Ο Νομπελίστας Τζον Μαρτίνις στο Euronews: «Η νέα γενιά θα κάνει πράξη την κβαντική επανάσταση»

Ο Τζον Μαρτίνις είναι ένας από τους σημαντικότερους φυσικούς του καιρού μας. Ως πρωτοπόρος στην ανάπτυξη των κβαντικών υπολογιστών και μέλος της ομάδας που τιμήθηκε με Νόμπελ, υπήρξε μία από τις πιο καθοριστικές μορφές στο πεδίο της σύγχρονης φυσικής. Ο ίδιος ηγήθηκε του περίφημου πειράματος της Google για την «κβαντική υπεροχή», το οποίο πριν λίγα χρόνια έδειξε ότι ένας κβαντικός υπολογιστής μπορεί να εκτελέσει έναν υπολογισμό σε λίγα δευτερόλεπτα, κάτι που για έναν κλασικό υπολογιστή θα χρειαζόταν χιλιάδες χρόνια.

Σε συνέντευξή του στην ελληνική υπηρεσία του Euronews, ο Τζον Μαρτίνις μιλά για τη διαδρομή του, τη σημερινή κατάσταση της έρευνας και τις προκλήσεις που αντιμετωπίζει η νέα γενιά επιστημόνων που καλείται να μετατρέψει τη θεωρία σε πραγματικότητα.

«Αν ανατρέξουμε στο Νόμπελ, το πείραμα που κάναμε τότε ήταν στα μέσα της δεκαετίας του 1980 — έχουν περάσει ήδη σαράντα χρόνια», λέει ο Μαρτίνις. «Είναι πραγματικά εντυπωσιακό ότι σήμερα μπορούμε να κατασκευάζουμε κβαντικούς υπολογιστές αρκετά ισχυρούς ώστε να εκτελούν ακαδημαϊκού τύπου υπολογισμούς, να τρέχουν απλούς αλγορίθμους και να κατανοούμε πώς λειτουργούν και πώς προγραμματίζονται».

Η πορεία της κβαντικής τεχνολογίας δεν ήταν ποτέ εύκολη. Από τη θεωρητική φυσική των δεκαετιών του ’80 και του ’90, έως τα πρώτα πειραματικά πρωτότυπα του 21ου αιώνα, κάθε βήμα απαιτούσε συνδυασμό φυσικής, μηχανικής, προγραμματισμού και υλικών υψηλής ακρίβειας. Ο Μαρτίνις τονίζει ότι, παρότι η επιστήμη έχει προχωρήσει εντυπωσιακά, υπάρχουν ακόμη πολλά εμπόδια:

«Έχω συμμετάσχει σε πολλά εγχειρήματα, το καθένα με τα δικά του πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα», εξηγεί. «Ένα από τα προβλήματα είναι ότι, καθώς η τεχνολογία αναπτύσσεται πλέον κυρίως από ιδιωτικές εταιρείες, οι άνθρωποι τείνουν να μη μοιράζονται όσα μαθαίνουν — και αυτό μπορεί να επιβραδύνει την πρόοδο. Βέβαια υπάρχει αρκετή ακαδημαϊκή έρευνα, ώστε να γίνεται ανταλλαγή γνώσης, αλλά η ισορροπία δεν είναι πάντα εύκολη. Οι επιστήμονες είναι συνήθως αισιόδοξοι, όμως καμιά φορά και λίγο αφελείς για το πόσο δύσκολο είναι να χτίσεις ένα σύστημα με όλη τη μηχανική και τις τεχνολογίες που απαιτούνται για να λειτουργήσει».

Η συζήτηση οδηγείται φυσικά στο μέλλον της κβαντικής βιομηχανίας. Πόσο κοντά είμαστε σε πρακτικές εφαρμογές; Ο Μαρτίνις παραδέχεται ότι η ανάπτυξη είναι πια ώριμη, αλλά και πιο απαιτητική από ποτέ.

«Το πεδίο είναι πλέον αρκετά ώριμο. Ακόμη και για κάποιον με την εμπειρία μου, είναι δύσκολο να ξεκινήσεις μια startup και να συμμετάσχεις ενεργά. Όμως είναι φανταστικό για τους νέους ανθρώπους, γιατί υπάρχουν πολλές επαγγελματικές ευκαιρίες στην ανάπτυξη των κβαντικών υπολογιστών. Όταν εγώ ήμουν φοιτητής, αυτό ήταν σχεδόν αδιανόητο. Σήμερα, μπορείς να μπεις σε ένα καλό ερευνητικό γκρουπ, να δουλέψεις πάνω σε αλγόριθμους ή υλικά και να συνεισφέρεις ουσιαστικά. Έχουμε και ανθρώπους χωρίς διδακτορικό που συμβάλλουν σημαντικά στην εταιρεία μας — ο καθένας με τις δικές του δεξιότητες. Ένας από αυτούς, με υπόβαθρο στην πληροφορική, έχει αναλάβει όλο το δικτυακό μας σύστημα και κάνει εξαιρετική δουλειά».

Για τον ίδιο, η νέα γενιά ερευνητών έχει τη δυνατότητα να επιταχύνει την κβαντική επανάσταση, αρκεί να υπάρχει συνεργασία, συνέπεια και επίγνωση της πολυπλοκότητας του στόχου. «Οι νέοι επιστήμονες φέρνουν ενέργεια, ιδέες και τόλμη. Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι υπομονή και συνεργασία ανάμεσα στα πανεπιστήμια, τις εταιρείες και τις κυβερνήσεις, ώστε η κβαντική τεχνολογία να μην περιοριστεί σε πειραματικά εργαστήρια, αλλά να βρει εφαρμογή σε τομείς όπως η ιατρική, η ασφάλεια δεδομένων και η ενέργεια».

Ωστόσο, προς το τέλος της συνέντευξης, ο Τζον Μαρτίνις χαμογελά, όταν του γίνεται αναφορά σε φήμες που τον ήθελαν να έχει ελληνικές ρίζες.

«Δεν είμαι σίγουρος πώς ξεκίνησε όλο αυτό — μάλλον κάποιος το δημοσίευσε κάπου», λέει γελώντας. «Είμαι Κροάτης. Ο πατέρας μου γεννήθηκε στην Κάμιζα, στο νησί Ίσα, κοντά στο Σπλιτ, στην Αδριατική, ενώ η μητέρα μου γεννήθηκε στις Ηνωμένες Πολιτείες. Είμαι πολύ περήφανος για αυτή την κληρονομιά και μου αρέσει που μπορώ να έχω δεσμούς με περισσότερες από μία χώρες. Είναι υπέροχο — μου αρέσει αυτό».

Με τη χαρακτηριστική του ηρεμία και επιστημονική ακρίβεια, ο Τζον Μαρτίνις ανήκει στη γενιά των ερευνητών που έβαλαν τα θεμέλια για το επόμενο μεγάλο τεχνολογικό άλμα. Όπως ο ίδιος τονίζει, «το κβαντικό μέλλον δεν είναι πια θεωρία — είναι ήδη στα χέρια των νέων».