Araştırma: Adrenal bezler stresin ‘biyolojik barometresi’ olabilir

Yeni bir araştırmaya göre, yapay zeka (AI) artık rutin tıbbi görüntülerden bir kişinin kronik strese sahip olup olmadığını söyleyebiliyor.

Rutin göğüs BT (bilgisayarlı tomografi) taramalarını analiz etmek için derin öğrenme tabanlı bir AI modeli kullanan bilim insanları, kronik stres için türünün ilk örneği biyolojik bir işaretleyici tespit edebildi.

Kronik stres; kalp hastalığı, depresyon ve obezite gibi ciddi sağlık sorunlarının gelişimine katkıda bulunabiliyor. Ancak bugüne kadar doktorların stresin etkisini objektif ve ölçeklenebilir bir yöntemle ölçme imkânı yoktu.

Gelecek hafta Kuzey Amerika Radyoloji Derneği’nin (RSNA) toplantısında sunulacak araştırma, yaklaşık 3 bin hastadan elde edilen verileri — adrenal bez BT taramaları, stres anketleri, kortizol düzeyleri ve uzun süreli stresi gösteren diğer sağlık verilerini — inceledi.

Araştırmacılar daha sonra geliştirdikleri AI modelini kullanarak görüntülerden hastaların adrenal bezlerinin boyutunu ölçtüler. Bu veriler, hastaların vücut kitle endeksi (BMI), tansiyon ve kalp atış hızı gibi diğer stres göstergeleriyle karşılaştırıldı.

Adrenal bezleri, metabolizma, bağışıklık sistemi, kan basıncı ve stres tepkilerini kontrol eden hormonların üretiminden sorumlu. Araştırma ekibi bu bezleri, vücuttaki stresin ölçülebileceği bir 'biyolojik barometre' olarak tanımlıyor.

Çalışma öncesinde stres bildiren hastaların adrenal hacimlerinin daha yüksek olduğu, buna ek olarak kortizol seviyelerinin ve kalp yetmezliği risklerinin de arttığı görüldü.

Radyoloji profesörü ve çalışmanın ortak yazarı Shadpour Demehri “İlk kez bir vücudun içindeki stres yükünü ‘görebiliyoruz’. Hem de hastanelerde zaten rutin olarak yapılan bir görüntüleme yöntemiyle,” dedi.

Demehri, kronik stresin birikimli etkilerini ölçmenin — hasta anketleri veya kronik inflamasyon ya da kortizol artışları gibi sınırlı biyolojik göstergeler dışında — “şimdiye kadar mümkün olmadığını” ve bunun “çok zahmetli” bir süreç olduğunu belirtti.

Araştırmacılar, geliştirdikleri AI modelinin, özellikle yaşlı yetişkinlerde strese bağlı çeşitli hastalıkların tespiti için kullanılabileceğini söylüyor.

Çalışma henüz hakemli bir bilim dergisinde yayımlanmadı.