητό μου τηλέφωνο, τα οποία διαπερνούνται από το άδειο κατά κύριο λόγο, είτε αυτό είναι το άδειο του διαμερίσματος, είτε αυτό είναι το άδειο της ίδιας της πόλης της Αθήνας, γιατί επισκέπτομαι εμβληματικά μέρη σε σχέση με τη δικτατορία και στα οποία βλέπω λίγο πολύ την ίδια σιωπή.

Τίποτα δεν θυμίζει ότι πέρασαν από εκεί οι δικτάτορες στο Παναθηναϊκό Στάδιο ή στην Ακαδημία Αθηνών ή στην Μπουμπουλίνας. Δεν υπάρχει καμία ταμπέλα, δεν υπάρχει κανένα σημάδι το οποίο να θυμίζει το τι συνέβη εκεί.

Από τη μία λοιπόν έχω αυτές τις εικόνες του παρόντος και από την άλλη έχω τις εικόνες του παρελθόντος από την περίοδο της δικτατορίας, τις οποίες προσπαθώ να τις συλλάβω και να τις μοντάρω με τον μοντέρ μου Χρόνη Θεοχάρη, με τέτοιο τρόπο, ώστε πολλές φορές δεν είναι η μία εικόνα μετά την άλλη, αλλά η μια εικόνα κάτω από την άλλη. Σαν το παρόν να κρύβει κάποιες άλλες εικόνες που αν το ξύσουμε, κρύβονται από κάτω οι εικόνες των αρχείων.

Είναι σαν τα φαντάσματα της Ιστορίας που υφέρπουν και κατοικούν και στοιχειώνουν το παρόν μας. Οπότε έψαξα, γιατί ως ακαδημαϊκός δουλεύω πάρα πολύ αυτές τις εικόνες εδώ και 2-3 χρόνια, για το πώς οι δικτάτορες σκηνοθετούσαν τον εαυτό τους και ότι τελικά ήταν πολύ καλοί σκηνοθέτες. Οπότε προσπάθησα να συνδυάσω αυτές τις εικόνες της σκηνοθεσίας με μια δική μου σκηνοθεσία, γιατί και εγώ είμαι μέσα στην ταινία, οπότε κι εγώ σκηνοθετώ τον εαυτό μου» επισημαίνει ο Θανάσης Βασιλείου.

«Λο» στην ηπειρώτικη διάλεκτο σημαίνει «Σώπα» και αντανακλά την σιωπή που είχε εφαρμοστεί από την οικογένεια μέχρι να περάσει η Χούντα, αλλά και είχε υιοθετηθεί από αυτήν σε κάθε προσπάθεια αποκάλυψης του τι ακριβώς συνέβαινε τότε:

«Αυτό το “Σώπα” οργανώνει όλη αυτή τη συμβολική κληρονομιά κι όλη τη σχέση μου με το παρελθόν. Ανακαλύπτω ότι η πρόσβασή μου στο παρελθόν είναι πολύ δύσκολη. Το μόνο στο οποίο έχω πρόσβαση, είναι κάποια θραύσματα αναμνήσεων, κάποια σπαράγματα φράσεων, τα οποία όμως δεν βγάζουν ένα λογικό αφήγημα.

Οπότε εγώ από μικρός, όπως και πολλοί της γενιάς μου, προσπαθούσα να καλύψω αυτά τα κενά, αυτά τα τρύπια κείμενα, αν θα μπορούσα να τα ονομάσω έτσι, κάνοντάς τα ουσιαστικά μυθοπλασίες. Αυτό νομίζω ότι είναι το επικίνδυνο σ’ αυτές τις περιπτώσεις ότι όταν η κληρονομιά είναι διαπερασμένη από σιωπή, ανοίγουμε την πόρτα στην κατασκευασμένη μνήμη, η οποία πολλές φορές μπορεί να φτάσει μέχρι την προπαγάνδα».

Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 27ο Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Θεσσαλονίκης, όπου κέρδισε το Βραβείο ΕΚΚΟΜΕΔ πρωτοεμφανιζόμενου σκηνοθέτη. Απέσπασε επίσης το Χρυσό Στεφάνι της Μεγίστης και το Βραβείο «Οδυσσέας» για το καλύτερο ντοκιμαντέρ Έλληνα σκηνοθέτη της Διασποράς στο 10ο Beyond Borders - Διεθνές Φεστιβάλ Ντοκιμαντέρ Καστελλορίζου.

