Papa 14. Leo 'umut' mesajı vermek üzere Lübnan'a gidiyor

Papa 14. Leo, uzun süredir acı çeken bir halka 'umut' mesajı vermeyi ve Orta Doğu'daki önemli bir Hıristiyan topluluğunu desteklemeyi amaçladığı Lübnan'a gitmeden önce Pazar günü Türkiye ziyaretini tamamladı.

Leo’nun Beyrut’a gitmeden önce İstanbul’da iki önemli programı vardı: Ermeni Apostolik Katedrali’nde bir dua töreni ve dünya Ortodoks Hristiyanlarının ruhani lideri Patrik Bartholomeos’un önemli bir Hristiyan yıldönümünü anma daveti. Bu etkinlikler, Leo’nun ziyaretine anlam ve ivme kazandırdı.

Papa, erkek korosunun ilahileri eşliğinde tütsü dumanları arasında katedrale girdi ve “Ermeni halkının tarih boyunca, çoğu zaman trajik koşullar altında, cesur Hristiyan tanıklığını” övdü. Bu sözler, Türkiye'nin "1915 Olayları" olarak adlandırdığı ve Osmanlı döneminde yüz binlerce Ermeni’nin zorunlu göçe tabi tutulduğu dönemde yaşananların "Ermeni soykırımı" olarak tanımlanmasına dolaylı bir gönderme niteliği taşıyordu.

Önceki Papa Francis, de "soykırım" ifadesini kullanmış ve bu açıklama Türkiye’de diplomatik tepkilere yol açmıştı. Leo ise Türkiye’deki açıklamalarında daha temkinli ve diplomatik bir dil kullandı.

Papa Leo, ilk papalık gezisinin ikinci ayağında Lübnan’ı ziyaret edecek. Bu küçük Akdeniz ülkesi, yıllardır süren krizlerin ardından tehlikeli bir döneme denk geliyor. Leo, yıllardır ziyaret etmek istediği ancak sağlığı kötüleştiği için gidemeyen Papa Francis’in sözünü yerine getirmiş olacak.

Francis, sık sık 1989’da Aziz John Paul II’nin Lübnan için söylediklerini alıntı yapmıştı: "Lübnan bir ülke olmanın ötesinde, bir 'mesaj' taşıyor—kardeşlik ve bir arada yaşama mesajı." Lübnan’ın güç paylaşımı sistemine göre cumhurbaşkanı her zaman Maruni bir Hristiyan, başbakanı Sünni bir Müslüman ve meclis başkanı da bir Şii.

Nüfusunun yaklaşık üçte biri Hristiyan, çoğunluğu ise Müslüman olan Lübnan, Vatikan için bölgedeki Hıristiyan toplulukların korunmasında her zaman öncelikli bir ülke oldu. Yıllar süren çatışmaların ardından, Havariler zamanından kalma Hıristiyan topluluklar küçüldü.

Leo’nun, liderlerinden hayal kırıklığına uğradığını düşünen Lübnanlıları cesaretlendirmesi ve Hıristiyanları ya ülkede kalmaya ya da yurtdışına gitmişlerse evlerine dönmeye teşvik etmesi bekleniyor.

Beyrut Melkite Rum Katolik Kilisesi Başpiskoposu Piskopos George, “Kutsal Babamız Lübnan ve bölgemiz için çok zor bir zamanda geliyor” dedi. Lübnanlıların gelecekten endişe duyduğunu ve İsrail ile topyekûn bir savaşa dönüşme ihtimalinden korktuğunu aktardı.

“Bu zor dönemde Papa’nın ziyareti bir umut işareti. Lübnan’ın unutulmadığını gösteriyor.”

Bir dizi kriz ve hesap verebilirlik sorunu

2019'da ülkenin para birimi ve bankacılık sistemi çöktü ve birçok Lübnanlı birikimlerinin buharlaştığını gördü. Mali kriz elektrik, yakıt ve ilaç kıtlığına yol açtı.

Bir başka felaket de 2020 yılında Beyrut limanında uygunsuz bir şekilde depolanan yüzlerce ton amonyum nitratın patlaması sonucu çevre mahallelerde 218 kişinin ölmesi, binlerce kişinin yaralanması ve milyarlarca dolarlık hasar meydana gelmesiyle yaşandı.

Leo'nun Lübnan ziyaretinin en önemli günü olan 2 Aralık'ta, 4 Ağustos 2020'deki patlamanın meydana geldiği yerde sessiz dua ederek zaman geçirecek ve kazazedelerle bir araya gelecek.

