Ρωσικά λιπάσματα: Μια λεπτή ισορροπία για την ΕΕ μεταξύ στρατηγικής αυτονομίας και επισιτιστικής ασφάλειας

Χτύπημα των ρωσικών λιπασμάτων χωρίς να πληγεί η ευρωπαϊκή γεωργία. Αυτή είναι η δύσκολη ισορροπία που επιδιώκει η ΕΕ. Στα τέλη της περασμένης εβδομάδας, τα κράτη μέλη ενέκριναν πρόταση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για την επιβολή πρόσθετων δασμών στις εισαγωγές γεωργικών προϊόντων από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία, προκειμένου να μειωθεί η εξάρτηση της Ένωσης.

Η Επιτροπή υποστηρίζει ότι τα κράτη μέλη θα βρίσκονταν σε ευάλωτη θέση εάν η Μόσχα αποφάσιζε να λάβει αναγκαστικά μέτρα κατά των 27. Με άλλα λόγια, διακυβεύεται η επισιτιστική ασφάλεια των Ευρωπαίων.

Ο συναγερμός των αγροτών

Το μέτρο όμως ανησυχεί την αγροτική κοινότητα. Η Copa-Cogeca, η οποία εκπροσωπεί τα συμφέροντα του κλάδου στις Βρυξέλλες, επισημαίνει ότι ο κλάδος εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό από τα ρωσικά λιπάσματα.

"Ήδη σήμερα, εισάγουμε από άλλες τρίτες χώρες, αλλά η αυξημένη ζήτηση θα δημιουργήσει μεγαλύτερη πίεση όσον αφορά τα logistics, και επομένως υψηλότερο κόστος. Αυτές οι αυξήσεις κόστους θα δημιουργήσουν αγροτικό πληθωρισμό, ο οποίος θα έχει επιπτώσεις όσον αφορά τα χαμηλότερα εισοδήματα των αγροτικών παραγωγών και τη μειωμένη ανταγωνιστικότητα", επιμένει η Ντομινίκ Ντεζονκέρ, σύμβουλος ενεργειακής πολιτικής της Copa-Cogeca.

Τα ρωσικά λιπάσματα αντιπροσωπεύουν περίπου το 25% των εισαγωγών της ΕΕ. Σύμφωνα με την Επιτροπή, οι πρόσθετοι τελωνειακοί δασμοί ανά τόνο λιπάσματος θα μπορούσαν να αυξηθούν σταδιακά από 40 ή 45 ευρώ σε 315 ή 430 ευρώ σε διάστημα τριών ετών.

Η Copa-Cogeca επισημαίνει ότι οι αγορές λιπασμάτων"αντιπροσωπεύουν κατά μέσο όρο το 10% των μεταβλητών δαπανών μιας γεωργικής εκμετάλλευσης. Όμως για ορισμένους τομείς, ιδίως για τις καλλιέργειες αγρού, τα σιτηρά και τους ελαιούχους σπόρους, οι δαπάνες για λιπάσματα αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% των μεταβλητών δαπανών", επισημαίνει η Ντομινίκ Ντεζονκέρ.

Η Copa-Cogeca υπενθυμίζει τις προσπάθειες που καταβάλλουν οι αγρότες. Το 2015, οι εισαγωγές από τη Ρωσία και τη Λευκορωσία αντιπροσώπευαν το 40% του συνολικού όγκου.

Εξισορρόπηση

Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η εισηγήτρια του κειμένου, η ευρωβουλευτής Ινέσε Βάιντερε (ΕΛΚ), αναγνωρίζει ότι όλα τα μέρη θα πρέπει να κάνουν ένα βήμα προς τα εμπρός.

"Θα έλεγα ότι πρόκειται για μια ισορροπημένη πρόταση. Υπάρχουν πάντα πολλά συμφέροντα που διακυβεύονται. Και αν κάνεις μια νομοθετική πρόταση ή ακόμη και μια νομοθετική πράξη, δεν μπορείς να πεις ότι όλοι οι ενδιαφερόμενοι θα είναι 100% ικανοποιημένοι. Αυτόδεν ισχύει", εξηγεί η Λετονή ευρωβουλευτής.

Πιστεύει όμως ότι πρέπει να δράσουμε και να σκεφτούμε στρατηγικά."Η Ρωσία έχει καταφέρει να παράγει λιπάσματα από φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο και να τα πουλάει στην ευρωπαϊκή αγορά σε πολύ χαμηλές τιμές. Αυτό σημαίνει ότι αν αγοράζουμε αυτά τα ρωσικά λιπάσματα, συνεχίζουμε να τροφοδοτούμε τη ρωσική πολεμική μηχανή. Είναι αυτό αποδεκτό; Όχι, δεν είναι αποδεκτό".

"Η προσωπική μου γνώμη λοιπόν είναι ότι αυτή η πρόταση θα μπορούσε ή θα έπρεπε να είχε υποβληθεί πριν από τρία χρόνια", προσθέτει.

Ενίσχυση της ευρωπαϊκής βιομηχανίας και διαφοροποίηση

Η Επιτροπή πιστεύει ότι η πρότασή της θα αυξήσει την εγχώρια παραγωγή λιπασμάτων και θα ενισχύσει τη βιομηχανία μέσω αυτών των πρόσθετων φόρων.

Ο τομέας έχει υποφέρει από την ενεργειακή κρίση και τις κυρώσεις κατά της Ρωσίας. Η παραγωγή αζωτούχων λιπασμάτων απαιτεί φυσικό αέριο για την παραγωγή αμμωνίας για χρήση στα λιπάσματα.

"Ναι, εξακολουθεί να υπάρχει επαρκής παραγωγική ικανότητα στην Ευρώπη. Αλλά το ζήτημα για εμάς δεν είναι τόσο η διαθεσιμότητα όσο η τιμή. Χρειαζόμαστε λιπάσματα σε προσιτές τιμές και για το θέμα αυτό δεν έχουμε εγγυήσεις από τη βιομηχανία. Το πρόβλημα της βιομηχανίας είναι ότι το ενεργειακό κόστος είναι πολύ υψηλό", λέει η Ντομινίκ Ντεζονκέρ.

Για να υπάρξει μεγαλύτερη διαφάνεια και να εξασφαλιστεί μια προσιτή τιμή, η Επιτροπή προτείνει τη διαφοροποίηση των προμηθειών από διάφορες τρίτες χώρες.

"Σε περίπτωση έλλειψης, έχουμε εταίρους σε όλο τον κόσμο και αυτό είναι επίσης ένα μέσο εφοδιασμού. Και δεν νομίζω ότι αυτό θα πρέπει να επηρεάσει σοβαρά την παραγωγή μας σε γεωργικά προϊόντα", λέει η Ινέσε Βάιντερε.

Τα κράτη μέλη έχουν συμφωνήσει επί της αρχής, με εξαίρεση την Ουγγαρία, και είναι πρόθυμα να προχωρήσουν. Ωστόσο, εκφράζουν τη λύπη τους για την απουσία μελέτης επιπτώσεων και ως εκ τούτου επιθυμούν τακτική παρακολούθηση.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο θα ασχοληθεί επίσημα με το θέμα στις αρχές του επόμενου μήνα. Μόλις υιοθετηθεί η θέση του, οι ευρωβουλευτές θα πρέπει να καταλήξουν σε συμφωνία με τα κράτη μέλη για ένα κοινό κείμενο.