DSÖ uyarıyor: Avrupa, sağlık hizmetlerinde yapay zekayı yeterli hasta koruması olmadan kullanıyor

Yapay zekâ (AI), Avrupa'nın sağlık sektörünü dönüştürüyor; daha iyi hasta bakımı ve iş gücü üzerindeki baskının azalmasını vaat ediyor. Ancak Dünya Sağlık Örgütü'nün (DSÖ-WHO) yeni bir raporuna göre, hastalar ya da sağlık çalışanları için yeterli güvenceler olmadan devreye alınıyor.

Analize göre, Avrupa ve Orta Asya'yı kapsayan 50 ülke genelinde sağlık hizmetlerinde AI'ın benimsenmesi, düzenlenmesi ve finansmanı büyük ölçüde farklılık gösteriyor.

Araştırmaya katılan ülkelerin yarısı hastalara yönelik AI sohbet botlarını devreye aldı; 32 ülke ise özellikle görüntüleme ve tespit alanında AI destekli tanı araçlarını kullanıyor. Ülkeler ayrıca hasta taraması, patoloji, ruh sağlığı, veri analitiği, idari görevler ve iş gücü planlaması için AI kullanımını da araştırıyor.

Rapora göre, örneğin İspanya hastalıkların erken tespitini güçlendirmek için AI araçlarını deniyor, Finlandiya AI'ı sağlık çalışanlarının eğitiminde kullanıyor, Estonya ise veri analizi için uyguluyor.

Ancak sağlıkta AI'ya ilişkin önceliklerini belirleyen ülke sayısı 26 iken, bu çabalar için bütçe ayıran sadece 14 ülke var. Sağlıkta AI ile ilgili özel ulusal stratejisi olan ülke sayısı ise yalnızca dört: Andorra, Finlandiya, Slovakya ve İsveç.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi Direktörü Dr. Hans Kluge, "açık stratejiler, veri gizliliği, hukuki güvenceler ve AI okuryazarlığına yatırım" olmadan bu araçların Avrupa'daki sağlık eşitsizliklerini daha da kötüleştirebileceği uyarısında bulundu.

Kluge, "AI sağlık hizmetlerinde devrim yaratmanın eşiğinde. Ancak bu vaat, insanlar ve hastalar her kararın merkezinde yer aldığında gerçeğe dönüşebilir," dedi.

Önemli bir zorluk da şu: AI araçları, hatalı, önyargılı ya da eksik olabilen dev veri kümelerine dayanıyor. Bu da verdikleri kararların bu kusurları yansıtmasına ve kaçırılan teşhisler ya da yanlış tedaviler gibi tıbbi hatalara yol açmasına neden olabiliyor.

DSÖ raporu, bu tür AI kaynaklı hatalardan kimin sorumlu olduğunun netleştirilmesi gerektiğini vurguladı.

Rapor, Avrupa'nın AI stratejilerini halk sağlığı hedefleriyle uyumlu hale getirmesini, sağlık çalışanlarını AI'ı etkin kullanmaları için eğitmesini, AI'a ilişkin yasa ve etik yönergeleri güçlendirmesini ve AI'ın sağlık hizmetlerinde nasıl kullanıldığı konusunda kamuoyuna şeffaflık sağlamasını öneriyor.

DSÖ Avrupa Bölge Ofisi'nde AI, veri ve dijital sağlık girişimleri üzerinde çalışan Dr. David Novillo Ortiz'e göre, açık standartların yokluğu sağlık çalışanlarını AI araçlarını kullanma konusunda şimdiden isteksiz hale getiriyor olabilir.

Avrupa ülkeleri, "AI sistemlerinin hastalara ulaşmadan önce güvenlik, adil olma ve gerçek dünyadaki etkinlik açısından test edilmesini" sağlamalı, diye ekledi.