Το «Λο» του Θανάση Βασιλείου παίζεται στον Δαναό από την Πέμπτη 13 Νοεμβρίου.

ΤΑΥΤΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΤΑΙΝΙΑΣ

ΛΟ | 2025 | Ελλάδα, Γαλλία | 70’ | Σκηνοθεσία: Θανάσης Βασιλείου | Σενάριο: Θανάσης Βασιλείου, Χρήστος Χρυσόπουλος | Διεύθυνση Φωτογραφίας: Θανάσης Βασιλείου | Μοντάζ: Χρόνης Θεοχάρης | Ήχος: Κώστας Φυλακτίδης | Colorist: Άγγελος Μάντζιος | Συμπαραγωγοί: Orlane Dumas, Caroline Le Roy | Παραγωγός: Κωνσταντίνος Βασίλαρος | Με την υποστήριξη: Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων & Δημιουργίας (ΕΚΚΟΜΕΔ) | Με τη συγχρηματοδότηση: Ευρωπαϊκή Ένωση, NextGenerationEU - MICRO-BUDGET PLUS | Συμπαραγωγή: Les films de l’Aube Sauvage, ΕΡΤ | Παραγωγή: StudioBauhaus | Ελληνική Διανομή: CineDoc

Βιογραφικό Σκηνοθέτη

Ο Θανάσης Βασιλείου είναι σκηνοθέτης και σεναριογράφος, με έδρα το Πουατιέ της Γαλλίας, όπου διδάσκει θεωρία και πράξη κινηματογράφου ως Αναπληρωτής Καθηγητής Κινηματογραφικών Σπουδών (Πανεπιστήμιο του Πουατιέ). Οι μικρού μήκους ταινίες του «Ίχνη» (2017) και «Η τελευταία μας εβδομάδα» (2016) έχουν παρουσιαστεί και βραβευτεί σε πολλά διεθνή φεστιβάλ κινηματογράφου, ενώ το ΛΟ αποτελεί την πρώτη μεγάλου μήκους ταινία του.

ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΠΡΟΒΟΛΩΝ

Οι προβολές πραγματοποιούνται με την υποστήριξη του Γαλλικού Ινστιτούτου και της Unifrance, ενώ η διανομή του ντοκιμαντέρ στις ελληνικές αίθουσες υποστηρίζεται από το Ελληνικό Κέντρο Κινηματογράφου, Οπτικοακουστικών Μέσων και Δημιουργίας (Ε.Κ.Κ.Ο.ΜΕ.Δ.) - Creative Greece.

• ΑΘΗΝΑ - Γαλλικό Ινστιτούτο (Σίνα 31, Αθήνα)

Τρίτη 11 Νοεμβρίου 2025 (avant-première)

Προσέλευση: 19.00 | Έναρξη: 19.30

Προπώληση: https://www.more.com/gr-el/tickets/cinema/festival/cinedoc-2025-2026-lo-tou-thanasi-basileiou

Θα προηγηθεί χαιρετισμός από την Αθηνά Καρτάλου, Γενική Διευθύντρια Κινηματογράφου του ΕΚΚΟΜΕΔ. Παρουσία του σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου και συντελεστών, με τους οποίους θα πραγματοποιηθεί Q&A μετά την προβολή. Θα ακολουθήσει κέρασμα με κρασί στο μπιστρό του Γαλλικού Ινστιτούτου.

• ΑΘΗΝΑ - Κινηματογράφος Δαναός (Κηφισίας 109, Αμπελόκηποι)

Καθημερινά από Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2025 στις 18.20

Προπώληση στο ταμείο του κινηματογράφου και στο: https://danaoscinema.gr/portfolio-item/cinedoc-2025-26-lo-apo-13-11/

• Πέμπτη 13 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές. Συντονίζει η Ντέπυ Βρεττού, ραδιοφωνική παραγωγός (ΕΡΤ).

• Παρασκευή 14 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές. Συντονίζει ο Θοδωρής Χονδρόγιαννος, Δημοσιογράφος (Reporters United).

• Σάββατο 15 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές και τον Τάσο Σακελλαρόπουλο, Ιστορικό, Υπευθυνο Ιστορικών Αρχείων Μουσείου Μπενάκη.

• Κυριακή 16 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές. Συντονίζει ο Κώστας Κωστάκος (Old Boy), Kριτικός Κινηματογράφου (elculture.gr).

• Δευτέρα 17 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές και την Τασούλα Βερβενιώτη, Ιστορικό.

