Sıcak hava dalgaları yaşlanmayı hızlandırıyor

Yeni bir araştırmaya göre, tekrar tekrar sıcak hava dalgalarına maruz kalmak insanların yaşlanmasını hızlandırıyor. Üstelik bu etkinin, sigara içmek, alkol tüketmek veya egzersiz yapmamak kadar zararlı olabileceği belirtiliyor.

Bugüne kadar yapılan çalışmalar, sıcak hava dalgalarının kısa vadede ölüm oranlarını artırdığını göstermişti. Örneğin, bu yıl İngiltere’de tek bir sıcak hava dalgasında yaklaşık 600 erken ölüm gerçekleşti. Ancak Nature Climate Change dergisinde yayınlanan yeni bulgular uzun vadeli sonuçlara dikkat çekiyor.

Araştırma, Tayvan’da 15 yıl boyunca takip edilen 24 bin 922 yetişkinin sağlık verilerini inceledi. Katılımcıların ortalama biyolojik yaşı 46 olarak belirlendi. Sonuçlara göre, 2 yıl içinde yalnızca 4 gün ekstra sıcak hava dalgasına maruz kalmak, biyolojik yaşı yaklaşık dokuz gün artırıyor.

Bilim insanları, biyolojik yaşı hesaplamak için tansiyon, iltihap göstergeleri, kolesterol ile akciğer, karaciğer ve böbrek fonksiyonlarını ölçtü. Bulgulara göre, özellikle beden işçileri, kırsal kesimde yaşayanlar ve klima erişimi kısıtlı topluluklarda yaşayanlar daha hızlı yaşlanma riski taşıyor.

Araştırmanın başyazarı Hong Kong Üniversitesi’nden Dr. Cui Guo şu uyarıda bulundu: “Eğer sıcak hava dalgalarına maruziyet onlarca yıl boyunca birikirse, sağlık üzerindeki etkiler çok daha büyük olacaktır. Üstelik sıcak hava dalgaları giderek daha sık ve daha uzun sürüyor.”

Sıcak hava dalgası vücudu nasıl etkiler?

Sıcak hava dalgası, yerel iklim ortalamalarının üzerinde seyreden aşırı sıcakların birkaç gün boyunca sürmesiyle tanımlanıyor. Örneğin İngiltere'de üç gün üst üste belirli eşiklerin (soğuk bölgelerde 25 santigrat derece, Londra ve çevresinde 28 derece) aşılması durumunda sıcak hava dalgası ilan ediliyor.

Kısa vadede aşırı sıcaklar, vücudun soğutma mekanizmalarını zorlayarak kalp ve böbreklere ek yük bindiriyor. Yeterli sıvı ve dinlenme olmazsa bu durum dehidrasyona, sıcak çarpmasına ve hatta ölümcül ısı çarpmasına yol açabiliyor. Uzun vadede ise tekrar eden sıcaklık stresi, kalp-damar, solunum ve böbrek hastalıklarını kötüleştirebiliyor. Hücresel düzeyde DNA hasarı, oksidatif stres ve kronik iltihaplanma, hızlanan yaşlanmayı açıklayan başlıca faktörler arasında.

Neden şimdi önemli?

İklim krizi, sıcak hava dalgalarını daha uzun, daha şiddetli ve daha sık hale getiriyor. Avrupa, dünyanın en hızlı ısınan kıtası olarak öne çıkıyor. Bu yaz Fransa’da 43 dereceyi aşan iki rekor kırıcı sıcak hava dalgası yaşandı. Farklı ülkelerden bilim insanlarının oluşturduğu World Weather Attribution (WWA) analizine göre, 2024 yılında dünya genelinde ortalama 41 gün daha fazla 'tehlikeli sıcak' kaydedildi.

Sıcaklık kaynaklı ölümler şimdiden ürkütücü seviyede. 2022 yazında Avrupa’da yaklaşık 63 bin kişi sıcak nedeniyle hayatını kaybetti. Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ise dünya genelinde 2,4 milyar kişinin iş yerinde ısı stresiyle karşı karşıya olduğunu, bunun her yıl 22 milyondan fazla iş kazasına ve yaklaşık 19 bin işçi ölümüne yol açtığını belirtiyor.

DSÖ Avrupa Bölge Direktörü Dr. Hans Kluge’nin öncülüğünde oluşturulan Avrupa İklim ve Sağlık Komisyonu, aşırı hava olaylarını 'gerçek zamanlı olarak ilerleyen bir halk sağlığı acil durumu' olarak tanımlıyor.

Araştırma, özellikle savunmasız grupların korunması, sağlık sistemlerinin hazırlanması ve çevresel eşitsizliklerin azaltılması için yeni politika adımlarına ihtiyaç olduğunu vurguluyor.