Belgrad'da askeri geçit töreni Sırbistan'ın dış politikası hakkında ne anlatıyor?

Sırbistan, cumartesi günü yapılacak askeri geçit töreninde 19 yeni silah sistemini sergileyecek. Bu gösteri, Batı Balkan ülkesinin AB'ye katılma hedeflerini, Fransa, Çin, İsrail ve Rusya ile silah anlaşmaları yaparak dengelenen çok yönlü dış politikasını gözler önüne serecek.

Belgrad'daki yetkililer, çeşitlendirilmiş askeri tedariki ülkenin tarafsızlık arzusunun bir parçası olarak tanımlıyor. Ancak analistler için bu yaklaşım, stratejik önceliklerin sadece nominal tarafsızlık kadar önemli olduğunu gösteriyor.

Sırp bağımsız jeopolitik ve savunma analisti Nikola Lunic'e göre, bu kesinlikle bir güç mesajı değil.

Lunic Euronews'a, “Caydırıcılığa gerek yok çünkü coğrafi konumumuz NATO ve Avrupa Birliği ile çevrili,” dedi.

“Resmi olarak, Sırbistan’ın yönelimi AB entegrasyonuna doğru, ancak şu anda gerçek dış politika odağı henüz net değil,” diye ekledi.

AB'ye katılmayı beklerken ve NATO'ya katılma perspektifi olmadan, Sırbistan, kısmen 1990'larda Yugoslavya'nın dağılmasının ardından yakın tarihinin bir sonucu olarak, fiili tarafsızlığa hevesli.

Hırvat hükümetinin güvenlik danışmanı Gordan Akrap'a göre, 1999'da Kosova'daki çatışma sırasında NATO'nun Sırbistan'a yönelik bombalamalarının anısı, Belgrad'ın ittifaka giden yolunda hâlâ önemli bir engel teşkil ediyor.

Akrap, “Sırbistan'ın yakın gelecekte bir NATO müttefiki olacağını düşünmek çok zor. Sadece istemedikleri için değil, aynı zamanda NATO üyeliğine başvurmak için Sırbistan'ın yerine getirmesi gereken oldukça fazla şey var,” dedi.

Sırbistan parlamento başkanı Ana Brnabic Euronews'a yaptığı açıklamada, "Güvenlik ittifakı ile ilişkilerinden bağımsız olarak, Sırbistan'ın açıkça AB'ye katılma yolunda olduğu belirgin," diyor.

“Bir ülke olarak stratejik önceliğimizin AB'ye entegrasyon olduğunu biliyoruz ve bunu rekabet eden bir çıkar olarak görmüyorum,” diye ekledi.

Daha önce ülkenin başbakanı olarak da görev yapan Brnabic'e göre, Sırbistan'ın zamana ihtiyacı var.

“AB entegrasyonuna bakarsanız, herhangi bir aday ülkenin güvenlik ve dış politikasını aşamalı olarak AB ile uyumlu hale getirmesi gerektiği açık. Bunlar oyunun kuralları,” dedi.

3 Eylül'de Sırbistan Cumhurbaşkanı Aleksandar Vucic, Çin'in İkinci Dünya Savaşı'nda Japonya'ya karşı zaferinin 80. yıl dönümünü anmak için Pekin'de düzenlenen askeri geçit törenine, AB ve NATO üyesi bir devletin başbakanı olarak katılan tek hükümet başkanı olan Slovakya Başbakanı Robert Fico ile birlikte katıldı.

Ancak bu, Belgrad'ın Brüksel'den uzaklaştığı anlamına mı geliyor?

Brnabic, “Bence hayır. Özellikle Çin Halk Cumhuriyeti'ni göz önünde bulundurursak, AB'nin en üst düzey yetkilileri de Pekin'i ziyaret etti,” dedi. “Çin Cumhurbaşkanı Xi, bazı AB başkentlerini ziyaret etti. Bu, birini seçmek zorunda olduğunuz bir durum değil,” diye açıkladı.

Silah tedarikçilerini çeşitlendirme

Bu arada, Sırbistan yenilenen askeri cephaneliğini çeşitlendirmek için yoğun bir şekilde çalıştı.

Belgrad, geçmişte silah satın aldığı Rusya'ya yaptırım uygulamayan birkaç Avrupa ülkesinden biri olmaya devam ediyor. Aynı zamanda Ukrayna'ya insani yardım sözü verdi ve Moskova tarafından defalarca Kiev'e malzeme sağladığı iddia edildi. Bu da Sırbistan'ı tüm silah ihracatını duraklatmaya yöneltti.

Sırbistan ayrıca son yıllarda birkaç farklı tedarikçiden silah anlaşmaları arasında Fransa'dan Rafale çok amaçlı savaş uçakları ve Çin'den hava savunma füze sistemleri satın aldı.

Uzmanlar, farklı ülkelerden yapılan silah alımlarının aynı ordu içinde silah sistemleri arasında teknik uyumluluk sorunları yaratabileceğine inanıyorlar. 

Öte yandan, Akrap, "Farklı satıcılardan ve farklı kaynaklardan yapılan silah alımları, bazen ihracatçı ülkeye yönelik iyi bir siyasi niyet göstergesi olarak yapılır,” dedi.

Ağustos ayında, Sırbistan'ın İsrailli yüksek teknoloji şirketi Elbit ile Hermes 900 insansız hava araçlarının satın alınması için 1 milyar euronun üzerinde bir değerle teknik ve ticari iş birliği anlaşması imzaladığı kamuoyuna açıklandı.

Lunic, “Sadece sistemleri değil, teknolojiyi de üretmeli ve ithal etmeliyiz. Bu önemli. Elbit ile yapılan sözleşme aynı zamanda İsrail'den sofistike teknolojilerin ithalatını da kapsıyor,” dedi.

Sırp yetkililer, cumartesi günü yapılacak geçitte sergilenecek 19 yeni silah sistemine ek olarak, Fransız Hava Kuvvetleri'ne ait iki Rafale'nin Sırbistan'ın Fransız jet teslimatını beklerken Belgrad semalarında devriye gezeceğini duyurdu.