• Τρίτη 18 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές και τον Χρήστο Δερμεντζόπουλο, Καθηγητή τμήματος Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού του Παντείου Πανεπιστημίου.

• Τετάρτη 19 Νοεμβρίου 2025

Q&A μετά την προβολή με τους συντελεστές και τον Βαγγέλη Καραμανωλάκη, Καθηγητή Νεότερης και Σύγχρονης Ιστορίας (ΕΚΠΑ) και Πρόεδρο του ΔΣ των Αρχείων Σύγχρονης Κοινωνικής Ιστορίας.

• ΛΑΡΙΣΑ - Χατζηγιάννειο Πνευματικό Κέντρο

Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, 20.00

Παρουσία του σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου.

• ΒΟΛΟΣ - Πολιτιστικό Κέντρο Νέας Ιωνίας Βόλου

Σάββατο 22 Νοεμβρίου, 20.00

Παρουσία του σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου.

Προπώληση: ΕΝΤΕΚΑ – Ψηφιακές Εκτυπώσεις

Πληροφορίες: https://www.facebook.com/CineDocVolos

• ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ - Λιμάνι, αίθουσα “Σταύρος Τορνές”

Τετάρτη 10 Δεκεμβρίου, 19.00

Παρουσία του σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου.

Προπώληση: https://www.filmfestival.gr/el/movie-tdf/movie/358/16161

• ΡΕΘΥΜΝΟ - Χώρος Πολιτισμού “Σημείο”

Σάββατο 13 Δεκεμβρίου, 20.00

Παρουσία του σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου.

Πληροφορίες: https://bleproductions.gr/simeio/

Προπώληση στο ταμείο του Χώρου Πολιτισμού “Σημείο”.

ΠΑΡΑΛΛΗΛΕΣ ΔΡΑΣΕΙΣ

Μasterclass με τον σκηνοθέτη Θανάση Βασιλείου σε Αθήνα και Βόλο και προβολή VR στον κινηματογράφο Δαναό

Στο πλαίσιο των προβολών του ντοκιμαντέρ ΛΟ, θα πραγματοποιηθούν μια σειρά από παράλληλες δράσεις σε Αθήνα και Βόλο. Πιο συγκεκριμένα, καθ’ όλη τη διάρκεια προβολής του ντοκιμαντέρ στον κινηματογράφο Δαναό, οι θεατές του CineDoc θα έχουν την ευκαιρία, με την αγορά του εισιτηρίου τους για την ταινία, να παρακολουθήσουν το VR ντοκιμαντέρ «548 ημέρες χωρίς το όνομά μου» της Γιολάντας Μαρκοπούλου. Επιπλέον, ο σκηνοθέτης Θανάσης Βασιλείου θα δώσει δύο masterclasses σε Αθήνα και Βόλο.

Masterclasses σε Αθήνα και Βόλο

Κληρονομιά, Ρήξη, Αυτοπορτρέτο. Στάδια κατασκευής του ντοκιμαντέρ ΛΟ (2025)

O Θανάσης Βασιλείου, σκηνοθέτης και καθηγητής Κινηματογραφικών Σπουδών στο Université de Poitiers, παραδίδει σε Αθήνα και Βόλο masterclass με τίτλο «Κληρονομιά, Ρήξη, Αυτοπορτρέτο. Στάδια κατασκευής του ντοκιμαντέρ ΛΟ (2025)». Μας ξεναγεί στη διαδικασία κατασκευής του ΛΟ, ενός προσωπικού και στοχαστικού ντοκιμαντέρ γύρω από τη μνήμη, την κληρονομιά της σιωπής και την πρόσφατη πολιτική ιστορία. Μέσα από τη διαχείριση και την αποσιώπηση προσωπικών αφηγημάτων, το φιλμ διερευνά την έννοια της κληρονομιάς ως ρήξη, αλλά και ως υλικό για ένα κινηματογραφικό αυτοπορτρέτο.

Πρόγραμμα:

• Αθήνα | Τετάρτη 19 Νοεμβρίου, 13.30 - 15.30

Σχολή Λυκούργου Σταυράκου, 28ης Οκτωβρίου 65, Αθήνα 104 33

Τηλέφωνο: 210-8230124

Είσοδος ελεύθερη με σειρά προτεραιότητας.

• Βόλος | Παρασκευή 21 Νοεμβρίου, 9.30

α) Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας - Τμήμα Πολιτισμού + Δημιουργικών Μέσων και Βιομηχανιών

β) 2ο Πρότυπο Γυμνάσιο Βόλου