Ekonomik krizin üzerine gelen ve hükümetin ihmali sonucu meydana geldiği anlaşılan patlama Lübnan vatandaşlarını öfkelendirmişti. Ancak soruşturma defalarca durdu ve beş yıl geçmesine rağmen hiçbir yetkili mahkum edilmedi.

Lübnanlılar arasında Leo'nun Lübnan'ın siyasi sınıfından hesap vermesini talep edeceği ve hakikat ve adalet olmadan barış olamayacağı konusunda ısrarcı olacağı yönünde umutlar var.

Bir diğer önemli an ise Leo'nun genç Lübnanlılarla bir araya geleceği zaman yaşanacak. Papa'nın, gençlerinin onlarca yıldır yurtdışına taşınmasıyla bilinen ülkede onlara cesaret verici sözler söylemesi ve aynı zamanda kendilerinden önceki nesillerin başarısızlıkları nedeniyle yaşadıkları hayal kırıklığını kabul etmesi bekleniyor.

Çatışmalar sürerken Papa ziyareti

7 Ekim 2023'te İsrail'in güneyinde Hamas öncülüğünde düzenlenen saldırının Gazze'deki savaşı tetiklemesinin ardından Lübnanlı militan grup Hizbullah, İsrail ile Eylül 2024'te tam teşekküllü bir savaşa dönüşen, Lübnan'da 4 binden fazla kişinin ölümüne ve geniş çaplı yıkıma neden olan düşük seviyeli bir çatışmaya girdi.

İki ay sonra çatışmayı sözde sona erdiren ABD arabuluculuğundaki ateşkese rağmen İsrail, Hizbullah'ın yeniden yapılanmasını engellemek amacıyla neredeyse her gün hava saldırıları düzenlemeye devam ediyor. Pek çok Lübnanlı topyekûn savaşa geri dönülmesinden korkuyor.

Leo'nun gelişi öncesinde Hizbullah, Papa'yı ülkenin maruz kaldığı "adaletsizliği ve saldırganlığı reddettiğini" ifade etmeye çağırdı. Bu İsrail saldırılarına bir göndermeydi. Grup ayrıca destekçilerini, Papa'nın konvoyunun havaalanından başkanlık sarayına gideceği yol boyunca saygılarını sunmak üzere sıraya girmeye çağırdı.

Ağırlıklı olarak Şii bir grup olan Hizbullah, Özgür Yurtsever Hareketi ve Marada Hareketi de dâhil olmak üzere ülkedeki birçok Hıristiyan siyasi grupla ittifak kurmuş durumda.

Ancak parlamentoda en büyük bloğa sahip Hıristiyan parti olan Lübnan Güçleri, Hizbullah'a muhalif ve örgütü ülkeyi İsrail'le savaşa sürüklemekle eleştiriyor.

Suriyeli Hıristiyanlar da Papa'nın ziyaretine umutla bakıyor

Komşu ülke Suriye'de 14 yıldır devam eden iç savaş sırasında yüz binlerce Hıristiyan ülkeden kaçtı.

Ülkenin eski otokratik lideri Beşar Esad, geçtiğimiz Aralık ayında Hayat Tahrir Şam (HTŞ) militanlarının öncülük ettiği bir saldırıyla devrildi. O tarihten bu yana mezhepsel şiddet olayları patlak verdi ve Haziran ayında Şam'da bir kiliseye düzenlenen intihar saldırısı da dahil olmak üzere dini azınlıklara yönelik bazı saldırılar gerçekleşti.

Yeni hükümet azınlıklara yönelik saldırıları kınarken, pek çok kişi hükümeti görmezden gelmekle ya da müttefik silahlı grupları kontrol edememekle suçluyor.

Melkite Katolik Rum bir rahip başkanlığında yaklaşık 300 Suriyeli Hıristiyandan oluşan bir heyet, Leo ve gençlik grupları arasındaki bir toplantıya katılmak ve Beyrut sahilinde halka açık bir ayinde dua etmek üzere Lübnan'a gidecekti.

Heyet üyelerinden 24 yaşındaki Dima Awwad, "Papa gibi birinin gelip, bilinmeyen bir gelecek korkusu yaşadığımız bu dönemde Hıristiyanlar olarak bize umut vermesine ihtiyacımız var" dedi. "Papa'nın Lübnan'ı ziyaret ettiği gibi Suriye'yi de ziyaret etmesini, insanlara güven vermesini ve doğulu Hıristiyanlar olarak var olduğumuzu ve burada olmamız gerektiğini hissettirmesini diliyoruz."